Từ sau đại dịch Covid-19, ngày càng nhiều lao động nhập cư ở TP.HCM buộc phải khép lại giấc mơ phố thị, lặng lẽ quay về quê để khởi nghiệp hay tìm kế sinh nhai. Họ ra đi không phải vì hết khát vọng, mà vì không còn đủ kinh phí để trụ lại giữa thành phố với chi phí ngày càng đắt đỏ.
Trong số những người lao động bỏ phố về quê, có anh Phạm Hùng Triệu (23 tuổi, quê Quảng Trị). Năm 2021, gác lại ước mơ giảng đường, anh đến thành phố với hy vọng đổi đời.
Anh Triệu chọn TP.HCM, nơi vùng đất sôi động, nơi cơ hội tưởng chừng rộng mở để tích góp số vốn 100 triệu đồng mang về quê nuôi hải sản.
Được anh rể giới thiệu công việc nhân viên tài chính, anh hồ hởi xách ba lô đi ngay, tin rằng phố thị sẽ mở lối cho tương lai.
Giấc mơ nơi phố thị sớm trở nên chật vật. Anh nhận việc tại một công ty ở quận Tân Bình cũ, lương cứng cộng thêm hoa hồng trung bình 15 triệu đồng/tháng.
Thế nhưng, niềm vui ngắn chẳng tày gang. Chỉ vài tháng sau, công ty rơi vào khủng hoảng, không còn đơn hàng, cắt giảm chi phí, thu nhập của anh rơi về mức 5 triệu đồng.
Để tiết kiệm, anh Triệu thuê chung một căn nhà 9 triệu đồng với 5 người khác, vẫn không đủ trang trải. Những bữa cơm đạm bạc cậy nhờ vào gạo, dầu ăn, đồ khô gửi từ quê nhà trở thành điểm tựa để anh xoay xở qua ngày. Anh chua xót nhận ra, làm bao nhiêu cũng không dư dả, giá cả tăng vùn vụt trong khi đồng lương ì ạch.
Khảo sát của Thanh Niên, công nhân "bỏ phố về quê" khiến nhiều nhà trọ trống đến 50% số phòng
ẢNH: NI NA
Tết Nguyên đán 2023, anh Triệu quyết định khép lại giấc mơ thành phố. Trên chuyến xe về quê, anh lặng người nhìn lại, trong túi chỉ còn ít tiền đủ cầm cự mấy ngày tết.
Về lại Quảng Trị, anh xin vào làm ở một tiệm sửa chữa ô tô, lương 10 triệu đồng một tháng. Anh kể, sống ở quê tuy không dư dả nhiều nhưng "dễ thở", không còn cảnh tính toán từng đồng thuê nhà, ăn uống.
"Không chỉ tôi, mà cả 5 người trong công ty cũ cũng lần lượt bỏ phố về quê. Có anh bạn đồng hương về quê mở quán cà phê mưu sinh sau nhiều năm ở TP.HCM vì công ty cắt giảm nhân sự", anh Triệu kể.
Khu trọ đìu hiu, quán ăn vắng khách
Một tối cuối tháng 9.2025, chúng tôi dạo quanh các khu trọ bình dân gần Khu công nghiệp Bình Chiểu và Khu chế xuất Linh Trung 2, phường Tam Bình (TP.Thủ Đức cũ). Không khí đìu hiu, nhiều dãy trọ treo chi chít bảng "cho thuê giá rẻ". Có nơi, một nửa số phòng bỏ trống, vắng bóng người ở.
Trong con ngõ nhỏ gần Khu chế xuất Linh Trung 2, anh Tống Văn Tiến, 44 tuổi, quê Ninh Bình, lúi húi sơ chế cá cho quán bánh canh cá lóc.
"Từ đầu năm đến giờ, khách vắng hẳn, nhiều hôm bán chỉ được vài 300.000 đồng", anh Tiến thở dài.
Anh Tiến vào TP.HCM từ năm 1992, từng làm qua nhiều nghề trước khi mở quán ăn năm 2023. Ban đầu, khách nườm nượp, có ngày bán hơn 100 tô.
Nhưng từ đầu 2025, khách giảm rõ rệt, nhiều hôm chỉ còn khoảng 60 tô bánh canh. "Cá nhập về nhiều mà người ta bỏ mối không được, trả hàng, nghỉ bán, có người về quê luôn. Quanh đây ai cũng nản hết", anh nói.
Ngoài bán hàng, anh Tiến còn có 5 phòng trọ cho thuê từ năm 2013. Trước dịch, phòng luôn kín người, có người thuê đến cả chục năm.
Hiện, giá đã giảm còn 1,4 triệu đồng/phòng nhưng vẫn liên tục có người thuê rồi lại trả, nhiều người không tìm được việc làm nên về quê. "Ngày trước, kinh doanh nhà trọ sống cũng đỡ, giờ thì chỉ đủ cầm cự", anh trải lòng.
Phòng trọ ở khu công nhân phường Tam Bình vắng người thuê
ẢNH: NI NA
Cách quán ăn của anh Tiến chừng 1 km, chúng tôi men theo con hẻm nhỏ sát bên khu chế xuất Linh Trung 2 để tìm đến dãy trọ của ông Thành (55 tuổi).
Không khó để nhận ra nơi này khi khung cảnh đìu hiu, vắng vẻ, thiếu bóng người thuê. Căn nhà cấp 4 cũ kỹ được ông chia thành 6 phòng nhỏ, sửa sang lại để cho công nhân ở trọ.
Ông Thành kể, trước đây phòng nào cũng kín, công nhân gắn bó từ năm này sang năm khác. Nhưng từ đợt dịch Covid-19, có thời điểm một nửa số phòng bỏ trống suốt cả năm.
Hiện nay, phòng trọ cũng chưa kín người ở, thỉnh thoảng có người đến hỏi rồi lại thôi. "Kinh doanh nhà trọ mà không ai thuê thì không phải ảnh hưởng đâu, mà là rất ảnh hưởng", ông Thành thở dài.
Ông Thành bảo chẳng dám tăng giá, vẫn giữ ở mức 1,2 triệu đồng/phòng, chỉ mong người thuê bám trụ được lâu dài.
Lao động rời TP.HCM ngày càng nhiều, dẫn đến khu trọ bỏ trống và quán ăn vắng khách
ẢNH: NI NA
Lao động di cư đảo chiều
Ông Nguyễn Văn Khuôn, Phó chủ tịch UBND phường Tam Bình, thừa nhận tình trạng lao động nhập cư rời TP.HCM về quê ngày càng rõ.
Tại Khu chế xuất Linh Trung 2, khoảng 40% công nhân đã rời đi sau đại dịch; ở Khu công nghiệp Bình Chiểu, tỷ lệ lên đến 60%. Nhiều công ty tại Bình Chiểu, Sóng Thần đã di dời sang nơi khác, trong khi các tỉnh, thành lại mọc lên nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế mới.
Khảo sát của Thanh Niên, công nhân "bỏ phố về quê" khiến nhiều nhà trọ trống đến 50% số phòng
ẢNH: NI NA
Ông Phạm Văn Tuyên, Phó giám đốc Sở Nội vụ TP.HCM, cũng cho rằng số lượng lao động nhập cư rời TP.HCM và Bình Dương cũ ngày càng nhiều, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
Trước mắt, điều này tác động trực tiếp đến nguồn nhân lực của doanh nghiệp, đặc biệt trong khâu tuyển dụng và đáp ứng nhu cầu sản xuất, kinh doanh.
Tình trạng lao động nhập cư rời TP.HCM về quê ngày càng rõ, dẫn đến kinh tế địa phương bị tác động và đời sống người dân lao đao
ẢNH: NGỌC DƯƠNG
Theo dự báo nhân khẩu học của TP.HCM, trong trung và dài hạn, đà tăng dân số của TP.HCM có khả năng sẽ giảm. Với việc mức sinh con của phụ nữ thấp thì số lượng dân số trong độ tuổi lao động sẽ chững lại trong dài hạn.
Đồng thời, dòng di cư dân số ở TP.HCM có thể chững lại khi sự phát triển của các địa phương vệ tinh sẽ góp phần làm số lượng người lao động nhập cư vào TP.HCM có xu hướng giảm trong tương lai xa.
Những chuyến xe rời thành phố, những dãy trọ bỏ trống, những quán ăn vắng khách đang phác họa rõ làn sóng lao động rời TP.HCM. Vậy đâu là nguyên nhân chính khiến người nhập cư "bỏ phố về quê"? (còn tiếp)
