Không chuyển khoản, không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng?

Hàng hóa từ 5 triệu đồng phải chuyển khoản?

Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) năm 2024 quy định một số điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Cụ thể, doanh nghiệp (DN) phải có hóa đơn GTGT mua hàng hóa, dịch vụ hoặc chứng từ nộp thuế GTGT ở khâu nhập khẩu hoặc chứng từ nộp thuế thay cho phía nước ngoài. Đồng thời, phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào, trừ một số trường hợp đặc thù theo quy định của Chính phủ. Quy định này khác biệt với trước đây là đối với hàng hóa, dịch vụ mua từng lần có giá trị dưới 20 triệu đồng thì không cần có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt để khấu trừ thuế GTGT.

ẢNH: Nhật Thịnh

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của luật Thuế GTGT do Bộ Tài chính soạn thảo cũng yêu cầu DN phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào (bao gồm cả hàng hóa nhập khẩu) từ 5 triệu đồng trở lên đã bao gồm thuế GTGT. Trong đó, chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt thực hiện theo quy định tại Nghị định số 52/2024 của Chính phủ cũng có hiệu lực kể từ ngày 1.7 bao gồm chuyển khoản qua tài khoản ngân hàng; thông qua tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán gồm séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, ví điện tử và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Hiểu đơn giản là để DN được khấu trừ thuế GTGT đầu vào thì các hàng hóa, dịch vụ có giá trị từ 5 triệu đồng trở lên phải thanh toán qua chuyển khoản hay ví điện tử, trả bằng séc…

Tuy nhiên, theo luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, chỉ khi nào Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của luật Thuế GTGT ban hành và nêu rõ DN phải thanh toán không dùng tiền mặt với hàng hóa có giá trị từ 5 triệu đồng trở lên cũng như các trường hợp đặc thù mà Chính phủ quy định thì mới áp dụng theo mức này.

Thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt

Góp ý cho Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của luật Thuế GTGT trước đó, một số hiệp hội, DN đã kiến nghị nâng mức giá trị hàng hóa, dịch vụ phải thanh toán không dùng tiền mặt lên cao hơn 5 triệu đồng.

ẢNH: Ngọc Thắng

Cụ thể, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) cho rằng quy định phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào (bao gồm cả hàng hóa nhập khẩu) từ 5 triệu đồng trở lên gây khó khăn cho DN, đặc biệt đối với các giao dịch mua bán nhỏ lẻ hoặc tiền thưởng, tiền hỗ trợ trực tiếp cho người lao động. Bởi các DN thường có chế độ ưu đãi, phúc lợi cho người lao động như hỗ trợ chi phí ăn uống, đi lại, chi phí công tác. Trong các trường hợp này, người lao động sẽ ứng trước tiền mặt hoặc thanh toán trước và chuyển lại hóa đơn chứng từ về cho DN thanh toán cho người lao động sau. DN cũng thực hiện thưởng những khoản tiền mặt khích lệ cho nhóm người lao động khi đạt hiệu quả công việc tốt, người lao động sẽ tự phân chia khoản tiền thưởng này. Vì vậy, việc đảm bảo các giao dịch trên 5 triệu đồng đều có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt là không khả thi.

Một số DN cũng cho rằng các ngành nghề truyền thống như nông nghiệp, xây dựng, bán lẻ, và các ngành kinh doanh sản phẩm tiêu dùng giá trị thấp vẫn rất phổ biến và chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế. Việc yêu cầu thanh toán không dùng tiền mặt đối với các giao dịch nhỏ có thể làm gián đoạn hoạt động kinh doanh và gia tăng chi phí cho các ngành này. Các DN lớn đã có các hệ thống kế toán và thanh toán điện tử sẵn có để xử lý các giao dịch không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, đối với các DN nhỏ và các giao dịch có giá trị thấp, việc yêu cầu thanh toán không dùng tiền mặt từ 5 triệu đồng có thể dẫn đến gia tăng thủ tục hành chính và khó khăn trong việc tuân thủ các quy định thuế… Vì vậy, để tạo điều kiện thuận lợi cho DN khi thực hiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào, đề nghị cơ quan soạn thảo giữ nguyên quy định ngưỡng thanh toán không dùng tiền mặt là trên 20 triệu đồng.

Tuy nhiên, để tiếp tục thực hiện Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt và góp phần minh bạch hóa các giao dịch mua bán của DN, Bộ Tài chính đề xuất quy định phải thanh toán toán qua ngân hàng đối với hóa đơn hàng hóa, dịch vụ mua vào từ 5 triệu đồng trở lên. Mức đề xuất này phù hợp với quy định về giao dịch chi bằng tiền mặt qua hệ thống Kho bạc Nhà nước hiện hành.

TS Đinh Thế Hiển, Viện trưởng Viện Nghiên cứu tin học và kinh tế ứng dụng, ủng hộ đề xuất của Bộ Tài chính. Theo ông, xét về điều kiện thực tế, kỹ thuật thì hiện nay việc thanh toán không dùng tiền mặt đơn giản và thực hiện được. Thậm chí ở các tỉnh, thành phố xa xôi, tỷ lệ người dân sử dụng smartphone để chuyển khoản, nhận tiền qua tài khoản ngân hàng hay ví điện tử khá nhiều. Với các DN, việc thanh toán không dùng tiền mặt là tất yếu. Quy định giảm ngưỡng giá trị hàng hóa, dịch vụ phải thanh toán không dùng tiền mặt xuống dưới 20 triệu đồng là hoàn toàn phù hợp để đảm bảo hoạt động của DN minh bạch. Từ đó, cơ quan thuế cũng dễ quản lý được chi phí liên quan để áp dụng khấu trừ thuế GTGT.

Đồng quan điểm, TS Huỳnh Thanh Điền, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, cho rằng quy định này sẽ thúc đẩy việc thanh toán không dùng tiền mặt tại VN phát triển mạnh hơn. Thậm chí sẽ phải tiến tới quy định đối với DN là tất cả chi phí cũng phải thực hiện chuyển khoản. Điều đó sẽ khiến hệ thống sổ sách, chứng từ đều rõ ràng, minh bạch. Dòng tiền chủ yếu sẽ tập trung luân chuyển trong hệ thống ngân hàng, giảm được chi phí liên quan đến lượng tiền mặt cho DN nói riêng và cả nền kinh tế.