Cuộc chiến "lớn nhất từ trước đến nay"
Bài viết số tháng 3/2024 của tạp chí Wall Street Journal (WSJ) cho hay, một cuộc chiến "lớn nhất từ trước đến nay" trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm máy bay đã bùng nổ mạnh mẽ sau khi Điện Kremlin phát lệnh tịch thu hơn 400 máy bay, với tổng trị giá lên tới hơn 10 tỷ USD.
Số máy bay này chủ yếu thuộc thương hiệu Airbus và Boeing, vốn được các hãng hàng không Nga và nước ngoài thuê nhưng đã bị mắc kẹt lại ở Nga sau khi Mosow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt nhằm vào Ukraine tháng 2/2022.
Phụ trách chúng là các công ty bảo hiểm của cả Nga và phương Tây, trong đó có những "gã khổng lồ" như American International Group, Chubb và Swiss Re.
Một chiếc máy bay Aeroflot tại sân bay ngoại ô Moscow đầu năm 2022. Ảnh: AP
Một số công ty bảo hiểm đang đấu tranh chống lại các yêu cầu bồi thường của chủ sở hữu máy bay. Họ cho rằng các chủ sở hữu lẽ ra phải nỗ lực hơn để lấy lại máy bay trước khi chúng bị tịch thu. Trong khi đó, các luật sư vẫn đang tranh cãi những câu hỏi cơ bản nhất về việc ai sẽ phải trả tiền.
Nguồn cơn của cuộc tranh chấp này xuất phát từ những ngày đầu hỗn loạn của cuộc chiến Ukraine. Mỹ và châu Âu áp đặt lệnh trừng phạt lên Nga, buộc các công ty cho thuê máy bay phải chấm dứt thỏa thuận với các hãng hàng không Nga. Động thái đó khiến hàng trăm máy bay bị bỏ lại trong tình trạng lấp lửng.
Các công ty cho thuê đã không ngại chi tiền cho những đội thu hồi chuyên nghiệp nhằm lấy lại máy bay khi chúng hạ cánh xuống sân bay, tuy nhiên, chỉ có một số ít thành công.
Điện Kremlin đã ra lệnh cho các hãng hàng không Nga không trả lại những chiếc máy bay đó. Hiện nay, nhiều máy bay đã chuyển sang đăng ký ở Nga và đang vận hành trên các tuyến bay nội địa hoặc bay ra nước ngoài nhưng tới các quốc gia thân thiện với Moscow.
Đòn trả đũa của Kremlin
Nga đã thu giữ hàng trăm máy bay phương Tây nhằm trả đũa việc nước này ban đầu mất cảnh giác, để mất 76 máy bay do các lệnh trừng phạt. Ảnh: BC
Theo RIA Novosti, trong một thống kê đưa vào tháng 11/2023, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nga Vitaly Savelyev cho biết, tính tới tháng 3/2022 - tức là chưa đầy 1 tháng sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, gần 800 máy bay vốn thuê nước ngoài đã được chuyển vào sổ đăng ký quốc gia của Nga - một con số lớn hơn gần gấp đôi so với những gì WSJ đề cập.
Ông cho biết, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cho phép các hãng hàng không Nga đứng ra đăng ký máy bay đi thuê từ các công ty nước ngoài. Điều này đồng nghĩa với việc các hãng bay Nga có thể thu giữ máy bay thuê từ nước ngoài và sử dụng chúng cho chặng nội địa.
"Chúng tôi đã lấy lại tài sản của bên khác" - Ông Savelyev nói, đề cập tới đòn trả đũa của Moscow sau khi Nga mất 76 máy bay chở khách do các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Ông Savelyev thừa nhận, ở thời điểm đó, Nga ban đầu đã "bất ngờ mất cảnh giác".
Chiến thuật của Nga: Sở hữu máy bay với chi phí rẻ
Sau khi tiến hành thu giữ các máy bay của nước ngoài và cho phép các hãng hàng không đứng ra đăng ký tại Nga, Moscow phải đối mặt với một vấn đề nan giải: Hầu hết các máy bay đều có đăng ký kép, trong khi đây là điều bị cấm theo Công ước Chicago, hay Công ước về Hàng không Dân dụng Quốc tế.
Vì vậy, nước này cần áp dụng chiến thuật khác để sở hữu số máy bay nước ngoài một cách hợp pháp. Một trong những giải pháp được đưa ra là thỏa thuận hòa giải đến từ các công ty bảo hiểm.
Nga áp dụng chiến thuật để sở hữu máy bay với chi phí rẻ. Ảnh: Stuff
Theo WSJ, các công ty cho thuê máy bay thường yêu cầu các hãng hàng không mua bảo hiểm cho máy bay từ một công ty bảo hiểm địa phương (ví dụ hãng hàng không Nga sẽ mua bảo hiểm cho máy bay từ một công ty bảo hiểm ở Nga).
Sau đó, công ty bảo hiểm này sẽ chia nhỏ một phần rủi ro bằng cách đem bán cho các công ty tái bảo hiểm quốc tế. Bản thân các công ty cho thuê cũng có bảo hiểm riêng để bảo vệ khỏi các rủi ro như chiến tranh và một số nguy cơ khác.
Trong lúc các công ty bảo hiểm nước ngoài vẫn đang tranh cãi về việc trả tiền bồi thường thì loạt công ty bảo hiểm ở Nga đã chi trả các khoản hòa giải trị giá hơn 2 tỷ USD cho hơn 100 máy bay.
Ví dụ, công ty cho thuê máy bay Ireland AerCap Holdings - sau khi ghi nhận khoản lỗ lên tới 2,7 tỷ USD do máy bay mắc kẹt ở Nga - đã đồng ý thỏa thuận để lại 67/113 máy bay của họ tại Nga, thu về 1,3 tỷ USD tiền bảo hiểm.
Các thỏa thuận hòa giải có vẻ định giá máy bay thấp hơn so với giá trị của chúng trước khi chiến tranh nổ ra. AerCap cho biết, họ đã nhận được khoảng 70% giá trị được bảo hiểm của các máy bay vào tháng trước. Giới phân tích cho rằng, Nga đang tìm cách sở hữu hợp pháp các máy bay mà họ thu giữ với chi phí rẻ.
Mặc dù vậy, không phải lúc nào cách này cũng thành công. Một số công ty cho thuê máy bay khác từ chối thỏa thuận hòa giải từ các công ty bảo hiểm Nga. Ví dụ như Carlyle Aviation Partners vẫn đang tiếp tục đòi bồi thường 700 triệu USD (cho 23 máy bay) tại tòa án bang Florida. Họ đã từ chối đề xuất từ các công ty bảo hiểm Nga.
