Chung tay tái thiết vùng lũ miền Trung: Cần chính sách đặc biệt hỗ trợ người dân, doanh nghiệp

Cần những gói hỗ trợ nhanh, mạnh, thiết thực

Những ngày qua, cả nước cùng hướng về khúc ruột miền Trung với niềm xót xa trước sự tàn phá kinh hoàng của thiên tai.

ẢNH: CAO AN BIÊN

Lũ lớn lịch sử, ngập lụt rất nghiêm trọng trên diện rộng đã gây thiệt hại hết sức nặng nề về người, nhà cửa, tài sản, đời sống của người dân; cơ sở hạ tầng của nhà nước cũng như các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp (DN). Những mất mát, đau thương là không thể đong đếm. Ngay khi mưa giảm, lũ rút, cả nước đã lập tức chung tay cùng bà con miền Trung rũ bùn đứng dậy giữa hoang tàn đổ nát. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Công điện yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung thần tốc khắc phục hậu quả, khôi phục sản xuất kinh doanh, ổn định đời sống người dân sau mưa lũ tại khu vực Nam Trung bộ. Trong đó, các bộ, ban ngành, địa phương được chỉ đạo ban hành các chính sách cần thiết theo thẩm quyền phù hợp khả năng để hỗ trợ tối đa nhất có thể cho người dân, DN.

PGS-TS Trần Hoàng Ngân, đại biểu Quốc hội đoàn TP.HCM, chia sẻ: VN giáp Biển Đông nên năm nào cũng phải gánh chịu 10 - 12 cơn bão, có năm lên đến 14 - 15 cơn, trong đó thường có khoảng 3 - 4 cơn bão lớn, gây thiệt hại nặng nề; vì vậy trước mắt vẫn phải ưu tiên bảo vệ sức khỏe và tính mạng người dân. Cụ thể, cần đầu tư hiện đại hơn nữa cho công tác dự báo cũng như phương tiện cho công tác phòng chống bão lũ, cứu hộ cứu nạn. Sau khi bão lũ qua đi, Chính phủ cần triển khai ngay một gói hỗ trợ an sinh xã hội và phục hồi kinh tế tại các địa phương bị ảnh hưởng.

Ông Trần Hoàng Ngân chỉ rõ: Đầu tiên, đó là chương trình an sinh xã hội với việc hỗ trợ trực tiếp cho người dân để sửa chữa, xây dựng lại nhà cửa; nên xem xét lựa chọn các khu vực an toàn để xây dựng nhà cho người dân sinh sống. Kế đến là chương trình phục hồi hạ tầng bao gồm sửa chữa đường sá, giao thông và bệnh viện, trạm xá, trường học. Tiếp đến là phục hồi lại các cơ sở làm việc của cơ quan nhà nước. Gói phục hồi hạ tầng cũng rất quan trọng vì sẽ đảm bảo cho sức khỏe, học hành hay đi lại của người dân.

Cuối cùng là chương trình phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh, kinh tế của các địa phương. Chính phủ cần đưa ra các chính sách hỗ trợ về thuế, phí. Cụ thể, miễn hết tất cả loại thuế, phí cho người dân và DN ở các địa phương bị ảnh hưởng nặng nề của bão lũ vừa qua.

"Chúng ta thường hay nói miễn thuế thu nhập DN, nhưng giờ họ đâu có hoạt động kinh doanh gì mà nộp thuế? Vì vậy, tôi cho rằng phải miễn hết các loại thuế cho cả năm nay. Song song đó, phải hoàn lại thuế, xem như Chính phủ trả lại số thuế các hộ kinh doanh, DN đã nộp trong những quý đầu năm. Đây mới thật sự là hỗ trợ, tiếp sức để họ có vốn mua sắm lại trang thiết bị, tái hoạt động. Ngoài ra, cần khuyến khích các ngân hàng cho vay lãi suất 0% để cung cấp thêm nguồn tài chính ban đầu cho các cá nhân, DN. Gói hỗ trợ sau bão lũ phải đủ lớn để bù đắp, tái thiết và phục hồi các tỉnh thành. Các gói hỗ trợ nói trên nếu vượt quá thẩm quyền của Chính phủ thì Chính phủ cần trình lên Quốc hội. Hiện Quốc hội vẫn đang họp nên có thể xem xét để thông qua ngay gói hỗ trợ khẩn cấp. Làm sao để người dân được bình an, kịp đón Tết Âm lịch và có điều kiện để năm sau cùng cả nước bước vào một giai đoạn mới phát triển hơn", PGS-TS Trần Hoàng Ngân kiến nghị.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Minh Hiếu (đoàn Nghệ An) thì cho rằng vấn đề tái thiết cuộc sống của người dân và DN sau thiên tai đã có những giải pháp mang tính khẩn cấp để thực hiện rồi. Ví dụ, luật Đất đai có quy định trường hợp khẩn cấp như xây dựng lại nhà cho người dân tái định cư sau bão lũ thì có thể làm trước khi điều chỉnh lại quy hoạch… Chính phủ cũng có thể tổng lực huy động hỗ trợ thông qua chương trình kêu gọi các DN ở mọi ngành nghề giảm giá các sản phẩm hàng hóa (như vật liệu xây dựng, thực phẩm, vận tải…) để người dân xây dựng nhà cửa, tái thiết cuộc sống sớm nhất có thể. Tuy nhiên, đối với trường hợp khẩn cấp như hiện nay, vai trò của nhà nước là quan trọng nhất.

"Việc tái thiết cuộc sống của người dân sau thiên tai phải có sự tham gia tích cực của nhà nước. Chẳng hạn, Chính phủ có thể đặt hàng cho một số DN nhà nước để triển khai việc xây dựng lại nhà cửa cho người dân ở các khu vực bị ảnh hưởng bão lũ", ông Hoàng Minh Hiếu đề xuất.

Phải tính tới giải pháp căn cơ, dài hạn

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Tuấn Minh, Giám đốc nghiên cứu Trung tâm nghiên cứu giải pháp thị trường cho các vấn đề KT-XH (MASSEI), các chương trình giảm thuế, phí từ Chính phủ hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng của bão lũ từ trước đến nay luôn kịp thời. Tuy nhiên, việc thực hiện thường rất chậm, thậm chí nhiều chính sách không đến được với người dân, DN. Quan trọng hơn, vấn đề bão lũ, thiên tai năm nào cũng "đến hẹn lại lên"; do đó cần giải pháp dài hạn là các quỹ quy mô từ T.Ư đến quỹ của tư nhân mang tính khẩn cấp, giải ngân nhanh chóng để hỗ trợ người dân nhanh và chuyên nghiệp nhất.

ẢNH: HIỀN LƯƠNG

"Ví dụ, cần có quy định cụ thể liên quan đến các hoạt động từ thiện xã hội của người dân. Chính phủ có thể khuyến khích người dân tham gia hoạt động này thông qua việc miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập DN cho các khoản chi hỗ trợ, đóng góp hỗ trợ người dân ở các vùng bị thiên tai, bão lũ. Khi một cá nhân đóng góp 2 triệu đồng hay 5 triệu đồng vào các tổ chức đoàn thể của nhà nước thì sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân", ông Minh gợi ý.

Bên cạnh đó, ngoài các cơ quan nhà nước, mặt trận, đoàn thể thì nên khuyến khích thêm việc thành lập quỹ tương thân tương ái của cá nhân, tổ chức. Đơn vị này hoạt động theo cơ chế DN phi lợi nhuận và vẫn tuân thủ theo chế độ kế toán, kiểm toán thông thường. Các khoản hỗ trợ của người dân, DN tại quỹ này cũng được miễn thuế như khi đóng góp qua MTTQ VN.

Ngoài ra, ông Minh đề xuất Chính phủ cần xây dựng quỹ hỗ trợ khẩn cấp với quy mô đủ lớn để giải ngân ngay lập tức khi có thiên tai cho người dân bị ảnh hưởng. Hiện nay, chúng ta đã có Quỹ phòng chống thiên tai nhưng quy mô chưa đủ lớn. Ngoài việc hỗ trợ, cứu trợ cho việc ứng phó và khắc phục thiên tai thì quỹ này với quy mô lớn cũng có thể giải ngân cho cá nhân, DN được vay tín chấp hoặc bảo lãnh vay tín chấp để người dân có đủ phương tiện tái sản xuất, kinh doanh sau bão lũ.

Đồng quan điểm phải có giải pháp căn cơ ứng phó bão lũ, thiên tai năm nào cũng tới, đại biểu Quốc hội Hoàng Minh Hiếu nhấn mạnh năng lực dự báo và chuẩn bị kịch bản một cách bài bản từ các địa phương. Trước mỗi mùa bão lũ, các địa phương phải chuẩn bị các kịch bản ứng phó và thông báo sớm với người dân để chủ động, từ việc phối hợp xả lũ thủy điện trên địa bàn, sơ tán người dân, phương án tái định cư… Các kịch bản phải được xây dựng ở các mức thiên tai khác nhau để không bị động.