Dù Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell tỏ ra lạc quan khi cho rằng nền kinh tế Mỹ hiện không còn phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ nhập khẩu như thời kỳ những năm 1970, nhiều chuyên gia kinh tế vẫn cảnh báo rằng một cuộc xung đột quy mô lớn ở Trung Đông có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng.
Theo phân tích của các nhà kinh tế tại JPMorgan, nền kinh tế Mỹ và thế giới trong năm nay có thể phải hứng chịu nhiều cú sốc cùng lúc, trong đó đáng ngại nhất là nguy cơ chiến tranh tại khu vực Trung Đông – nơi sở hữu nhiều tuyến đường vận chuyển dầu mỏ quan trọng bậc nhất thế giới.
Eo biển Hormuz – “điểm nghẽn dầu mỏ” của thế giới
James Knightley, chuyên gia kinh tế trưởng quốc tế tại ngân hàng ING, nhận định rằng nếu eo biển Hormuz – tuyến đường biển kết nối Vịnh Ba Tư và Vịnh Oman – bị phong tỏa, người tiêu dùng Mỹ sẽ lập tức cảm nhận được tác động thông qua giá nhiên liệu tăng vọt.
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), eo biển Hormuz là “một trong những điểm nghẽn dầu mỏ quan trọng nhất thế giới”. Năm ngoái, khoảng 20 triệu thùng dầu mỗi ngày – tương đương 20% lượng tiêu thụ dầu toàn cầu – đã đi qua eo biển này. Việc phong tỏa eo biển gần như không có phương án thay thế hiệu quả để vận chuyển dầu mỏ ra khỏi khu vực, khiến nguy cơ gián đoạn nguồn cung là rất lớn.
Iran – quốc gia có vị trí chiến lược ở khu vực – nhiều lần đe dọa đóng cửa eo biển Hormuz để trả đũa các áp lực quốc tế. Tuy vậy, theo các nhà phân tích của S&P Global Market Intelligence, khả năng Iran phong tỏa hoàn toàn eo biển này trong thời gian dài là thấp. Thay vào đó, họ cho rằng Tehran có thể triển khai lực lượng hải quân để hạn chế tàu thuyền đi qua, tùy theo quốc gia và điểm đến của tàu.
Ngay cả khi Mỹ đã đạt được mức độ tự chủ về năng lượng, giá xăng dầu trong nước vẫn có nguy cơ “tăng vọt”, ông Knightley cảnh báo.
Cú sốc thuế quan và lạm phát
Bên cạnh rủi ro từ địa chính trị, nền kinh tế Mỹ còn đang chịu sức ép từ các chính sách thuế quan. Dù các đợt tăng giá do thuế quan chưa xuất hiện rõ ràng trong các báo cáo lạm phát chính thức, giới chuyên gia cho rằng đây chỉ là vấn đề thời gian.
Kể từ sau đại dịch COVID-19, lạm phát đã tăng mạnh trên toàn cầu. Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine càng khiến giá năng lượng tăng cao, góp phần đẩy chi phí sinh hoạt lên mức kỷ lục. Nếu giá nhiên liệu tiếp tục leo thang do xung đột mới ở Trung Đông, kịch bản tương tự hoàn toàn có thể lặp lại.
“Với việc giá cả do thuế quan đã bắt đầu làm giảm sức mua của các hộ gia đình, nếu giá xăng dầu tiếp tục tăng, người tiêu dùng Mỹ sẽ càng thêm chật vật, từ đó làm trầm trọng thêm nguy cơ suy thoái kinh tế,” Knightley nhận định với CNN.
