Người dân ở đâu được đề nghị Viện kiểm sát kiện thủy điện đòi bồi thường?

Người dân ở 6 tỉnh được đề nghị Viện kiểm sát vào cuộc

Trao đổi với Báo Thanh Niên, luật sư Bùi Quang Nghiêm, Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM cho biết, căn cứ vào Nghị quyết số 205 năm 2025 của Quốc hội, từ ngày 1.1.2026, Viện kiểm sát có thẩm quyền khởi kiện cá nhân, tổ chức gây thiệt hại tài sản của người dân.

Tuy nhiên, chỉ có những người dân tại 6 tỉnh, thành phố: Đắk Lắk, Quảng Ninh, Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ mới được đề nghị Viện kiểm sát thay mình khởi kiện yêu cầu thủy điện bồi thường. Việc thí điểm này được thực hiện trong 3 năm.

Viện KSND khởi kiện để bảo vệ quyền của nhóm dễ bị tổn thương, hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện (gọi là vụ án dân sự công ích).

ẢNH: N.N

Theo đó, nhóm dễ bị tổn thương gồm: Trẻ em; người cao tuổi; người khuyết tật; phụ nữ đang mang thai, hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và người mất năng lực hành vi dân sự; người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.

Lợi ích công gồm lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thuộc các lĩnh vực như: đầu tư công; đất đai, tài nguyên, tài sản công khác; môi trường, hệ sinh thái; di sản văn hóa; an toàn thực phẩm, dược phẩm; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Khi nào Viện kiểm sát khởi kiện giúp dân đòi quyền lợi?

Theo luật sư Nghiêm, thông qua tiếp nhận thông tin (từ các nguồn như: do cơ quan, tổ chức, cá nhân gửi đến; truyền thông hoặc dư luận xã hội), Viện kiểm sát sẽ kiểm tra, xác minh và xác định có vi phạm gây thiệt hại đến quyền dân sự của người dân thuộc nhóm dễ bị tổn thương, hoặc lợi ích công.

ẢNH: H.L

Sau khi thông báo, kiến nghị với cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định nhưng không có người khởi kiện thì Viện kiểm sát khởi kiện.

Ngoài ra, trong quá trình giải quyết vụ án, vụ việc, khi phát hiện có vi phạm gây thiệt hại đến người dân thuộc nhóm dễ bị tổn thương, hoặc lợi ích công, nhưng không thể giải quyết trong cùng vụ án, vụ việc đó, thì Viện kiểm sát thông báo, kiến nghị với cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện.

"Trường hợp Viện kiểm sát đã thực hiện hết trách nhiệm trên mà vẫn không có người khởi kiện, thì cơ quan này khởi kiện bên gây thiệt hại để bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người dân", luật sư Nghiêm nhấn mạnh.

Viện kiểm sát còn có thẩm quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân chấm dứt ngay vi phạm, áp dụng các biện pháp để ngăn chặn, khắc phục hậu quả.

Đề nghị tổng rà soát thiệt hại tại các địa phương có thủy điện

Chiều 8.12, Quốc hội thảo luận tại nghị trường, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) đề nghị rà soát lại tất cả những địa phương có dự án thủy điện, nếu việc xả lũ gây thiệt hại cho người dân thì phải đền bù thỏa đáng, thậm chí xử lý hình sự nếu ảnh hưởng đến tính mạng.

ẢNH: GIA HÂN

Theo ông Trí, điện rất cần cho đất nước, "điều đó ai cũng biết". Song, phát triển phải đi đôi với an toàn, không gây hại cho môi trường, an ninh quốc phòng, đời sống và tính mạng của người dân.

Ông Trí cho rằng, có 3 nguyên nhân chính dẫn tới việc xả lũ gây thiệt hại. Một là, thủy điện nhỏ, nằm ở vùng đồi núi với địa hình dốc và nhiều suối, khi xả lũ dễ gây lũ quét, sạt lở, ngập nhanh.

Hai là, các hồ chứa nhỏ không có dung tích dự trữ đủ lớn để điều tiết lũ, khi mưa lớn, nước về dồn dập, hồ nhanh đầy nên buộc phải xả lũ, dễ gây ra lũ ống hoặc lũ quét.

Ba là quy trình vận hành, thông báo xả lũ đôi khi thực hiện bất ngờ hoặc không kịp thời, khiến người dân hạ du không có thời gian di dời, phòng tránh.