Theo Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam Bùi Quang Thái, Nhà nước thu phí đường cao tốc không phải vì lợi nhuận, mà để có nguồn vốn đầu tư cho việc bảo trì, sửa chữa, nâng cấp các tuyến cao tốc. Quan điểm của Bộ Giao thông Vận tải chỉ triển khai thu phí với những tuyến cao tốc có chất lượng dịch vụ tương ứng với mức thu. Và, Luật Đường bộ cũng quy định Chính phủ quyết định chi tiết về điều kiện, thời điểm thu phí sử dụng cao tốc.
Hiện hệ thống giao thông thông minh (ITS), bao gồm hệ thống thu phí tự động không dừng được đầu tư đồng bộ với quá trình xây dựng đường cao tốc nên không phải đầu tư trạm thu phí. Song, vấn đề lựa chọn phương án thu phí theo hình thức nào.
Về hai hình thức thu phí, Cục trưởng Bùi Quang Thái thông tin, hình thức thứ nhất là để cơ quan quản lý tài sản là Cục Đường bộ Việt Nam tự tổ chức thu; thứ hai là đấu thầu quản lý đường cao tốc theo hình thức hợp đồng kinh doanh - quản lý (O&M). Hình thức thu phí nào cũng có ưu, nhược điểm và Cục Đường bộ Việt Nam đều có phương án triển khai trong mọi trường hợp. Nếu không có nhà đầu tư tham gia, Nhà nước sẽ đứng ra thực hiện trên tinh thần cung cấp sản phẩm dịch vụ công, đảm bảo tính liên tục cho người sử dụng.
Đối với mức thu phí, Cục Đường bộ Việt Nam đang nghiên cứu các kịch bản, tính toán, làm sao đảm bảo cân bằng giữa dịch vụ cung cấp đến người sử dụng và mức thu. Các bước đi sẽ được tiến hành thận trọng, tránh tác động quá lớn đến chỉ số CPI và chi phí logistics.
Về phía Cục Đường bộ Việt Nam đang xây dựng các nghị định, thông tư hướng dẫn, tránh khoảng trống pháp lý khi luật có hiệu lực.
Luật Đường bộ gồm 6 chương với 86 điều, với nhiều quy định mới về quản lý, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ; phương tiện giao thông đường bộ; vận tải đường bộ, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 88.
Trước khi được quy định trong luật, Bộ Giao thông Vận tải từng nhiều lần đề xuất thu phí một số tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư.
Bộ Giao thông Vận tải cho rằng, mức thu phí đáp ứng các nguyên tắc như phù hợp với lợi ích, khả năng chi trả của người sử dụng. Sau khi bù đắp chi phí tổ chức phải đảm bảo còn dư để cân đối vào ngân sách Nhà nước. Số tiền thu được từ các cao tốc đầu tư bằng ngân sách sẽ nộp lại ngân sách Nhà nước và ưu tiên sử dụng cho đầu tư, quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ./.
