Đề xuất nâng hạn mức cho vay tiêu dùng lên 300 - 400 triệu đồng
Theo quy định hiện tại, các công ty tài chính (CTTC) chỉ được phép cho vay tối đa đối với một khách hàng là 100 triệu đồng. Số tiền cho vay để mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ bao gồm phương tiện đi lại, đồ dùng, trang thiết bị gia đình; chi phí học tập, chữa bệnh, du lịch, văn hóa, thể dục, thể thao; chi phí sửa chữa nhà ở.
Nhiều chuyên gia kiến nghị nên bỏ quy định hạn mức cho vay tiêu dùng tại công ty tài chính
ẢNH: NGỌC THẮNG
Mới đây, Hiệp hội Ngân hàng (NH) VN có văn bản gửi NH Nhà nước (NHNN) về việc kiến nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai các quy định liên quan đến tín dụng tiêu dùng. Trong đó, Hiệp hội cho rằng quy định "tổng dư nợ cho vay tiêu dùng đối với một khách hàng tại CTTC" không quá 100 triệu đồng đã không còn phù hợp với thực tế, làm giảm sức cạnh tranh của CTTC so với các NH thương mại. Điều này buộc các CTTC phải tập trung vào việc thiết kế các sản phẩm vay nhỏ lẻ, ngắn hạn, từ đó hạn chế khả năng sáng tạo các gói vay có giá trị lớn hoặc kỳ hạn dài hơn, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.
Do vậy, Hiệp hội đề nghị NHNN xem xét nâng mức cho vay tiêu dùng lên 300 - 400 triệu đồng. Đây là mức tương đương với giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo phòng, chống rửa tiền, mức cho vay cá nhân, hộ gia đình không có tài sản bảo đảm theo chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và khoản cấp tín dụng qua thẻ có mức giá trị nhỏ.
Bên cạnh đó, Hiệp hội đề xuất NHNN xem xét quy định tỷ lệ giải ngân trực tiếp cho khách hàng là không áp dụng tỷ lệ 30% và nâng từ 20 triệu đồng lên mức 40 triệu đồng nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu vay vốn chính đáng, hợp pháp phục vụ đời sống, tiêu dùng của người dân, hạn chế cơ hội cho tín dụng đen phát triển. Đồng thời, xem xét điều chỉnh quy định pháp luật theo hướng làm rõ việc giải ngân thông qua tài khoản thanh toán/ví điện tử là thanh toán không dùng tiền mặt, theo đó không phải đáp ứng các quy định về giải ngân trực tiếp.
Một quy định khác là yêu cầu CTTC có dư nợ tiêu dùng tối thiểu chiếm 70% tổng dư nợ cấp tín dụng cũng được Hiệp hội NH VN cho rằng không còn phù hợp. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các nền tảng cho vay ngang hàng (P2P Lending), Hiệp hội kiến nghị giảm tỷ lệ dư nợ tín dụng tiêu dùng tối thiểu xuống 50% hoặc chuyển sang cơ chế giám sát theo nhóm các chỉ tiêu an toàn như tỷ lệ an toàn vốn (CAR), tỷ lệ thanh khoản và tỷ lệ nợ xấu. Việc này sẽ giúp các CTTC có quyền tự chủ cao hơn, linh hoạt hơn để cạnh tranh với các đối thủ, đồng thời vẫn đảm bảo an toàn hệ thống thông qua các chỉ tiêu giám sát chặt chẽ từ NHNN.
Theo các CTTC, phần lớn các khoản vay tiêu dùng là tín chấp, nên rủi ro tín dụng phụ thuộc vào khả năng quản trị của từng tổ chức. Trên thực tế, các khoản vay giá trị cao thường chỉ cấp cho khách hàng có thu nhập ổn định hoặc có lịch sử tín dụng tốt. Vì vậy, việc nâng trần không đồng nghĩa với rủi ro tăng vọt, bởi các đơn vị cho vay vẫn phải đánh giá kỹ khả năng trả nợ trước khi giải ngân.
Nên bỏ quy định cứng, tạo chủ động cho doanh nghiệp
Ủng hộ đề xuất nâng hạn mức cho vay tiêu dùng tại CTTC lên cao hơn, nhưng theo TS Huỳnh Thanh Điền (Trường ĐH Nguyễn Tất Thành), nên tiến đến theo hướng không cần đặt giới hạn về số tiền cho vay. Bởi NH hay CTTC trong hoạt động đều có những quy tắc quản trị rủi ro và đảm bảo an toàn cho đồng vốn của mình. Nên để các CTTC chủ động trong nghiệp vụ cho vay sau khi thẩm định hồ sơ khách hàng, chủ yếu dựa trên khả năng trả nợ của từng người. Khi quy định một tỷ lệ cứng hay hạn mức nào đó thì sẽ không thể điều chỉnh linh hoạt theo kịp tình hình KT-XH.
Hơn nữa, việc quy định cứng sẽ làm tăng thủ tục hành chính cho hoạt động kinh doanh nói chung. Bởi có quy định thì NHNN sẽ phải kiểm tra, giám sát. Đó là chưa kể khi bị hạn chế về mức cho vay tiêu dùng này sẽ khiến các CTTC khó cạnh tranh được với vấn nạn tín dụng đen khi khách hàng có nhu cầu nhiều hơn. Chẳng hạn, một cá nhân cần vay 40 - 50 triệu đồng để giải quyết chi tiêu cho gia đình nhưng CTTC chỉ được giải ngân trực tiếp 20 triệu đồng (chủ yếu sẽ cho vay mua hàng hóa như xe máy, điện thoại, điện máy và thanh toán thẳng cho đơn vị bán hàng). Khi đó phần nhu cầu còn lại nhiều người sẽ phải tìm đến tín dụng đen dù biết rằng lãi suất quá cao.
TS Huỳnh Thanh Điền nhấn mạnh: Đặc thù của CTTC hay các tổ chức tín dụng thì cần đảm bảo ít rủi ro nhưng vẫn phải nâng cao tính tự chủ trong hoạt động kinh doanh. Các công ty sẽ phải đánh giá và cơ cấu cho vay theo các lĩnh vực phù hợp tình hình KT-XH, vừa mang tính cạnh tranh trên thị trường, tương tự như các NH thương mại cũng sẽ cho vay tiêu dùng tùy thuộc hồ sơ của mỗi cá nhân. Việc giám sát để đảm bảo an toàn của CTTC nên thông qua các chỉ tiêu về an toàn vốn, tỷ lệ thanh khoản và tỷ lệ nợ xấu sẽ phù hợp hơn.
Đồng quan điểm, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cũng đề xuất NHNN nên bỏ quy định cứng về hạn mức cho vay tiêu dùng. Khi đó NHNN sẽ giám sát hoạt động các CTTC theo những tiêu chí, chỉ tiêu đảm bảo cho vay lành mạnh như hoạt động NH. Nếu vẫn duy trì hạn mức cho vay tiêu dùng quá thấp thì vô hình trung lại tạo điều kiện để tín dụng đen phát triển. Chính vì vậy khi bỏ hạn mức cho vay sẽ giúp CTTC linh hoạt, đáp ứng nhiều hơn nhu cầu của khách hàng cá nhân thì sẽ phần nào hạn chế hoạt động của tín dụng đen.
Riêng với kiến nghị giảm tỷ lệ dư nợ tín dụng tiêu dùng từ 70% xuống 50%, ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng có thể chuyển sang cơ chế giám sát theo nhóm các chỉ tiêu an toàn như tỷ lệ an toàn vốn, tỷ lệ thanh khoản và tỷ lệ nợ xấu. "Tổng số tiền cho người dân vay nên để CTTC tự thẩm định và dựa trên vốn tự có của mình thay vì áp một con số tuyệt đối cho tín dụng tiêu dùng. NHNN cũng có thể xem xét đưa ra tỷ lệ hạn chế cho vay tiêu dùng tại CTTC ở mức tối đa 5% vốn tự có nhằm đảm bảo an toàn", TS Nguyễn Trí Hiếu đề xuất.
