Một người đàn ông chụp ảnh mùa thu tại hồ Kolsai ở vùng Almaty, Kazakhstan ngày 30-9-2020 - Ảnh: REUTERS
Mùa thu không chỉ có hình ảnh lãng mạn của con đường đầy lá vàng rơi, mà ủ trong đó còn là mùi hương của cỏ cây tiết ra trước khi nó hoàn toàn tan biến vào lòng đất.
Ở những nơi có đủ bốn mùa rõ rệt, người ta chỉ cần ngửi mùi là biết thu đã về hay chưa. Theo các nhà khoa học, lý do là vào mùa thu, mùi hương cây cỏ rõ ràng và nổi bật hơn do sự thay đổi của điều kiện khí quyển.
Mùi hương xuất hiện khi các cơ quan cảm thụ trong mũi của chúng ta thu nhận các phân tử thơm trong không khí. Các phân tử này rỉ ra từ các đồ vật và sinh vật sống trong môi trường xung quanh ta.
Chúng ta ngửi thấy nhiều phân tử thơm hơn trong mùa hè vì không khí nóng nực, ngột ngạt giữ nhiều phân tử hơn và cho phép chúng di chuyển trong bầu khí quyển nhanh hơn.
Điều ngược lại xảy ra khi trời trở nên mát hơn và khô hơn vào mùa thu: các phân tử không khí co lại với nhau và để lại ít không gian hơn cho các phân tử mùi di chuyển qua.
Nó có nghĩa là chúng ta bị "tấn công" bởi quá nhiều mùi vào mùa hè, nhưng có thể chọn ra những mùi hương cụ thể tốt hơn vào mùa thu.
Một chiếc lá dần chuyển sang màu đỏ vào mùa thu - Ảnh: KVD
Bà Rachel Herz, một nhà thần kinh học và tâm lý học nổi tiếng người Canada, cho biết: Vào mùa hè, chúng ta có thể cảm nhận nhiều mùi hương khác nhau. Chúng ta ngửi thấy nhiều thứ xung quanh mình hơn.
Tuy nhiên, khi trời trở nên mát hơn và khô hơn, các mùi hương cụ thể có xu hướng nổi bật hơn - chúng ta có thể phân biệt mùi hương của lá, mùi của vỏ cây, mùi của cỏ theo những cách khác nhau hơn.
Mùi đất chủ đạo của mùa thu phần lớn là sản phẩm của thực vật ủ cho mùa đông. Những chiếc lá rụng bắt đầu phân hủy. Đường và các hợp chất hữu cơ trong lá bị phân hủy, tạo ra mùi xạ hương cổ điển của đống lá.
Phản ứng cảm xúc của chúng ta đối với bất kỳ mùi nào xuất phát từ ý nghĩa cá nhân mà chúng ta đã gán cho mùi hương. Chúng thường được ghi dấu vào não của bạn khi bạn còn trẻ, lần đầu tiên cảm nhận được mùi và hình thành ký ức với chúng. Đó là lý do tại sao rất nhiều người liên tưởng mùi mùa thu với cảm xúc hồi tựu trường.
Sự gặp gỡ của phân tử và ký ức xảy ra khi bạn ngửi thấy thứ gì đó quen thuộc sẽ kích hoạt phản ứng nội tạng. Trong tích tắc, hạch hạnh nhân và vùng hồi hải mã của não - những khu vực lưu trữ ký ức - liên kết cảm xúc với nhau. Đó là một phản ứng xảy ra trước khi bạn có thể nghĩ về nó.
Rất nhiều người khắc ghi một mùi hương liên quan chặt chẽ với một kỷ niệm nào đó, khoa học cho biết đó là do sự kết hợp của hóa học, sinh học và tâm lý học. Nó có thể kích hoạt các cảm xúc khác nhau như lo lắng, buồn bã hoặc phấn khích, tất cả tùy thuộc vào "bộ sưu tập mang dấu ấn cá nhân" với những kỷ niệm gắn liền với thời gian trong năm.
Nó cũng có nghĩa là không có chuyện hai người cùng ngửi và cảm thấy mùi giống nhau, khi họ có những cảm nhận và kỷ niệm khác nhau gắn với mùi hương đó.
