Nghịch lý tỷ lệ sinh viên xuất sắc

Tỷ lệ giỏi chưa đến 10%

Năm nay, trong số 726 sinh viên Trường ĐH Y Hà Nội tốt nghiệp hệ bác sĩ (Y khoa, Y học cổ truyền, Y học dự phòng, Răng Hàm Mặt) chỉ có 40 sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, chiếm 5,6%, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp loại khá, chiếm gần 68%. Tỷ lệ tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc của Trường ĐH Y Hà Nội trong nhóm thấp nhất cả nước trong những năm qua. Trường ĐH Y Dược TPHCM, Trường ĐH Y Dược (ĐH Quốc gia Hà Nội) vẫn có sinh viên ra trường với bằng xuất sắc nhưng Trường ĐH Y Hà Nội chưa từng có (sinh viên phải đạt kết quả học tập trung bình khóa từ 9/10 trở lên).

Năm nay, Đại học (ĐH) Bách khoa Hà Nội có tổng 6.720 sinh viên tốt nghiệp, trong đó, 591 sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, chiếm gần 8,8%, tăng 0,15% so với năm 2024. Số sinh viên tốt nghiệp loại giỏi là trên 1.700 (chiếm 25,79%) và gần 3.900 sinh viên tốt nghiệp loại khá (chiếm 57,7%). So với lịch sử của nhà trường, năm nay, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc, giỏi cao kỉ lục. Tuy nhiên, Giám đốc ĐH Bách khoa Hà Nội Huỳnh Quyết Thắng khẳng định, so với nhiều trường khác, tỷ lệ này chưa cao.

Tỷ lệ sinh viên xuất sắc của Trường ĐH Ngoại thương năm nay là 32,4%, ĐH Kinh tế Quốc dân khoảng 50%. Trước đó, trong lễ trao bằng tốt nghiệp năm 2024 của đại học này cũng có gần 77,2% sinh viên tốt nghiệp xuất sắc và giỏi (gần 38,5% xuất sắc và gần 38,7% loại giỏi). Trường ĐH Cửu Long, trong số 350 sinh viên tốt nghiệp năm nay, có gần 60% sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc.

Khác nhau về lượng giá kiến thức

GS Nguyễn Hữu Tú, Hiệu trưởng Trường ĐH Y Hà Nội đánh giá, sinh viên ngành bác sĩ của trường khóa 2019-2025 gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi ba năm đầu là khó nhất với những người học Y, khóa sinh viên này phải học trong bối cảnh COVID-19 phức tạp. Đây cũng là khóa đầu tiên trường đổi mới chương trình đào tạo y khoa. Lần đầu trong lịch sử, chương trình đào tạo đổi mới hoàn toàn. Phương pháp, việc tổ chức dạy học, đánh giá cũng thay đổi nhằm tạo ra thế hệ bác sĩ y khoa mới có năng lực nghề nghiệp tốt hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế. Vì vậy, ông cho rằng việc gần như 100% sinh viên tốt nghiệp đúng thời hạn, phần lớn thi nội trú và đỗ đã là thành công của khóa này.

Từng làm quản lí phòng đào tạo thời gian dài, PGS.TS Lê Đình Tùng, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Y Hà Nội lí giải việc đánh giá, thi cử tại trường rất khắt khe. Đánh giá sinh viên học y dựa trên các lượng giá kiến thức, kĩ năng, mức độ chuyên nghiệp. Nhà trường chú trọng năng lực cần đạt được của mỗi sinh viên. Phần lí thuyết, sinh viên thi trên máy tính với ngân hàng câu hỏi được bổ sung hằng năm. Với thi lâm sàng, họ phải thi theo các tình huống để đánh giá năng lực tổng hợp, trong đó yêu cầu năng lực chuyên môn, kĩ năng khéo léo, thời gian hoàn thành nhiệm vụ. Nên để đạt được điểm giỏi đã rất khó.

PGS.TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc ĐH Bách khoa Hà Nội khẳng định, khối trường kĩ thuật đòi hỏi sinh viên phải có tư duy tính toán độ chính xác cao, đánh giá cũng khắt khe hơn và các môn học lí thuyết ít hơn các trường khác.

Tiếng Anh vẫn là điểm yếu

Một điều đáng lưu ý là tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng thời hạn ra trường ở nhiều trường ĐH không cao. Dù tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp loại giỏi ở tốp thấp nhất cả nước, nhưng GS Nguyễn Hữu Tú cho rằng năm nay, điều đáng mừng ở Trường ĐH Y Hà Nội là 100% sinh viên tốt nghiệp đúng thời hạn.

Một số trường có tỷ lệ này đạt từ 90% trở lên như Trường ĐH Ngoại thương (trên 91%), Trường ĐH Y dược Hải Phòng (trên 92%). Tuy nhiên, ở một số trường, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn rất thấp, có trường đạt chưa đến 40% như Trường ĐH Kiến trúc TPHCM, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia TPHCM), hoặc trên 40% một chút như Trường ĐH Phú Xuân….

Sinh viên ĐH Bách khoa Hà Nội trong lễ tốt nghiệp ngày 4-5/10. Ảnh: DUY THÀNH

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc sinh viên tốt nghiệp muộn như người học thiếu định hướng nghề nghiệp, kĩ năng quản lí thời gian, tài chính khó khăn hoặc sức khỏe không tốt; chương trình đào tạo của nhà trường thiếu linh hoạt… Trong đó đáng chú ý là tình trạng sinh viên đi làm thêm quá nhiều. Đi làm sớm bỏ bê việc học dẫn đến tốt nghiệp muộn, thậm chí không lấy được bằng ảnh hưởng lớn đến tương lai.

Tham gia thị trường lao động sớm để trải nghiệm là cần thiết với sinh viên, nhưng sa đà vào kiếm tiền, bỏ bê việc học dẫn đến tốt nghiệp muộn hoặc bỏ học thì không bao giờ là điều nên khuyến khích. Đây cũng là lí do mà thông tư của Bộ GD&ĐT về chuẩn cơ sở giáo dục ĐH đã đặt ra quy định cho các trường: tỷ lệ tốt nghiệp, được xác định bằng tỷ lệ người học tốt nghiệp trong thời gian không chậm quá 2 năm so với kế hoạch học tập chuẩn, không thấp hơn 60%; tỷ lệ tốt nghiệp đúng hạn không thấp hơn 40%”. Tại nhiều nước trên thế giới, sinh viên phải tuân thủ thực hiện đúng số giờ quy định được làm thêm trong tuần. Vượt quá, đơn vị sử dụng lao động sẽ bị phạt.

Để khắc phục tình trạng này, bên cạnh nỗ lực truyền thông, thực hiện các biện pháp theo quy chế đào tạo từ các trường đại học, cần có hành lang pháp lí phù hợp và nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp về vấn đề này, để người học có nhận thức đúng, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính.

Tổ chức đào tạo sinh viên để bảo đảm thời hạn tốt nghiệp theo quy định là trách nhiệm của các trường ĐH. Tuy vậy, trước tình trạng sinh viên sa đà làm thêm, bỏ bê việc học, dẫn đến tốt nghiệp muộn hoặc không lấy được bằng, các trường gặp nhiều khó khăn trong quản lí.

Một chuyên gia tuyển sinh của trường ĐH tại Hà Nội chia sẻ, nguyên nhân khiến sinh viên chậm tốt nghiệp là do không đạt chuẩn tiếng Anh theo quy định. Ông nhấn mạnh yếu tố này ở các trường khối kĩ thuật, số lượng lớn sinh viên là nam và chuẩn đầu vào ít sử dụng các tổ hợp có môn tiếng Anh. Chính vì vậy, sinh viên thường bị nợ chứng chỉ năng lực ngoại ngữ khi ra trường. Đào tạo theo tín chỉ cũng là một lợi thế để sinh viên sắp xếp việc học và cũng là cơ hội để sinh viên tăng thời gian làm thêm, kéo dài thời gian tốt nghiệp.