MAVEN (Mars Atmosphere and Volatile Evolution) được phóng vào năm 2013 và đi vào quỹ đạo sao Hỏa từ tháng 9/2014, là một trong bảy tàu quỹ đạo đang tích cực quan sát hành tinh Đỏ.
Sự cố xảy ra khi MAVEN bay phía sau sao Hỏa theo quỹ đạo bình thường. Khi tàu xuất hiện trở lại, trung tâm điều khiển mặt đất của NASA không thể thiết lập lại kết nối. Trước thời điểm mất liên lạc, tất cả các hệ thống của MAVEN đều hoạt động bình thường.
Ngày 9/12, NASA cho biết đang điều tra nguyên nhân và nỗ lực xác định vị trí tín hiệu của tàu. "Các chuyên gia đang điều tra sự cố bất thường để giải quyết tình huống," đại diện NASA cho biết. "Thông tin chi tiết hơn sẽ được chia sẻ khi chúng tôi biết thêm".
MAVEN có nhiệm vụ chính là nghiên cứu tầng khí quyển trên và tầng ion của sao Hỏa, cũng như sự tương tác của chúng với gió mặt trời.
Thông qua việc quan sát tốc độ và cơ chế mất khí quyển, MAVEN đã cung cấp cho các nhà khoa học những dữ liệu quý giá để hiểu rõ hơn về quá trình sao Hỏa biến đổi từ một hành tinh ẩm ướt thành một nơi khô cằn, bụi bặm như hiện nay.
Dữ liệu từ MAVEN đã chỉ ra rằng sự thất thoát khí quyển là nguyên nhân chính dẫn đến việc mất nước trên sao Hỏa. Hơi nước bị đẩy lên cao trong khí quyển trong các cơn bão bụi dữ dội và sau đó bị gió mặt trời thổi bay.
Ngoài ra, MAVEN còn giúp các nhà khoa học lập bản đồ gió trên sao Hỏa, khám phá "đuôi" từ trường vô hình của hành tinh này, phát hiện cơ chế "phun trào" làm tăng tốc độ mất các nguyên tố dễ bay hơi từ khí quyển, và thậm chí tiết lộ một loại cực quang proton mới.
Những khám phá này đóng góp quan trọng vào việc hiểu biết về sự tiến hóa của các hành tinh, giải thích tại sao hai thế giới tương tự như Trái Đất và sao Hỏa lại có những con đường phát triển khác nhau, dẫn đến khả năng sinh sống khác biệt.
Dữ liệu của MAVEN cũng rất hữu ích cho việc lập kế hoạch các nhiệm vụ thám hiểm sao Hỏa trong tương lai.
Không chỉ là một tàu nghiên cứu, MAVEN còn đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới chuyển tiếp dữ liệu. Tàu mang theo một bộ đàm UHF để kết nối giữa các robot thám hiểm bề mặt của NASA, như Curiosity và Perseverance, với Trái Đất.
Việc mất liên lạc với MAVEN là một sự cố đáng lo ngại, bởi tàu này rất quan trọng đối với các hoạt động đang diễn ra trên sao Hỏa. Việc tìm ra nguyên nhân sự cố là cần thiết để tránh những rủi ro tương tự cho các tàu vũ trụ khác trong tương lai.
