Ông Duterte được đưa đến Hà Lan trên chuyến bay từ Manila hôm 12/3. Ông bị bắt theo lệnh của ICC với cáo buộc phạm tội ác chống lại loài người. Ông tỏ ra yếu ớt khi phát biểu qua video từ trại giam, chỉ xác nhận tên và ngày sinh của mình trước tòa.
Luật sư Salvador Medialdea nói rằng ông Duterte quá ốm yếu để nói thêm nữa. Luật sư cho rằng việc bắt giữ và đưa thân chủ của ông đến Hà Lan là “vụ bắt cóc đơn thuần” và khẳng định ông Duterte đang bị “suy nhược nghiêm trọng”.
| Cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trong phiên điều trần đầu tiên tại ICC. (Nguồn: Viory) |
Phó Tổng thống Sara Duterte, con gái cựu Tổng thống Rodrigo Duterte, theo dõi phiên tòa từ khu vực công khai của toà.
Hàng trăm người ủng hộ ông Duterte, trong đó có con gái ông và là Phó Tổng thống đương nhiệm Sara Duterte, đã tập trung bên ngoài toà án để biểu tình phản đối việc bắt giữ và xét xử cựu lãnh đạo.
Thẩm phán chủ tọa Iulia Antoanella Motoc cho biết, bác sĩ của tòa đã kiểm tra sức khỏe cựu Tổng thống Duterte khi ông được đưa đến, kết luận rằng ông “hoàn toàn tỉnh táo về mặt tinh thần và đủ điều kiện sức khỏe”. Bà cũng nói thêm rằng ông Duterte và đội ngũ luật sư của ông có thể nêu vấn đề về việc di lý và tình trạng sức khỏe của ông ở giai đoạn sau của quá trình tố tụng.
Các công tố viên cáo buộc cựu tổng thống 79 tuổi đã chỉ đạo triển khai một cuộc tấn công có hệ thống nhằm vào dân thường trong thời gian ông tại nhiệm.
Hàng nghìn người bị nghi ngờ tham gia buôn bán và sử dụng ma túy đã bị giết trong chiến dịch trấn áp tội phạm ma túy, khi các đội sát thủ được trang bị vũ khí đã thực hiện các vụ giết người không qua xét xử trên diện rộng.
“Đối với chúng tôi, những nạn nhân của cuộc chiến chống ma túy, đây là bước đầu tiên để giành được công lý”, luật sư Gilbert Andres, người đại diện cho gia đình các nạn nhân bị sát hại trong chiến dịch chống ma túy ở Philippines, phát biểu với báo chí bên ngoài tòa án.
Ông Duterte được đưa đến Rotterdam trên một chuyến bay thuê riêng, sau đó được chuyển đến trại giam bên bờ biển Hà Lan, gần trụ sở của ICC. Trong một đoạn video trên mạng xã hội, ông thừa nhận trách nhiệm về hành động của mình.
Trong phiên điều trần ban đầu, thẩm phán đã tóm tắt cáo trạng chống lại ông Duterte.
Ông Duterte, người lãnh đạo Philippines từ năm 2016 - 2022, dự kiến sẽ trở thành cựu nguyên thủ quốc gia châu Á đầu tiên bị xét xử tại ICC. Toà án này được thành lập cách đây hơn 2 thập kỷ, nhằm truy tố các cá nhân phạm tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người, xâm lược và diệt chủng.
Ông Duterte cho biết ông mắc nhiều bệnh mãn tính, bao gồm rối loạn thần kinh cơ, bị đau lưng, đau nửa đầu và một bệnh có thể gây tắc nghẽn mạch máu.
Việc ông Duterte bị đưa ra tòa là thành công lớn của Công tố trưởng ICC Karim Khan , người đang đối mặt với lệnh trừng phạt của Mỹ vì đã kiến nghị bắt Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Kết thúc phiên điều trần, các thẩm phán ấn định ngày 23/9 là thời điểm bắt đầu phiên xác nhận cáo trạng, nơi các công tố viên có thể trình bày một phần bằng chứng và tòa án sẽ quyết định những cáo buộc nào sẽ được đưa vào bản luận tội. Phiên tòa xét xử có thể sẽ phải chờ đến đầu năm 2026.
