Đánh vào lòng tham
Tiếp xúc với chúng tôi, chị N.T.L, 43 tuổi, ngụ P.Cát Lái (TP.HCM), vẫn chưa nguôi ân hận, tự trách bản thân khi mù quáng đầu tư vào một sàn giao dịch tiền ảo để rồi mất số tiền thật lên đến hàng tỉ đồng.
Một đường dây lừa đảo dưới hình thức đa cấp trái phép núp bóng đầu tư tiền kỹ thuật số vừa bị Công an tỉnh Phú Thọ triệt phá vào ngày 9.8
Ảnh: CACC
Chị L. kể, chị biết đến kinh doanh tiền ảo là do một người quen trên mạng giới thiệu và rủ rê. Thời điểm đó chị L. hay đăng tin bán nhà, đất nên phải công khai số điện thoại và trang mạng xã hội cá nhân, trong số những người liên hệ có một người hay hỏi han, quan tâm rồi trò chuyện hằng ngày. Người này nói chuyện lịch sự đàng hoàng và giới thiệu cho chị đầu tư tiền MPX, nói rằng đó là tiền kỹ thuật số được niêm yết trên thị trường quốc tế. Ban đầu chị L. chỉ đầu tư cho vui, nhưng có lời thật. Khi tham gia được một thời gian, chị còn được mời đi du lịch tại Dubai để dự hội thảo, trải nghiệm đẳng cấp sang trọng và được nghe quảng cáo nhiều hơn về thẻ visa tích hợp tiền XFI.
"Từ lúc đó tôi tin tưởng đây là kênh đầu tư tiềm năng và bỏ tiền ra nhiều hơn. Lợi nhuận ban đầu cũng được trả đều, nhưng về sau thì lỗ nhiều hơn lời, tôi cứ phải bù thêm tiền vào lên đến cả tỉ đồng. Được khoảng vài tháng thì nghe thông tin công an đã đánh sập đường dây này", chị L. bộc bạch.
Lôi kéo đầu tư bằng hình thức hội thảo hoành tráng, xây dựng website chuyên nghiệp, treo thưởng và vinh danh những nhà đầu tư lớn là cách làm phổ biến của hoạt động kinh doanh đa cấp, nhưng cũng không ít trường hợp kinh doanh đa cấp núp dưới chiêu bài từ thiện. Điển hình như Công ty Triệu Nụ Cười vừa bị triệt phá vì kinh doanh tiền ảo, các đối tượng cầm đầu đã xây dựng hình ảnh của một tập đoàn an sinh, hứa hẹn mang lại lợi ích cho người dân. Điều kiện tham gia vào hệ sinh thái của Triệu Nụ Cười là các cá nhân, doanh nghiệp phải bỏ tiền "trợ duyên" để sở hữu đồng tiền QFS với mức giá từ 4 - 5 triệu đồng/1 QFS cho cá nhân và 39 triệu đồng/1 QFS cho doanh nghiệp. Đây là đồng tiền cá nhân tự tạo lập ra và phát hành, không lên sàn bất kỳ nền tảng nào liên quan đến tiền điện tử. Để bán được nhiều thẻ an sinh, các đối tượng tổ chức rất nhiều buổi livestream trên các nền tảng mạng xã hội, kết hợp với họp online trên Zoom, với nội dung đề cập đến đạo lý, nhân văn để thu hút các nhà hảo tâm và "lùa gà".
Phạm Lê Duy, học chuyên ngành công nghệ phần mềm tại Mỹ, vừa được tuyển dụng vào đội ngũ IT của Hãng hàng không American Airlines, hiện là một thành viên chủ chốt của dự án Chongluadao.vn, đã có thời gian dài theo dõi hoạt động của các đường dây kinh doanh đa cấp tiền ảo tại VN. Trò chuyện với PV Thanh Niên, Phạm Lê Duy cho biết thực trạng lừa đảo trực tuyến tại VN hiện nay rất nhức nhối, trong đó lợi dụng sự thiếu hiểu biết về công nghệ, tài chính của nhiều người nên các đối tượng đã dẫn dụ họ vào các sàn ảo do chính các đối tượng lừa đảo lập ra và điều hành. Các website được tạo lập giống hệt sàn giao dịch quốc tế uy tín, cũng sử dụng thuật ngữ "blockchain", "4.0", "AI", "5G"…để tạo ấn tượng.
Các sàn này hoàn toàn có thể lập trình để người chơi thắng ban đầu, từ đó nảy sinh lòng tham và khiến nạn nhân đầu tư nhiều hơn. Tại các hội thảo online hay offline, các tổ chức này đều sử dụng chiến thuật kích thích làm giàu nhanh, gây áp lực "mọi người đều đang kiếm tiền", hứa hẹn lợi nhuận cam kết lên đến 50% trong 90 ngày. Để lôi kéo nhiều người vào đường dây kinh doanh tiền ảo, các đối tượng cầm đầu đã tổ chức các nhóm từ F1 đến F7 với mức hoa hồng giảm dần, thực chất là đa cấp lấy tiền người sau trả cho người trước. Những kẻ lừa đảo kêu gọi những nhà đầu tư tích cực mời gọi, dụ dỗ người thân, bạn bè tham gia, tạo ra các "câu lạc bộ đầu tư" để tập hợp nạn nhân, đồng thời sử dụng mạng xã hội để khoe khoang sự giàu có, mời gọi nhiều người tham gia đầu tư…
Các đối tượng này làm những chiến dịch truyền thông, quảng cáo là đồng tiền có giá trị, tâm lý nhà đầu tư cứ nghĩ là đầu tư có lời nhưng thật sự đó là những chiêu trò, là bẫy "lùa gà", tạo ra nguồn tiền cho các kẻ quản trị thôi chứ không có lợi nhuận thật sự.
Vòi bạch tuộc vì sao khó chặt đứt?
Phân tích về thực trạng nở rộ các sàn đầu tư tiền ảo, ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm tư vấn và đào tạo an ninh mạng Athena, cho biết: "Lợi dụng các thông tin tiền số từ thị trường Mỹ và hoạt động giao dịch tiền số trên các sàn quốc tế, nhiều đối tượng đã tạo lập sàn giả mạo để huy động vốn và kêu gọi nhiều người tham gia. Với công nghệ hiện nay, việc xây dựng đồng coin ảo rất nhanh, trong vòng 30 phút có thể xây dựng được một coin ảo. Công thức chung là xây dựng - quảng cáo - tổ chức hội thảo. Các đối tượng này làm những chiến dịch truyền thông, quảng cáo là đồng tiền có giá trị, tâm lý nhà đầu tư cứ nghĩ là đầu tư có lời nhưng thật sự đó là những chiêu trò, là bẫy "lùa gà", tạo ra nguồn tiền cho các kẻ quản trị thôi chứ không có lợi nhuận thật sự".
Theo luật sư (LS) Đặng Văn Cường, Trưởng văn phòng LS Chính Pháp (Đoàn LS TP.Hà Nội), qua nhiều vụ việc bị triệt phá cũng phác họa kịch bản chung của các đối tượng là dẫn dụ cho nhà đầu tư được hưởng lợi giai đoạn đầu, khi nhà đầu tư nộp nhiều tiền vào thì chúng chiếm đoạt. "Thậm chí, tôi đã chứng kiến nhiều trường hợp nạn nhân nghĩ mình tham gia các hoạt động cờ bạc trên không gian mạng nên không dám tố cáo; nhiều người đi tố cáo về việc mất tiền ảo, tài sản ảo thì không được cơ quan chức năng thụ lý giải quyết do pháp luật chưa công nhận loại tài sản này. Lợi dụng điều đó, các đối tượng tiến hành những hình thức huy động vốn trái phép, đầu tư trá hình nhằm chiếm đoạt tài sản, trong đó có việc sử dụng những hình thức đầu tư trên các sàn thương mại điện tử, sàn chứng khoán quốc tế, sàn đầu tư tiền ảo do chúng tự lập, tự quản lý, tự kiểm soát, can thiệp để dẫn dụ người chơi (nhà đầu tư) tham gia rồi chiếm đoạt tài sản...", LS Cường dẫn chứng.
Anh Đặng Anh Minh, chuyên gia an ninh mạng thuộc dự án Chongluadao.vn, cũng cho hay nhiều người biết hoạt động này là lừa đảo nhưng vì lòng tham nên vẫn tham gia và hy vọng mình tham gia sớm sẽ được hưởng nhiều lợi nhuận; còn thiệt hại sẽ dành cho những người sau cùng khi mô hình này đổ vỡ. Chính vì vậy, các hoạt động huy động vốn, bán hàng theo mô hình đa cấp khó bị triệt tiêu mà sẽ còn biến tướng rất phức tạp, gây nhức nhối cho xã hội, thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản của nhiều người, song lại thiếu cơ chế, biện pháp quản lý cũng như các chế tài xử lý kịp thời, nghiêm minh.
Bản chất của mô hình kinh doanh đa cấp là chia sẻ cơ hội giữa người sản xuất với người kinh doanh và người tiêu dùng, mang lại nhiều lợi ích cho người mua. Tuy nhiên, hầu hết người mua sản phẩm theo mô hình kinh doanh đa cấp ở nước ta thường phải trả một khoản tiền lớn hơn rất nhiều lần giá trị sản phẩm, sản phẩm cũng không có chất lượng tốt, nhiều người phát hiện ra mình bị lừa nhưng lại nhắm mắt làm ngơ để đi lừa những người thân quen, mong được hưởng lại "phần trăm" nhằm gỡ lại vốn. Nắm được tâm lý này, các đối tượng lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp để biến nạn nhân trở thành tay sai, tiếp tục đi lừa gạt người khác.
LS Đặng Văn Cường, Trưởng văn phòng LS Chính Pháp (Đoàn LS TP.Hà Nội)
