50 năm trước, ông Nguyễn Huy Hiệu lúc đó là Trung đoàn trưởng Trung đoàn 27, thuộc Sư đoàn 320B, Quân đoàn 1 - Binh đoàn Quyết Thắng. Trung đoàn đang thực hiện cuộc hành quân cơ giới từ Tam Điệp (Ninh Bình) vào để dự bị cho cuộc tiến công vào Huế.
Tuy nhiên, đến ngày 26.3.1975, Huế đã được giải phóng. Ngay sau đó, đơn vị được lệnh quay ra Đông Hà, vượt đèo Ang Bun và bắt đầu cuộc hành quân theo tuyến Trường Sơn Đông, tập kết tại Đồng Xoài để chuẩn bị cho chiến dịch lịch sử.
“Thời điểm đó là mùa khô, đất bazan khói bay mù mịt, tất cả cán bộ, chiến sĩ ngồi trên xe bị bụi phủ kín hết, chỉ còn đôi mắt. Hành quân suốt ngày đêm, anh em chỉ ăn lương khô, gạo rang và thịt hộp, chỗ nào có suối thì dừng lại nấu cơm”, thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu kể.
Khi đến đèo Ang Bun, Trung đoàn 27 nhận được bức điện của Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đài 15W: “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa, tranh thủ từng phút, từng giờ, xốc tới miền Nam. Quyết chiến và toàn thắng!”.
Ông lập tức truyền đạt mệnh lệnh đến toàn đơn vị. “Anh em lúc đó quên hết mệt nhọc, bừng dậy, tiếp tục hành quân”, ông kể tiếp.
Đêm 25, rạng sáng 26.4.1975, Trung đoàn 27 tập kết tại Bàu Cá Trê, cách Tân Uyên (Bình Dương) khoảng 5 km. Sáng hôm sau, đơn vị tiến công bằng bộ binh cơ giới, đánh qua Tân Uyên, bắt tù binh, sử dụng xe tăng làm mũi nhọn dẫn đầu tiến quân qua Bình Chuẩn.
Đêm 29.4, Trung đoàn 27 đến Búng, cách Lái Thiêu khoảng 10 km. Đường 13 tối mịt mù, chỉ có một căn nhà lá đơn sơ với ánh đèn leo lét.
“Tôi nghĩ đây có thể là cơ sở của ta”, ông kể. Ông cùng tổ trinh sát băng qua nghĩa địa, bìa rừng, cho trinh sát hô “Hồ Chí Minh” 3 lần. Một lát sau, có một bà má ra mở cửa, đáp lại: “Muôn năm”. Đúng là cơ sở của cách mạng. Đây là căn nhà của bà Huỳnh Thị Sáu (tên thường gọi là Sáu Ngẫu).
Tiến vào nhà, ông Hiệu thưa: “Con là chỉ huy quân giải phóng miền Nam Việt Nam. Ngày mai đơn vị chúng con có nhiệm vụ đánh chiếm Lái Thiêu, chiếm cầu Vĩnh Bình và tiến công vào bộ tư lệnh thiết giáp quân ngụy. Nếu má có thông tin gì, xin má giúp”.
Má nhìn bản đồ chỉ huy rồi nói: “Má không cần bản đồ này”. Rồi má vào buồng, mang ra một tấm bản đồ viết tay. “Tôi thấy má đã ghi rất kỹ, nét chữ rất đẹp. Sau này mới biết má là giáo viên dạy tiếng Pháp ở Sài Gòn”, ông kể.
Theo bản đồ của má, cách nơi đóng quân khoảng 5 km là trại Huỳnh Văn Lương, có khoảng 2.000 hạ sĩ quan và một đại tá chỉ huy. Má dặn: “Ngày mai tiến công, các con không cần đánh, họ sẽ kêu hàng. Nhưng phải chiếm thật nhanh Lái Thiêu, chiếm cầu Vĩnh Bình. Nếu không chiếm được cầu thì các con không vào được Sài Gòn bằng cơ giới”.
Ông Hiệu hỏi: “Thưa má, còn con đường nào khác không?”.
Má đáp: “Có đường sắt Lái Thiêu, nhưng xe tăng các con không đi được. Sáng mai má và 2 đứa con của má sẽ ngồi lên xe tăng để dẫn đường cho các con tiến công vào Gò Vấp”.
Ông từ chối: “Thưa má, má già rồi, các em còn nhỏ. Chúng con đánh xong sẽ quay lại cảm ơn má và đồng bào”.
Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu kể lại câu chuyện về tấm bản đồ của má Sáu Ngẫu, góp phần cho đại thắng mùa xuân 1975
ẢNH: NGUYỄN ANH
Lúc 4 giờ 30 sáng 30.4.1975, Trung đoàn 27 bắt đầu tiến công bằng cơ giới. Một tiểu đoàn đã luồn sẵn vào Lái Thiêu. Khi tiến qua đây, đơn vị phát hiện xe tăng địch, bắn cháy 3 chiếc, bắt sống một pháo tự hành M107 - "vua chiến trường", hiện đang trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam.
Đơn vị tiếp tục truy đuổi, đánh vào cầu Vĩnh Bình - tuyến phòng thủ cuối cùng trước khi vào Sài Gòn. Địch kháng cự quyết liệt, Trung đoàn 27 phải dùng toàn bộ hỏa lực để chế áp, mở đường cho lực lượng cơ giới chiếm cầu.
“Cầu này, như má nói, có dây thép gai chằng chịt, có thùng phuy đựng cát chắn đường. Các con phải đánh nhanh”, ông nhớ lại lời dặn của má Sáu Ngẫu.
Đến 9 giờ sáng, Trung đoàn 27 chiếm được cầu Vĩnh Bình. Đại đội trưởng Đại đội xe tăng Hoàng Thọ Mạc đã bắn cháy 3 xe. Sau khi xe bị hỏng, anh xuống chỉ huy tổ B40, B41, tiếp tục tiêu diệt thêm 3 xe nữa. Anh bị thương nặng và hy sinh. Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu quyết định đưa anh lên xe, cùng đồng đội tiếp tục tiến về Sài Gòn.
Gần 10 giờ, Trung đoàn 27 chiếm được bộ tư lệnh thiết giáp quân ngụy tại quận Gò Vấp, tiếp quản 13 căn cứ lục quân và công sở. Khi tiến đến Tổng Y viện Cộng Hòa (nay là Bệnh viện quân y 175), thượng tướng gặp Phạm Hà Thanh, Cục trưởng Cục Quân y quân ngụy.
Ông Thanh nói: “Thưa quý ông, tôi làm ngành y, xin quý ông tha”.
Thượng tướng trả lời: “Quân giải phóng sẽ khoan hồng, nhưng ông phải chấp hành mệnh lệnh của quân giải phóng”.
Sau khi kiểm tra tình hình, ông cho phép thân nhân lính ngụy đưa thương binh rời viện, rồi mới đưa quân giải phóng vào tiếp quản Tổng Y viện Cộng Hòa, góp phần làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975.
“Giữ lời hứa, ngay hôm sau, tôi và đồng đội đã tổ chức về thăm và cảm ơn má Sáu Ngẫu cùng đồng bào. Nhân dân Lái Thiêu đứng dọc hai bên đường, vẫy cờ hoa, tung hô và tặng rất nhiều sầu riêng, măng cụt, chôm chôm…”, ông Hiệu xúc động nhớ lại.
