Mạng lưới mới nổi lên vì dầu Nga
Tại một khu văn phòng ở trung tâm thành phố Mumbai, Ấn Độ, có một cánh cửa màu đen gần như sắp rụng. Trên sàn nhà, rác nằm khắp nơi. Người đàn ông làm việc ở văn phòng bên cạnh cho biết các nhân viên đã chuyển khỏi đây vài tuần trước và không rõ họ đi đâu.
Cách đó gần 2.000km tại Dubai, có một văn phòng nhỏ khác nằm trong một khu công nghiệp đang xuống cấp. Nếu nhìn bề ngoài, chẳng ai nhận ra manh mối nào cho thấy nó là mắt xích nhỏ trong một chuỗi cung ứng khổng lồ, mọc lên chỉ để vận chuyển dầu của Nga.
Tuy nhiên, cả 2 địa điểm này nằm trong cơ sở dữ liệu hàng hải quốc tế, thuộc về các công ty điều hành hoạt động chuyên chở dầu trị giá 2 tỷ USD. Họ tập hợp những đội tàu lớn trong năm qua, vận chuyển hàng triệu thùng dầu của Nga đi khắp nơi trên thế giới.
Địa chỉ đầu tiên là của một công ty có tên Gatik Ship Management. Địa chỉ thứ 2 thuộc về công ty Fractal Shipping. Chúng là một phần của mạng lưới khổng lồ, nổi lên sau các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm vào Nga. Và hiển nhiên, đó là lý do giúp Nga không phải chịu những ảnh hưởng đáng kể ngay cả khi bị nhiều doanh nghiệp vận tải biển lớn, có lợi ích tại Mỹ và phương Tây, quay lưng hoặc buộc phải quay lưng.
Rebecca Galanopoulos Jones, chuyên gia phân tích tại VesselsValue – công ty chuyên theo dõi hải trình của hàng nghìn con tàu, cho biết: “Chính những ‘tay chơi’ mới trên thị trường vận tải biển toàn cầu này giúp dầu Nga tiếp tục tràn ra khắp thế giới. Các lệnh trừng phạt cũng chẳng thể khiến sản lượng xuất khẩu của Nga sụt giảm”.
Châu Âu đã gần như ngừng tất cả hoạt động nhập khẩu dầu Nga bằng đường biển từ ngày 5/12. G7 cũng áp đặt giá trần với dầu thô Nga. Bất cứ ai muốn tiếp cận các dịch vụ có liên quan tới phương Tây, đặc biệt là bảo hiểm, đều phải cung cấp bằng chứng rằng dầu họ vận chuyển có giá dưới 60 USD/thùng – mức trần mà phương Tây áp dụng cho dầu Nga.
Và cả 2 doanh nghiệp vận tải dầu mỏ nêu trên đều vẫn muốn dùng bảo hiểm của phương Tây. ¾ đội tàu của Gatik được bảo hiểm bởi một công ty trụ sở tại London. Đối với Fractal, tỷ lệ hàng hóa được bảo hiểm của họ thậm chí còn cao hơn. Nhiều tàu của hai công ty này được bảo hiểm bởi 1 trong 13 thành viên của American Club - nhóm bảo hiểm vận tải hàng hải toàn cầu có trụ sở chính tại New York.
Daniel Tadros, CEO của American Club, xác nhận nhiều tàu của hai công ty nêu trên được nhóm này bảo hiểm. Tuy nhiên, ông Tadros khẳng định họ đã cung cấp được bằng chứng cho thấy dầu mà họ vận chuyển có giá dưới 60 USD/thùng.
Các công ty như Gatik và Fractal bỗng chốc trở nên quan trọng khi nhiều doanh nghiệp vận tải phương Tây ngừng vận chuyển dầu Nga. Tuy nhiên, trước khi lệnh trừng phạt nhằm vào Nga xảy ra, một lượng lớn tàu chở dầu được đổi chủ nhưng khách mua thường giấu kín danh tính của mình.
Những doanh nghiệp... không tìm thấy chủ
Không có kết quả nào khi tìm kiếm Gatik Ship Management trên trang web của nhà chức trách Ấn Độ. Trang web của Gatik nói rằng trụ sở công ty đang được xây dựng. Công ty từ chối trả lời các câu hỏi về hoạt động của mình.
Trên trang web của Fractal chỉ có một địa chỉ email phục vụ tuyển dụng. Họ không trả lời bất cứ yêu cầu gì từ truyền thông. Trụ sở công ty ở Dubai chịu trách nhiệm quản lý hầu hết hoạt động của các tàu chở dầu. Địa chỉ chính của công ty vẫn đang là bí ẩn.
Dữ liệu của Bloomberg cho thấy đội tàu của Gatik có thể chuyên chở khoảng 30 triệu thùng dầu và nhiên liệu. Ftactal có khả năng vận tải gần 15 triệu thùng. Hầu như tất cả các tàu chở dầu lớn của Fractal và Gatik đều đã ghé cảng Nga trong năm nay hoặc nhận hàng hóa của Nga bằng cách chuyển từ tàu này sang tàu khác.
Trên thực tế, Ấn Độ và Các tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất không áp giá trần với dầu Nga. Họ cũng không áp đặt biện pháp trừng phạt nào nhằm vào ngành công nghiệp năng lượng của Moscow. Dù vậy, họ vẫn có thể sử dụng các dịch vụ của phương Tây một cách hợp pháp, miễn là họ cung cấp bằng chứng cho thấy hàng hóa mà họ chở được mua với giá thấp hơn giá trần mà phương Tây và đồng minh áp đặt.
Theo dữ liệu từ VesselsValue – công ty chuyên giám sát hoạt động của các tàu buôn, thương vụ chở dầu đầu tiên của Gatik với dầu Nga là vào tháng 6/2022. Dữ liệu của Equasis thì cho thấy Fractal cũng có chuyến hàng đầu tiên trong cùng tháng.
Một tàu của Gatik có tên Jumbo được xác nhận cập cảng Ust-Luga ở biển Baltic của Nga vào ngày 11/2. Hiện nó đang ở Kalamata, Hy Lạp – một địa điểm thường được dùng để trung chuyển dầu Nga. Moscow xuất khẩu khoảng 3,2 triệu thùng dầu mỗi ngày từ các cảng của mình trong 2 tháng kể từ khi châu Âu chính thức cấm dầu Nga. 2 công ty nêu trên là một phần của mạng lưới giúp tàu Nga tiếp tục được vận chuyển khắp thế giới.
Tuy nhiên, cả Gatik và Fractal đều không xác định được chủ sở hữu cũng như ai hưởng lợi từ hoạt động của đội tàu này. Không loại trừ khả năng 2 công ty này đang vận hành tàu cho những cá nhân hoặc tổ chức ẩn danh. Dẫu vậy, đây cũng không phải điều gì lạ lẫm trong ngành vận tải biển toàn cầu, khi những ông chủ thực sự thường không xuất đầu lộ diện.
Tham khảo: Bloomberg
