Lợi ích từ những "cái bắt tay" trên bầu trời

"Bắt tay" trên bầu trời

Tháng 11/2025, Vietnam Airlines và Etihad Airways đã công bố một thỏa thuận hợp tác liên danh (code-share) toàn diện. Từ Hà Nội, hành khách có thể kết nối thuận tiện đến Abu Dhabi, Bahrain, Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), Athens (Hy Lạp), Muscat (Oman), Cairo (Ai Cập) và Addis Ababa (Ethiopia). Ở chiều ngược lại, hành khách bay từ Abu Dhabi đến Hà Nội cũng có thể nối chuyến tới các điểm đến Đông Nam Á và Đông Bắc Á thông qua mạng bay của Vietnam Airlines.

Thỏa thuận này không phải là duy nhất. Vietnam Airlines hiện có một mạng lưới đối tác liên danh đông đảo, bao gồm các hãng hàng không trong liên minh SkyTeam (như Air France, Aeroflot, China Airlines, China Eastern Airlines, Delta Air Lines, Garuda Indonesia, Korean Air, Saudia Airlines, Virgin Atlantic, ...) cũng như các hãng bên ngoài liên minh (như Singapore Airlines, All Nippon Airways, Cathay Pacific, Air Cambodia, Etihad Airways, Pacific Airlines, Vasco, ....

Sự kiện hợp tác giữa Vietnam Airlines và Etihad là ví dụ cho một trong những chiến lược phổ biến và quan trọng nhất trong ngành hàng không hiện đại.

Theo nghĩa đen, code-share nghĩa là chia sẻ (share) mã (code). “Mã” ở đây là mã định danh IATA gồm hai ký tự của hãng hàng không kết hợp với số hiệu chuyến bay. Ví dụ, Vietnam Airlines có mã “VN”, Vietjet Air có mã “VJ”, Bamboo Airways có mã “QH”. Chuyến bay của Vietnam Airlines chặng Hà Nội – TP HCM có mã hiệu “VN257”, còn chuyến bay Bamboo Airways chặng TP HCM – Bangkok có mã hiệu “QH323”

Liên danh (code-share) là một thỏa thuận thương mại trong đó một hãng hàng không (hãng tiếp thị) được quyền bán vé trên một chuyến bay do một hãng hàng không đối tác (hãng khai thác) thực hiện, nhưng dưới số hiệu chuyến bay của chính hãng tiếp thị.

Để hiểu được sức mạnh của cơ chế này, cần phải phân tích lợi ích từ hai góc nhìn: của hành khách và của chính các hãng hàng không.

Góc nhìn của hành khách: Mua sự tiện lợi và an tâm

Đối với nhiều hành khách, đặc biệt là những người thực hiện các hành trình quốc tế phức tạp, việc lựa chọn một chuyến bay liên danh mang lại những lợi ích vượt trội so với việc tự mình kết hợp các chuyến bay riêng lẻ.

Trước hết, lợi ích lớn nhất và rõ ràng nhất đến từ sự đơn giản trong quá trình đặt vé. Thay vì phải truy cập website của nhiều hãng bay, thực hiện nhiều giao dịch và quản lý nhiều mã đặt chỗ khác nhau, hành khách chỉ cần thực hiện một giao dịch duy nhất trên một nền tảng duy nhất để có một hành trình hoàn chỉnh.

Quan trọng hơn, sự liền mạch này còn được thể hiện rõ nhất ở khâu quá cảnh. Với một vé liên danh, hành lý của hành khách sẽ được tự động chuyển thẳng từ chuyến bay đầu tiên sang chuyến bay tiếp theo cho đến điểm đến cuối cùng.

Hành khách không cần phải trải qua quy trình mệt mỏi là lấy hành lý, làm thủ tục nhập cảnh, lấy vé của chặng bay thứ 2, ký gửi lại hành lý, và làm thủ tục xuất cảnh để lên tàu bay lần 2. Toàn bộ thẻ lên tàu bay cho cả hành trình thường được cấp ngay tại sân bay xuất phát, giúp tiết kiệm thời gian và giảm được rất nhiều phiền phức so với khi mua hai vé bay riêng biệt.

Giá trị vô hình và cũng là giá trị quan trọng nhất của liên danh nằm ở khả năng bảo hiểm rủi ro cho hành khách. Nếu khách tự đặt hai vé riêng lẻ và chuyến bay đầu tiên bị trễ giờ do lỗi của hãng, hành khách gần như chắc chắn sẽ lỡ chuyến bay thứ hai. Khi đó, hãng bay thứ hai có quyền coi là khách đã "bỏ chuyến" (no-show) và khách có thể sẽ mất toàn bộ tiền vé.

Với liên danh, rủi ro này được loại bỏ hoàn toàn. Vì toàn bộ hành trình nằm trên cùng một vé, nếu có sự cố trễ chuyến, hãng hàng không có trách nhiệm pháp lý phải sắp xếp cho hành khách một chuyến bay thay thế đến điểm đến cuối cùng mà không thu thêm khoản phí nào.

Về bản chất, khi mua một vé liên danh, hành khách không chỉ mua một dịch vụ vận chuyển, mà còn đang mua một "gói bảo hiểm" cho sự thông suốt của cả hành trình.

Góc nhìn của hãng hàng không: Mở rộng mạng bay và tối ưu hóa lợi nhuận

Nếu đối với hành khách, liên danh là sự tiện lợi, thì đối với các hãng hàng không, đó là một quyết định kinh doanh và tài chính khôn ngoan.

Một trong những lợi ích lớn nhất là hiệu quả vượt trội về vốn khi muốn nhanh chóng gia tăng hiện diện tại các thị trường màu mỡ. Thay vì phải chi hàng trăm triệu USD để mua một chiếc máy bay mới, tuyển dụng phi hành đoàn, và xin các giấy phép bay phức tạp cho một đường bay mới, một hãng hàng không có thể ngay lập tức "có mặt" tại một thị trường mới chỉ bằng cách đặt số hiệu chuyến bay của mình lên chuyến bay của một đối tác đã khai thác sẵn.

Bên cạnh đó, liên danh còn là một công cụ hữu hiệu để tối đa hóa hiệu suất ghế ngồi. Bằng cách gộp nhu cầu từ hai hoặc nhiều kênh bán hàng khác nhau, hãng khai thác có thể tăng đáng kể hệ số tải (load factor)—tỷ lệ ghế được bán trên mỗi chuyến bay. Trong một ngành có chi phí cố định khổng lồ, việc tăng dù chỉ 1% hệ số tải cũng có thể làm tăng lợi nhuận hoạt động lên tới 3-5%.

Một yếu tố kinh tế khác giúp các hãng bay thu lợi là khả năng khai thác "giá trị của sự đảm bảo". Giá vé của một hành trình liên danh thường cao hơn so với tổng giá của các vé riêng lẻ nếu mua rời, với mức chênh lệch có thể lên đến 10%. Mức phí phụ trội này chính là số tiền mà hành khách sẵn lòng trả thêm để mua lấy sự tiện lợi và "gói bảo hiểm rủi ro" đã đề cập ở trên.

Cuối cùng, việc hợp tác liên danh còn giúp tăng cường giá trị cho các chương trình khách hàng thân thiết. Các thành viên có thể tích lũy và đổi dặm thưởng trên một mạng lưới đường bay rộng lớn hơn nhiều, bao gồm cả những điểm đến mà hãng hàng không của họ không trực tiếp khai thác, làm cho chương trình trở nên hấp dẫn hơn.

Những va vấp không thể tránh khỏi

Sự hợp tác liên danh không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Luôn tồn tại những điểm “va chạm” có thể gây ra sự khó chịu cho hành khách.

Vấn đề phổ biến nhất chính là sự khác biệt về chất lượng dịch vụ. Đã có nhiều hành khách mua vé trên website của một hãng hàng không 4 sao như Vietnam Airlines, nhìn thấy số hiệu chuyến bay "VN", nhưng khi ra sân bay lại phát hiện mình sẽ bay trên một chiếc máy bay do hãng giá rẻ Pacific Airlines khai thác.

Sự chênh lệch về chất lượng dịch vụ, từ sự thoải mái của ghế ngồi cho đến các bữa ăn trên chuyến bay, có thể gây thất vọng cho hành khách.

Tương tự, một hành khách mua vé của hãng 5 sao All Nippon Airways hay Garuda Indonesia có thể sẽ bay trên một chặng do đối tác 4 sao Vietnam Airlines thực hiện, dẫn đến một trải nghiệm không đồng nhất.

Sự nhầm lẫn về nơi làm thủ tục cũng là một vấn đề thường gặp. Nếu một chuyến bay do hãng A bán vé, còn hãng B đảm nhận khai thác, thì hành khách cần làm thủ tục tại quầy của hãng B ở sân bay. Thực tế, nhiều hành khách không chú ý và nghĩ rằng “Mua vé từ hãng nào thì làm thủ tục với hãng đó”, dẫn tới nhầm lẫn.

Ví dụ thực tế tại sân bay Tân Sơn Nhất năm 2025, dù Vietnam Airlines đã chuyển sang nhà ga T3, các chuyến bay liên danh do Pacific Airlines khai thác vẫn khởi hành từ nhà ga T1. Nhiều hành khách đã đi sai nhà ga, phải bắt xe quay lại, gây ra tốn kém chi phí hay thậm chí là lỡ chuyến bay.

Một thách thức khác là việc quản lý sự cố trở nên phức tạp hơn. Khi có sự cố như hủy chuyến hoặc hành lý thất lạc, hành khách thường bị rơi vào một "vòng luẩn quẩn". Hãng bán vé có thể yêu cầu khách làm việc với hãng khai thác, trong khi hãng khai thác lại chỉ dẫn khách quay về với hãng đã bán vé. Trách nhiệm bị phân mảnh khiến việc giải quyết vấn đề đôi khi trở nên chậm chạp.

Bất chấp những thách thức hiện hữu, liên danh vẫn là một chiến lược không thể thiếu trong ngành hàng không hiện đại. Đây là một sự hợp tác đôi bên cùng có lợi: các hãng bay có thể tối ưu hóa nguồn lực và mở rộng thị trường, trong khi hành khách có được sự tiện lợi và an tâm cho những hành trình phức tạp.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, xu hướng hợp tác và liên danh sẽ còn tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa. Sự hợp tác sẽ không chỉ dừng lại ở việc chia sẻ mã chuyến bay, mà còn tiến tới các liên doanh toàn diện, cùng nhau định hình lại bản đồ bay của cả thế giới.