Chiều 13.6, Quốc hội thảo luận lần thứ 2 về việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013, nhằm thực hiện việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, sáp nhập tỉnh, thành, bỏ cấp huyện và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng báo cáo tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp 2013
ẢNH: GIA HÂN
Báo cáo tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp 2013, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, nhiều ý kiến tán thành với quy định chỉ định các chức danh lãnh đạo của HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã sau khi thực hiện sắp xếp tại điều khoản chuyển tiếp của dự thảo nghị quyết.
Bên cạnh đó, có ý kiến còn băn khoăn khi cho phép chỉ định các chức danh của UBND mà không đưa ra để HĐND bầu như bình thường.
Có ý kiến đề nghị không nên quy định quá chi tiết, cụ thể nội dung này mà chỉ nêu các vấn đề có tính nguyên tắc, còn lại sẽ do luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định cụ thể. Đồng thời, đề nghị cần có thời hạn cho việc áp dụng "trường hợp đặc biệt này".
Giải trình vấn đề này, ông Tùng cho biết, việc áp dụng cơ chế chỉ định các chức danh lãnh đạo của HĐND, UBND ở các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp là do tính chất hết sức đặc biệt của việc sắp xếp đơn vị hành chính trong năm 2025 này. Ngoài sáp nhập các tỉnh, xã, còn kết thúc cấp huyện cùng thời điểm.
Ông Tùng nhấn mạnh, trong điều kiện tổ chức bộ máy có sự thay đổi, biến động lớn như vậy, thời gian còn lại của nhiệm kỳ HĐND chỉ còn rất ngắn (khoảng trên dưới 9 tháng), đại biểu HĐND ở các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp được tập hợp từ nhiều đơn vị hành chính trước đó khó có điều kiện nhận biết, đánh giá chính xác về năng lực của đội ngũ cán bộ để bầu chọn các chức danh lãnh đạo ở các đơn vị hành chính mới hình thành sau sắp xếp. Chưa kể các tác động, ảnh hưởng có thể có của tâm lý cục bộ địa phương.
Bên cạnh đó, để đáp ứng yêu cầu bố trí cán bộ, đặc biệt cán bộ đang công tác ở cấp tỉnh, cấp huyện đến làm việc ở cấp xã sau sắp xếp thì việc áp dụng cơ chế chỉ định đối với người giữ chức vụ lãnh đạo ở các cơ quan HĐND, UBND tại các đơn vị thực hiện sắp xếp là cần thiết.
Chỉ định nhân sự vẫn hết sức chặt chẽ, đúng quy định
Ông Tùng cũng nhấn mạnh, tuy hình thức là chỉ định nhưng công tác lựa chọn, giới thiệu nhân sự vẫn phải tiến hành hết sức chặt chẽ và do cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ thực hiện theo đúng quy định của Đảng.
Cạnh đó, cơ chế này chỉ thực hiện từ nay đến hết nhiệm kỳ 2021 - 2026 để phục vụ việc sắp xếp các đơn vị hành chính trong năm 2025. Sau bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 và các năm tiếp theo tiếp tục thực hiện bầu nhân sự bình thường theo đúng quy định hiện hành, HĐND sẽ bầu các chức danh của HĐND và UBND.
Với các ý kiến đề nghị giao thẩm quyền chỉ định trưởng các ban của HĐND cho thường trực HĐND; giao thẩm quyền chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND cấp xã cho chủ tịch UBND cấp tỉnh, ông Tùng cho biết, luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành (và cả dự thảo luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đang trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 9), thì cơ cấu thường trực HĐND gồm chủ tịch, phó chủ tịch và trưởng các ban của HĐND.
Do đó, nếu giao cho thường trực HĐND cùng cấp chỉ định trưởng các ban của HĐND thì không bảo đảm chặt chẽ, vì khi chỉ có chủ tịch, phó chủ tịch HĐND thì chưa đủ thành viên để có thể hợp thành thường trực HĐND.
Ông Tùng cũng khẳng định, việc chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND cấp xã cho chủ tịch UBND cấp tỉnh, việc chỉ định các chức danh của HĐND, UBND chỉ được thực hiện trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ 2021 - 2026 và chỉ áp dụng trong đợt sắp xếp đơn vị hành chính trong năm 2025 này.
Ngoài ra, Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày được Quốc hội thông qua, dự kiến là ngày 16.6, nhằm đảm bảo kết thúc cấp huyện, chính quyền địa phương mới có thể chính thức hoạt động từ 1.7.
