Theo thống kê lượng mưa tháng 5 của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, nhiều địa phương trên cả nước có mưa lớn, trong đó xuất hiện những trận mưa lớn cực đoan ở Bắc Kạn, Hà Tĩnh... gây lũ quét, sạt lở đất, ngập lụt ngay trong mùa hè.
Mưa lớn tháng 5 đã thiết lập nhiều kỷ lục mới về tổng lượng mưa
ẢNH: TUẤN MINH
Ghi nhận tại 10 trạm đo mưa ở 9 tỉnh miền Bắc, miền Trung và Nam bộ có tổng lượng mưa tháng 5 vượt nhiều kỷ lục lịch sử.
Trong đó, lượng mưa tại Chợ Rã (Bắc Kạn) là 434,1 mm, vượt kỷ lục 50 năm so với lượng mưa 356,1 mm xác lập năm 1975. Tại Thất Khê (Lạng Sơn) là 410 mm, vượt kỷ lục 46 năm so với lượng mưa 395,1 mm xác lập năm 1979.
Tại Bái Thượng (Thanh Hóa) là 736,5 mm, vượt kỷ lục 41 năm so với lượng mưa 658 mm xác lập năm 1984. Tại TP.Vũng Tàu (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) là 400,2 mm vượt kỷ lục 36 năm so với lượng mưa 339,8 mm xác lập từ năm 1989.
Tỉnh Tuyên Quang ghi nhận 2 điểm mưa lớn gồm: TP.Tuyên Quang là 552,2 mm; H.Chiêm Hóa là 479,3 mm, đều vượt kỷ lục xác lập năm 2022.
Quần đảo Trường Sa (tỉnh Khánh Hòa) có mưa 309,1 mm vượt kỷ lục lượng mưa 302,7 mm xác lập năm 2022.
Tại Cát Tiên (Lâm Đồng) là 504,1 mm, vượt kỷ lục lượng mưa 468,3 mm xác lập năm 2017. Tại Hoành Sơn (Hà Tĩnh) là 374,3 mm, vượt kỷ lục lượng mưa 300,1 mm xác lập năm 2017. Tại Buôn Hồ (Đắk Lắk) có mưa 459 mm, vượt kỷ lục lượng mưa 382 mm trong năm 2023.
Cảnh giác với mưa lớn sau những ngày nắng nóng
Chia sẻ với Thanh Niên, ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, cho biết tháng 5 là thời điểm bắt đầu mùa mưa ở miền Bắc, do chịu ảnh hưởng của vùng hội tụ gió kết hợp với rãnh áp thấp. Tuy nhiên, ở Bắc Trung bộ thường bước vào mùa mưa muộn hơn, khoảng từ tháng 8 trở đi.
Nhưng mưa lớn xảy ra trên diện rộng, kéo dài trong nửa cuối tháng 5 ở miền Bắc và Bắc Trung bộ, đặc biệt là đợt mưa lớn ngày 24 - 25.5 tại Hà Tĩnh, có thể coi là bất thường về cường độ và phạm vi nhưng không hoàn toàn trái quy luật khí hậu.
Cũng theo ông Nguyễn Văn Hưởng, nguyên nhân chính gây ra mưa lớn này là do không khí lạnh vẫn còn hoạt động làm xuất hiện một đợt lạnh tràn sâu xuống nước ta vào các ngày 25 - 26.5, kết hợp với nhiệt độ nền cao và ẩm dồi dào sẵn có gây ra mưa giông trên diện rộng.
Dự báo từ tháng 6, các đợt mưa lớn diện rộng vẫn có khả năng xuất hiện ở Bắc bộ. Sau đó, vùng mưa sẽ dịch dần xuống phía nam, theo quy luật mùa mưa khí hậu và kết thúc vào khoảng tháng 11 - 12 ở Trung bộ.
Dù chưa có dấu hiệu cho thấy mùa mưa năm nay sẽ quá cực đoan nhưng các hiện tượng thời tiết nguy hiểm vẫn có thể xảy ra cục bộ như: mưa lớn ngắn hạn gây ngập úng ở đô thị và vùng trũng thấp; lũ quét và sạt lở đất ở vùng núi phía bắc, Bắc Trung bộ và Tây nguyên - nơi địa hình dốc và độ bão hòa ẩm trong đất cao sau mỗi trận mưa lớn.
"Các địa phương và người dân cần nâng cao cảnh giác, đặc biệt là mưa lớn ngay sau những ngày nắng nóng kéo dài. Đây là điều kiện dễ xuất hiện thời tiết nguy hiểm như giông lốc, lũ quét và sạt lở đất", ông Hưởng nói.
