Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP) cho biết, tính đến hết tháng 4/2025, kim ngạch xuất khẩu tôm Việt Nam đạt hơn 1,3 tỷ USD, tăng 34% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này là nhờ sự tăng trưởng tích cực ở tất cả các thị trường nhập khẩu tôm chính của Việt Nam.
Xét về thị trường, Trung Quốc & Hong Kong là thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất của Việt Nam (chiếm gần 30% tổng xuất khẩu), tương đương 389 triệu USD, tăng mạnh 103% so với cùng kỳ năm trước. Mức tăng trưởng 3 con số tại thị trường này là nhờ doanh số bán tôm hùm của Việt Nam sang Trung Quốc tăng mạnh.
Đứng thứ 2 là Mỹ với kim ngạch xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm nay đạt 193 triệu USD (tăng 15%). Riêng trong tháng 4, xuất khẩu tôm sang thị trường này ghi nhận tăng 25%. Theo VASEP, đà tăng chủ yếu đến từ việc doanh nghiệp đẩy mạnh giao hàng trong giai đoạn tạm hoãn thuế từ Mỹ. Tuy nhiên, để có thể duy trì được lâu hay không còn chưa rõ ràng và phải chờ đợi quyết định chính thức từ Mỹ về chính sách thuế của họ đối với các nước.
Vị trí tiếp theo thuộc về Nhật Bản với kim ngạch đạt 169 triệu USD (tăng 20%). Đây là thị trường truyền thống và có xu hướng tăng từ đầu năm đến nay. Người tiêu dùng Nhật chuộng chất lượng cao và ổn định, tuy nhiên cạnh tranh tại đây ngày càng gay gắt từ các nhà cung cấp khác.
Đối với thị trường Nhật Bản, VASEP khuyến nghị nên được quan tâm nhiều hơn trong bối cảnh hiện nay. Các doanh nghiệp Việt cũng cần thay đổi cách tiếp cận như tăng đầu tư vào sản phẩm chế biến sâu, phát triển dòng sản phẩm "chuẩn Nhật", và cải thiện truyền thông thương hiệu.
Khối thị trường châu Âu (EU) đứng thứ 4 với kim ngạch 152 triệu USD (tăng 28%), chiếm 11,7% tổng xuất khẩu.
Thời điểm này, mặc dù xuất khẩu tôm ghi nhận phục hồi trong 4 tháng đầu năm, tuy nhiên VASEP đánh giá triển vọng vẫn còn nhiều ẩn số. Tái cơ cấu chiến lược tiếp cận thị trường, trọng tâm là đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đa dạng sản phẩm và nâng cao giá trị gia tăng sẽ giúp giảm thiểu rủi ro.
Có nhiều kịch bản được đặt ra về mức thuế đối ứng Mỹ dành cho Việt Nam. Những đối thủ cạnh tranh với tôm Việt Nam như Ecuador, Ấn Độ, Bangladesh, Thái Lan…, khả năng có mức thuế sau đàm phán thấp hơn Việt Nam. Bởi vì, thuế đối ứng của Bangladesh là 37%, Thái Lan 36%, Ấn Độ 26% và Ecuador chỉ 10%, tức thấp hơn mức 46% của Việt Nam. Điều này đồng nghĩa có thể những quốc gia này sẽ được áp mức thuế thấp hơn 20%. Nếu kịch bản này xảy ra, thị phần và khả năng cạnh tranh của tôm Việt Nam trên thị trường Mỹ chắc chắn bị lung lay.
Tuy vậy, ngành tôm Việt vẫn có thể kỳ vọng vào các cuộc đàm phán giữa Việt Nam và Mỹ đạt được các kết quả tích cực. Việt Nam vẫn đang từng bước đáp ứng các yêu cầu của Mỹ, bao gồm giảm mạnh hàng rào thuế quan và phi thuế quan cho hàng hoá Mỹ; kiểm soát được gian lận xuất xứ hàng hoá; điều hành tỷ giá linh hoạt; bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ…
VASEP dự báo năm 2025, xuất khẩu tôm có thể đạt 4,3-4,5 tỷ USD ( tăng 10-15%), nhờ sự phục hồi của thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản và nhu cầu gia tăng đối với sản phẩm chế biến sâu.
Minh Ngọc
