Chiều 14.10, tiếp tục phiên họp 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Địa chất và khoáng sản. Tại tờ trình dự án luật, quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp - Môi trường Trần Đức Thắng cho hay, dự thảo luật bổ sung các quy định về quản lý đất hiếm.
Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp - Môi trường Trần Đức Thắng
ẢNH: GIA HÂN
Cụ thể, dự thảo luật bổ sung 1 chương với 4 điều về chính sách chung của Nhà nước đối với đất hiếm; chiến lược quốc gia về đất hiếm.
Cùng đó là quy định về dự trữ khoáng sản và bảo vệ khoáng sản đất hiếm; về hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản đất hiếm. Trong đó, bổ sung các chế tài, cơ chế quản lý chặt chẽ đối với các hoạt động có liên quan đối với loại hình khoáng sản này.
Ông Thắng cho biết, việc bổ sung quy định này thực hiện theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với đại diện các cơ quan liên quan về chiến lược quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên đất hiếm phục vụ phát triển đất nước.
Tờ trình của Chính phủ cũng cho hay, luật Địa chất và khoáng sản năm 2024 đã có những quy định về quản lý khoáng sản chiến lược, quan trọng (trong đó có đất hiếm).
Tuy nhiên, đất hiếm hiện nay là một loại hàng hóa đặc biệt, tạo ra ảnh hưởng lớn đến quốc phòng, an ninh, ngoại giao trên toàn thế giới, dẫn đến yêu cầu phải có những cơ chế quản lý chặt chẽ đối với các hoạt động có liên quan đối với loại hình khoáng sản này.
Dự thảo luật quy định, đất hiếm là tài nguyên chiến lược đặc biệt. Hoạt động điều tra, đánh giá, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đất hiếm phải tuân thủ chiến lược quốc gia về đất hiếm, quy hoạch, kế hoạch về đất hiếm.
Hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến đất hiếm phải được kiểm soát chặt chẽ, không xuất khẩu thô khoáng sản đất hiếm; chỉ các doanh nghiệp, tổ chức được Nhà nước chỉ định hoặc cho phép mới được quyền thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đất hiếm.
Hoạt động chế biến sâu đất hiếm phải gắn với xây dựng hệ sinh thái công nghiệp hiện đại để nâng cao chuỗi giá trị trong nước, bảo đảm tự chủ trong thực hiện chiến lược quốc gia về đất hiếm.
Đại diện Chính phủ tham dự phiên họp
ẢNH: GIA HÂN
Nhà nước khuyến khích hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, phát triển công nghệ khai thác, tuyển, tách, chế biến sâu đất hiếm phục vụ phát triển ngành công nghiệp đất hiếm trong nước.
Dự thảo luật cũng quy định Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan lập chiến lược quốc gia về đất hiếm trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Bộ Nông nghiệp - Môi trường tổ chức thực hiện thăm dò đất hiếm bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Đồng thời, cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản đất hiếm không sử dụng ngân sách nhà nước sau khi được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận.
Có khống chế số lượng giấy phép thăm dò, khai thác đất hiếm?
Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường Tạ Đình Thi thông tin, cơ quan thẩm tra tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung luật. Tuy nhiên, cơ quan này lưu ý cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung đánh giá đầy đủ hơn tác động đối với một số nội dung liên quan, nhất là vấn đề về đất hiếm.
Về các quy định quản lý đất hiếm, theo ông Thi, Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường cơ bản tán thành việc bổ sung các quy định cơ chế quản lý chặt chẽ đối với các hoạt động có liên quan đối với đất hiếm theo ý kiến chỉ đạo của cấp có thẩm quyền.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường Tạ Đình Thi báo cáo thẩm tra dự án luật
ẢNH: GIA HÂN
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ thời gian giữ quyền ưu tiên nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác đất hiếm có khác biệt so với khoáng sản nhóm I hay không; có khống chế số lượng giấy phép đất hiếm cấp cho một tổ chức, cá nhân, nhất là tổ chức, cá nhân nước ngoài không?
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cân nhắc thiết kế chương về quản lý đất hiếm thành chương riêng để quy định về các loại khoáng sản chiến lược, trong đó gồm nhiều mục, có mục quy định những vấn đề chung đối với khoáng sản chiến lược; mục quy định về khoáng sản là đất hiếm và mục quy định về các khoáng sản chiến lược khác.
Nêu ý kiến sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng đồng tình khi cho rằng, ngoài đất hiếm, có nhiều khoáng sản chiến lược khác. Do đó, nên thiết kế 1 chương riêng dành cho quản lý các loại khoáng sản chiến lược, trong đó có quy định về đất hiếm.
