Trung Quốc đứng thứ ba thế giới về tiêu thụ sầu riêng với 19% tổng sản lượng tiêu thụ sầu riêng mỗi năm trên toàn cầu. Trong khi đó, xuất khẩu sầu riêng là thế mạnh của nông nghiệp Việt Nam. Trung Quốc cũng là thị trường hàng đầu về tiêu thụ "vua quả" này của Việt Nam. Năm 2024, Trung Quốc tiêu thụ chiếm gần 91% tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam.
Tháng 8/2024, nghị định thư về yêu cầu kiểm tra, kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm đối với sầu riêng đông lạnh của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc có hiệu lực. Sầu riêng đông lạnh được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc bao gồm sầu riêng nguyên quả (có vỏ), sầu riêng xay nhuyễn (không có vỏ) và cơm sầu riêng (không có vỏ).
Đây là cơ hội lớn mở toang cánh cửa tỷ đô cho ngành sầu riêng đông lạnh của nước ta khi hàng năm, quốc gia 1,4 tỷ dân này hiện chi đến 1 tỷ USD nhập khẩu sầu riêng đông lạnh.
Ngày 30/5 vừa qua, lô hàng sầu riêng đông lạnh đầu tiên của Việt Nam được xuất khẩu thành công sang thị trường Trung Quốc qua Lối thông quan cửa khẩu cầu Bắc Luân II - thuộc cặp cửa khẩu Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc). Đối tác nhập khẩu lô hàng này là Công ty Shanghai Xinronghe International Trade có trụ sở tại Thượng Hải (Trung Quốc).
Theo thông tin từ Cổng thông tin điện tử tỉnh Quảng Ninh, 22 tấn sầu riêng đông lạnh này được kiểm soát nghiêm ngặt từ nguồn gốc xuất xứ nguyên liệu, quy trình sản xuất đảm bảo an toàn thực phẩm, kiểm tra từng lô thành phẩm, đảm bảo đáp ứng điều kiện nghị định thư đã ký kết.
Lô hàng sầu riêng đông lạnh đầu tiên xuất khẩu thành công sang thị trường Trung Quốc qua cửa khẩu cầu Bắc Luân II.
Sầu riêng đông lạnh đang nổi lên như một cơ hội chiến lược mới cho ngành trái cây "tỷ USD" của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh xuất khẩu sầu riêng tươi gặp trở ngại do các quy định kiểm dịch, tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe và hạn ngạch nhập khẩu từ các thị trường lớn như Trung Quốc.
Theo ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam: "Với lợi thế về mùa vụ kéo dài, giá thành cạnh tranh và vùng nguyên liệu ngày càng mở rộng, việc phát triển xuất khẩu sầu riêng cấp đông sẽ là hướng đi quan trọng để vươn tới những vùng sâu, vùng xa tại Trung Quốc - nơi sầu riêng tươi khó tiếp cận do hạ tầng bảo quản còn yếu ".
Việc chuyển hướng sang chế biến sâu và đông lạnh không chỉ giúp kéo dài thời gian bảo quản, giảm áp lực tiêu thụ mùa vụ, mà còn mở ra khả năng tiếp cận nhiều thị trường khó tính như Hàn Quốc, Nhật Bản, EU, Mỹ – nơi yêu cầu cao về vệ sinh an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Ngoài ra, sầu riêng đông lạnh còn giúp tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm thông qua các chuỗi chế biến như múi sầu riêng cấp đông IQF, sầu riêng xay nhuyễn, bánh kẹo, kem, topping… góp phần đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng Việt Nam.
Sầu riêng là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam trong những năm qua. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, ngành rau quả Việt Nam đặt mục tiêu xuất khẩu 8 tỷ USD trong năm 2025 với sầu riêng tươi và đông lạnh là động lực chính. Trong đó, xuất khẩu sầu riêng trong năm 2025 là 3,5 tỷ USD.
Trong 4 tháng đầu năm 2025, Việt Nam vẫn là thị trường cung cấp sầu riêng lớn thứ hai cho Trung Quốc với sản lượng đạt 12.924 tấn và kim ngạch 58,7 triệu USD. Kim ngạch này có sự sụt giảm mạnh do nhu cầu nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc sụt giảm mạnh trong những tháng đầu năm.
Ngoài ra, yêu cầu kiểm tra chất lượng từ phía Trung Quốc các lô hàng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam phải có kết quả kiểm nghiệm chất cadimi và chất cấm auramine O (hay còn gọi là chất vàng ô) trên sầu riêng cũng khiến việc xuất khẩu của Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn.
Trước những thách thức đang đặt ra đối với phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy nhấn mạnh, Bộ và các cơ quan chuyên ngành đã tích cực hành động, xây dựng quy trình, hoàn thiện hồ sơ kỹ thuật, nhằm đáp ứng đầy đủ các yêu cầu nghiêm ngặt từ phía Trung Quốc.
