Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI), doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ lịch sử: hoặc bứt phá bằng đổi mới, hoặc bị bỏ lại phía sau.
Thông điệp ấy được thể hiện tại InnoEx 2025, Diễn đàn và Triển lãm quốc tế về đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững quy tụ hơn 4.000 lãnh đạo doanh nghiệp, nhà đầu tư và chuyên gia đến từ hơn 60 quốc gia, thu hút 30,000 lượt tham gia.
Không chỉ là nơi hội tụ công nghệ, InnoEx 2025 đã đặt ra một câu hỏi “cốt tử”: Đổi mới sáng tạo có thực sự sinh lời, và bằng cách nào nó trở thành động lực sống còn cho doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên dữ liệu và AI?
Đổi mới – từ khẩu hiệu đến bản năng sinh tồn
Thế giới kinh doanh không thiếu những minh chứng đau xót cho sự chậm chân trong đổi mới. Kodak – người khai sinh máy ảnh kỹ thuật số – lại chính là kẻ bị chôn vùi bởi công nghệ mà mình tạo ra. Blockbuster – “gã khổng lồ” cho thuê băng đĩa – sụp đổ chỉ trong vài năm khi Netflix xuất hiện.
Nghiên cứu của Innosight (2023) chỉ ra: tuổi thọ trung bình của doanh nghiệp trong chỉ số S&P 500 đã rơi từ 61 năm (1958) xuống còn 18 năm, và dự báo sẽ tiếp tục giảm dưới 15 năm vào 2030.
Câu chuyện ấy không xa lạ với Việt Nam. Nhiều thương hiệu từng một thời là biểu tượng cũng đang vật lộn để không bị bỏ lại phía sau bởi tốc độ chuyển đổi công nghệ và sự thay đổi hành vi tiêu dùng.
Theo báo cáo của McKinsey (2024), các công ty ứng dụng AI toàn diện có thể nâng hiệu quả vận hành lên tới 40% và giảm chi phí khoảng 30% chỉ trong ba năm. Trong ngành bán lẻ, Bizplanr (2024) ghi nhận 87% nhà bán lẻ toàn cầu đã dùng AI ở ít nhất một khâu kinh doanh, và hơn 80% lãnh đạo kỳ vọng sẽ hoàn tất tự động hóa vận hành vào cuối năm 2025.
Những con số đó không còn là dự báo, mà là “lằn ranh sinh tử”.
Tại phiên trao đổi Business Innovation Forum trong khuôn khổ InnoEx 2025 diễn ra hôm 21/8, các lãnh đạo công nghệ và doanh nghiệp truyền thống đã cùng đặt lại bài toán: đổi mới không chỉ để tồn tại, mà để tạo ra lợi nhuận thực tế.
Từ góc nhìn toàn cầu, ông Sudeepto Roy (đại diện Qualcomm) chỉ ra sức mạnh của Edge AI trong xử lý dữ liệu tức thì, giúp doanh nghiệp khai thác “thời gian thực” như một lợi thế cạnh tranh mới.
“Hiện nay, thế giới có khoảng 30 tỷ thiết bị biên – từ điện thoại, xe hơi, laptop, kính XR, IoT công nghiệp cho đến hạ tầng mạng. AI khổng lồ được huấn luyện trên đám mây, nhưng khi triển khai tới người dùng, inference tại biên mới là chìa khóa. Thay vì chạy mô hình hàng nghìn tỷ tham số, chúng ta cần những mô hình nhỏ gọn, chuyên biệt, hiệu quả và tiết kiệm năng lượng. Điện thoại hiện có thể chạy 200–300 ứng dụng AI ngay trên thiết bị: từ chụp ảnh thông minh, dịch giọng nói, đến trợ lý số. Máy tính, kính XR, xe hơi hay hạ tầng mạng đều đang tận dụng AI theo cách này”, ông Sudeepto Roy chỉ ra.
Ông Sudeepto Roy - Phó Chủ tịch Kỹ thuật tập đoàn Qualcomm.
“AI ở biên giúp tiết kiệm tài nguyên khi không cần phụ thuộc vào đám mây cho mọi tác vụ. Tăng bảo mật và riêng tư khi dữ liệu được xử lý tại chỗ, giảm rủi ro rò rỉ. Cùng với đó là trải nghiệm tức thì với độ trễ thấp, phản hồi nhanh và khả năng mở rộng dễ dàng, có thể đưa AI đến hàng tỷ thiết bị khắp thế giới”.
Về phần mình, ông IL-Dong Kwon (BCG Việt Nam) nhấn mạnh rằng dữ liệu không còn là “dầu mỏ mới” theo nghĩa bóng, mà đã trở thành tài sản chiến lược, ngang hàng với đất đai và thương hiệu.
Các lãnh đạo doanh nghiệp khác như Lê Trí Thông (PNJ), Lê Hồng Minh (VNG), Nguyễn Hồng Việt (SAP Việt Nam) cùng bà Trương Lý Hoàng Phi (IBP) cũng thể hiện quan điểm “mặt trận kép”: vừa giữ vững ngành nghề truyền thống, vừa mở rộng bằng công nghệ. Ở đó, AI không phải là công nghệ xa xỉ, mà là “vũ khí cạnh tranh” có thể quyết định đường sống còn của doanh nghiệp.
“Lợi nhuận nằm ở đâu trong mô hình kinh doanh của chúng ta?”, ông Lê Hồng Minh, chủ tịch hội đồng quản trị VNG đặt câu hỏi tại cuộc trao đổi.
Theo vị lãnh đạo doanh nghiệp này, đó là câu hỏi cốt lõi mà bất kỳ startup hay bất kỳ doanh nghiệp công nghệ nào cũng phải trả lời rõ ràng trước khi mở rộng hay đổi mới. Ông cho rằng, hành trình gần hai thập kỷ xây dựng VNG – từ một startup game online đến hệ sinh thái Internet hàng đầu Việt Nam – đã để lại nhiều bài học sâu sắc.
Đổi mới không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với tăng trưởng. Đổi mới là cần thiết, nhưng nếu không gắn liền với khả năng tạo ra giá trị và dòng tiền bền vững, thì dễ trở thành “cuộc chơi tốn kém” thay vì nền tảng cho phát triển dài hạn.
Startup thường có xu hướng chạy theo xu hướng mới, nhưng theo ông Minh, quyết định đổi mới cần dựa trên bài toán kinh doanh thực tế: sản phẩm/dịch vụ đó mang lại lợi nhuận ở đâu, cách nào để nuôi sống doanh nghiệp.
Ông nhấn mạnh, muốn đứng vững ở thị trường trong nước, các công ty công nghệ Việt phải có tầm nhìn toàn cầu. Chỉ khi so sánh và cạnh tranh được với những chuẩn mực quốc tế, doanh nghiệp mới đủ sức đi đường dài và không bị “thua ngay trên sân nhà”.
“Khởi nghiệp khi còn rất trẻ giúp tôi dám thử, dám thất bại. Nhưng đi qua nhiều giai đoạn của VNG, tôi học được rằng, đổi mới phải gắn với lợi nhuận, và lợi nhuận phải được định hình rõ trong mô hình kinh doanh. Có như vậy, innovation mới thực sự là động lực chứ không phải gánh nặng”, nhà sáng lập VNG nêu quan điểm.
Không còn là chuyện “hào quang thương hiệu”
Nếu Business Innovation Forum đóng vai trò định vị chiến lược, thì chuỗi Innovation Sector Forums chính là nơi thử thách những lý thuyết bằng thực tiễn.
Tại đây, những “trụ cột” của nền kinh tế Việt Nam – từ bán lẻ, tiêu dùng nhanh (FMCG) đến logistics và năng lượng – đều được soi chiếu dưới lăng kính đổi mới. Thông điệp xuyên suốt: Đổi mới không chỉ thay đổi sản phẩm, mà tái định hình toàn bộ cách doanh nghiệp vận hành và phục vụ khách hàng.
Trong nhiều thập niên, bán lẻ và FMCG từng là những ngành chỉ cần “hào quang thương hiệu” là đủ để giữ thị phần. Nhưng thời thế đã đổi thay. Báo cáo Bizplanr (2024) cho biết 87% nhà bán lẻ toàn cầu đã ứng dụng AI ở ít nhất một khâu kinh doanh, và hơn 80% lãnh đạo kỳ vọng hoàn tất tự động hóa vào cuối 2025. Điều đó có nghĩa: đổi mới không còn là lợi thế cạnh tranh, mà là điều kiện tồn tại.
Tại InnoEx 2025, bà Trần Phương Nga – CEO Thiên Long Group đã chia sẻ câu chuyện của một thương hiệu từng được vinh danh “Thương hiệu Vàng”. Với Thiên Long, di sản chỉ là nền tảng; để tiếp tục chinh phục thế hệ trẻ, doanh nghiệp phải đổi mới từ sản phẩm đến mô hình phân phối.
Ông Trần Lệ Nguyên – CEO KIDO khẳng định, trong FMCG, dữ liệu R&D và phân tích thị trường đang trở thành “hệ thần kinh” giữ cho doanh nghiệp linh hoạt trước biến động.
Cùng với đó, ngành sữa và dinh dưỡng cũng đang chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ. Nutifood đã đầu tư vào dữ liệu người tiêu dùng, phân tích thói quen dinh dưỡng của từng nhóm đối tượng và tối ưu hóa chuỗi cung ứng nguyên liệu. Trong bối cảnh mới, sản phẩm dinh dưỡng không chỉ được đánh giá qua hàm lượng dinh dưỡng, mà còn bởi khả năng cá nhân hóa – được thiết kế dựa trên dữ liệu và khoa học sức khỏe.
Những câu chuyện này minh chứng rõ: danh hiệu trong quá khứ không còn là bảo chứng cho tương lai. Đổi mới mới là chiếc vé duy nhất để các thương hiệu Việt tiếp tục dẫn dắt thị trường trong kỷ nguyên dữ liệu và AI.
Logistics xanh – Hạ tầng cạnh tranh mới của Việt Nam
Ít ngành nào phản ánh rõ sự cần thiết của đổi mới như logistics. Với quy mô 45–50 tỷ USD, chiếm gần 5% GDP, tăng trưởng 14–16%/năm, Việt Nam hiện đứng thứ 43/155 quốc gia về chỉ số Hiệu quả Logistics (LPI), thuộc top 5 ASEAN (Bộ Công Thương, 2024). Nhưng con số này chưa đủ để đảm bảo lợi thế trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.
Ông Lê Duy Hiệp – CEO Transimex nhấn mạnh: “Tương lai của logistics không nằm ở việc mở rộng kho bãi, mà ở tự động hóa, logistics xanh và dữ liệu”.
Thực tế đã chứng minh, ứng dụng AI, IoT và 5G có thể giúp doanh nghiệp giảm 90% thất thoát hàng hóa và cắt hơn 15% chi phí vận chuyển ( Vietnam Investment Review, 2024 ). Điều đó cho thấy: logistics xanh không còn là lựa chọn đạo đức, mà là hạ tầng cạnh tranh bắt buộc để Việt Nam duy trì đà tăng trưởng thương mại.
Nếu logistics là huyết mạch của nền kinh tế, thì năng lượng chính là “nguồn máu” nuôi sống hệ thống đó. TP.HCM hiện tiêu thụ hơn 16% điện năng cả nước, và bài toán an ninh năng lượng ngày càng cấp thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Ông Phạm Quốc Bảo – Chủ tịch EVNHCMC đã chia sẻ những con số đáng chú ý: nhờ triển khai hệ thống điều hành thông minh SCADA/DMS, lắp đặt công tơ điện tử và xây dựng nền tảng phân tích dữ liệu lớn, tỷ lệ tổn thất điện năng của EVNHCMC đã giảm xuống dưới 3,5%, một trong những mức thấp nhất khu vực.
Cùng với các chia sẻ từ Base.vn, Nutifood, Taipy Singapore hay Home Credit đã khắc họa rõ bức tranh: AI không chỉ thay đổi sản phẩm, mà đang tái thiết kế toàn bộ vận hành. Từ SaaS tối ưu quy trình nội bộ, đến AI cá nhân hóa dịch vụ tài chính tiêu dùng, hay công nghệ nông nghiệp thông minh từ RYNAN Technology – tất cả cùng hội tụ vào một mẫu số chung: dữ liệu là nhiên liệu cho đổi mới.
Khác với nhiều sự kiện chỉ dừng lại ở trao đổi kinh nghiệm, InnoEx 2025 năm nay tạo ra một hệ sinh thái nơi doanh nghiệp lớn, startup, viện trường, nhà đầu tư và cơ quan quản lý cùng tham gia vào tiến trình đổi mới. Chính tại đây, những ý tưởng được thử thách, những công nghệ được kết nối, và những mô hình kinh doanh mới được hình thành.
Bà Trương Lý Hoàng Phi, Trưởng ban tổ chức InnoEx, khẳng định:
“Đổi mới không thể chỉ là nỗ lực đơn lẻ. Chúng ta cần một hệ sinh thái nơi mọi doanh nghiệp – từ tập đoàn truyền thống đến startup công nghệ – đều có thể tìm thấy cơ hội cộng hưởng. InnoEx 2025 được xây dựng để làm chất xúc tác cho sự cộng hưởng đó, để mỗi bước tiến của doanh nghiệp cũng đồng thời là bước tiến của nền kinh tế.”
