Từ người khả năng tử vong “tính từng ngày”, nay đi lại tự tin
Chị Quỳnh là người đầu tiên được ghép khối tim - phổi thành công ở Việt Nam. Sự kiện không chỉ là bước ngoặt lớn trong cuộc đời chị mà còn là dấu mốc ý nghĩa với ê-kíp bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội) và của y học Việt Nam.
Tại buổi lễ chia tay ra viện ngày 10/9, chị Quỳnh tự tin đi lại, thoải mái hít khí trời, nở nụ cười tươi giao lưu cùng các thầy thuốc. Những điều với người khác là “đương nhiên” nhưng 2 tháng trước là không thể với người phụ nữ vừa bước sang tuổi 38.
Chị Quỳnh được chẩn đoán mắc hội chứng eisenmenger - suy thất phải không hồi phục - hở ba lá nặng trên tiền sử bít dù thông liên nhĩ, khả năng tử vong tính theo ngày. Chị có chỉ định ghép cả tim và phổi đồng thời dù không kịp thời gian điều trị suy dinh dưỡng. Hơn nữa, phổi của người hiến nhiễm khuẩn Acinetor baummani và to hơn lồng ngực người nhận.
Hơn 40 thầy thuốc trong 7 giờ đã thực hiện ca ghép tim và 2 phổi cho chị Quỳnh từ nguồn cho là một người chết não. Các chuyên gia phải sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi trong suốt thời gian diễn ra cuộc mổ.
Thầy thuốc cũng cắt bớt phổi hai bên cho vừa, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo kinh điển để tưới máu miệng nối tốt hơn, soi phế quản ống mềm trong mổ đánh giá 2 miệng nối phế quản gốc…
“Tôi được tái sinh”, chị nghẹn ngào chia sẻ. Với chị, mọi việc đã quay trở lại trạng thái ban đầu, được trò chuyện, đi lại, sinh hoạt cùng con trai lớn, người thân, bạn bè. Đứng bên cạnh con gái, mẹ chị Quỳnh rơm rớm nước mắt, ôm cháu ngoại và con trong tay.
Dù biết bản thân là ca ghép tim - phổi đầu tiên ở bệnh viện nhưng chị Quỳnh cho biết hành trang lớn nhất khi bước vào phòng mổ là niềm tin với thầy thuốc và tin bản thân sẽ trở về bình an với gia đình.
Tiến sĩ Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, cho hay ghép khối tim - phổi được xem là khó nhất trong ghép tạng. “Không phải cứ ghép được tim, ghép được phổi là có thể ghép được khối tim - phổi”, bác sĩ Hùng cho biết.
"Giờ đây, tôi đã giữ được lời hứa sẽ trả lại cho bà một người con gái và trả lại cho con trai người mẹ hiền", bác sĩ Hùng nói với mẹ chị Quỳnh khi tiễn chị Quỳnh ra viện.
Tự tin “cắm cờ Việt Nam” trên bản đồ ghép tạng thế giới
Việt Nam đến nay đã thực hiện hơn 10.000 ca ghép tạng sau 33 năm, riêng Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức thực hiện hơn 2.500 ca. Nếu trong 13 năm (2010-2023) cả nước mới có 100 ca hiến tạng từ người cho chết não, thì chỉ trong 2 năm (2024-2025), riêng tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã có 50 ca hiến tạng (trong 8 tháng đầu năm 2025 đã vận động được 30 ca, phấn đấu hết năm sẽ vận động được 50 ca). Đây là nguồn tạng quý giá, hồi sinh hàng trăm cuộc đời xa lạ.
“Những ca ghép tim, ghép phổi sống lâu nhất hay hầu hết các ca ghép đa tạng đầu tiên thành công (như tim - thận, tim – gan, tim - phổi) đều thực hiện ở đây”, Tiến sĩ Hùng tự hào nói.
Riêng kỹ thuật ghép tim đã thành thường quy tại cơ sở này với hơn 100 ca được ghép thành công. Bệnh nhân lớn tuổi nhất (70 tuổi), cũng như những trường hợp có nhiều bệnh nền phức tạp như đái tháo đường, cao huyết áp, suy thận – vốn được đánh giá có tỷ lệ sống thấp theo khuyến cáo quốc tế đã được nối dài sự sống. Tới đây, bệnh viện sẽ ghép tuỵ, tuỵ - thận và nhiều tạng khác.
Điều đáng nói, thành công của những ca ghép tạng không chỉ gia tăng số lượng mà còn giúp Việt Nam cắm lá cờ trên bản đồ ghép tạng thế giới.
Tiến sĩ Hùng cho biết những năm đầu thực hiện ghép tạng, các bác sĩ Việt Nam được cử ra nước ngoài để học kỹ thuật lấy - ghép tạng, đưa cách thức tổ chức về áp dụng Việt Nam.
Nhưng giờ đây, không chỉ tự thực hiện độc lập các ca ghép thận, tim, gan…, các bác sĩ Việt Nam còn có những thay đổi kỹ thuật để phù hợp. Bác sĩ Hùng cho hay trong những hội nghị quốc tế lớn tổ chức ở nước ngoài, khi các bác sĩ Việt Nam báo cáo hoạt động ghép tạng đang thực hiện, đồng nghiệp nước ngoài rất ngạc nhiên. Họ đã đặt lịch để sang tham quan.
Đầu năm 2025, trong cuộc tiếp xúc với các đồng nghiệp Đài Loan (Trung Quốc) - những người đã chỉ dẫn, hỗ trợ bác sĩ Việt trong các ca ghép gan đầu tiên, các thầy thuốc Bệnh viện Việt Đức đã trao đổi về những thay đổi kỹ thuật mới nhất, cho phép rút ngắn thời gian ghép gan chỉ còn 6-7 giờ (trước kia là 12-14 giờ).
Điều này giúp cuộc ghép đơn giản, hồi phục nhanh hơn, bệnh nhân có thể rút ống nội khí quản trên bàn mổ, không phải truyền máu… "Phẫu thuật viên Đài Loan rất ấn tượng, đề nghị 'cử ê-kíp ghép sang Việt Đức để học', đây là điều rất tự hào", bác sĩ Hùng chia sẻ. Điều này cho thấy chúng ta đã có thể trao đổi, bàn bạc một cách bình đẳng, sòng phẳng với đồng nghiệp nước ngoài, những chuyên gia hàng đầu thế giới, chứ không phải luôn luôn đóng vai người đi học nữa.
Chị Quỳnh xúc động chia sẻ tại buổi lễ chúc mừng chị ra viện. Clip: Võ Thu
