Những ngày cuối năm, không khí tại các Chi cục Thuế khu vực Hà Nội trở nên nóng hơn bao giờ hết. Không phải vì thời tiết, mà vì sự lo lắng bao trùm lên hàng ngàn hộ kinh doanh trước giờ "G" của những thay đổi lịch sử trong ngành thuế.
Chiều 18/12, ghi nhận của phóng viên tại Chi cục Thuế quận Hà Đông, dòng người xếp hàng rồng rắn kéo dài từ cửa phòng "Một cửa" ra tới tận hành lang. Chị Nguyễn Thị Quyên (kinh doanh hàng gia dụng) chia sẻ: "Bình thường lên đây vắng lắm, nay la liệt người. Tôi nghe nói từ năm 2026 bỏ thuế khoán cũ, bắt buộc dùng máy tính tiền, hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền rồi khai báo kiểu mới. Lên hỏi cho chắc chứ không làm sai bị phạt thì hết lãi".
Tâm lý của chị Quyên phản ánh nỗi lo chung của hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước thời điểm này. Nguyên nhân chính xuất phát từ việc Quốc hội vừa thông qua Luật Quản lý thuế số 108/2025/QH15 vào ngày 10/12/2025. Dù Luật có hiệu lực toàn văn từ 1/7/2026, nhưng các quy định về hộ kinh doanh và hóa đơn điện tử sẽ "chạy" ngay từ đầu năm.
Trao đổi với phóng viên, Luật sư Lê Hiếu - Giám đốc Công ty Luật Hiếu Hùng, người có nhiều năm kinh nghiệm tư vấn thuế doanh nghiệp, nhận định: "Bà con hoang mang là dễ hiểu vì Luật số 108/2025/QH15 đặt ra những tiêu chuẩn tuân thủ rất cao. Không chỉ là chuyện nộp bao nhiêu tiền, mà là cách thức quản lý bằng công nghệ số. Đặc biệt, Điều 37 của Luật này đã luật hóa chi tiết 15 nghĩa vụ mà nếu vi phạm, người nộp thuế sẽ đối mặt với rủi ro pháp lý rất lớn".
Người nộp thuế cần thuộc nằm lòng 15 nghĩa vụ bắt buộc tại Luật Quản lý thuế mới từ 1/7/2026 (Ảnh: Cẩm Hà).
Nghĩa vụ của người nộp thuế từ ngày 1/7/2026 gồm những gì?
Căn cứ theo khoản 2 Điều 37 Luật Quản lý thuế 2025 quy định từ ngày 1/7/2026, người nộp thuế có các nghĩa vụ sau:
[1] Đăng ký thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định;
[2] Khai chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng hạn; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế và các tài liệu cung cấp cho cơ quan quản lý thuế trong quá trình giải quyết hồ sơ thuế;
[3] Nộp đầy đủ, đúng hạn các khoản thuế, khoản thu khác, tiền chậm nộp, tiền phạt. Trường hợp số tiền phải nộp đã được cơ quan quản lý thuế cung cấp mã định danh khoản phải nộp thì người nộp thuế nộp theo mã định danh khoản phải nộp;
[4] Tuân thủ chế độ kế toán, thống kê, sử dụng hóa đơn, chứng từ theo quy định;
[5] Ghi chép, ghi nhận chính xác, trung thực, đầy đủ những hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế, khấu trừ thuế và giao dịch phải kê khai thông tin về thuế;
[6] Lập và giao hóa đơn, chứng từ cho người mua theo đúng số lượng, chủng loại, giá trị thực thanh toán khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ theo quy định của pháp luật;
[7] Cung cấp chính xác, đầy đủ, kịp thời thông tin, tài liệu liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế dưới dạng văn bản giấy hoặc điện tử; cung cấp thông tin cho cơ quan quản lý thuế để thực hiện trao đổi thông tin với cơ quan quản lý thuế nước ngoài theo điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế về thuế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc là bên ký kết; giải thích việc tính thuế, khoản thu khác, khai thuế, khoản thu khác, nộp thuế, khoản thu khác theo yêu cầu của cơ quan quản lý thuế;
[8] Chấp hành quyết định, thông báo, yêu cầu của cơ quan quản lý thuế và công chức quản lý thuế theo quy định của pháp luật;
[9] Chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ thuế, khoản thu khác theo quy định của pháp luật bao gồm cả trong trường hợp người đại diện theo pháp luật hoặc đại diện theo ủy quyền thay mặt người nộp thuế thực hiện thủ tục về thuế, khoản thu khác sai quy định;
[10] Vận hành hạ tầng kỹ thuật để thực hiện giao dịch điện tử, kết nối thông tin nghĩa vụ thuế với cơ quan quản lý thuế;
[11] Sử dụng đúng mục đích các hàng hóa, dịch vụ miễn thuế, khoản thu khác, không chịu thuế theo kê khai; nếu thay đổi mục đích, phải kê khai lại và nộp tiền thuế, khoản thu khác và các khoản phát sinh theo quy định của pháp luật;
[12] Người nộp thuế có giao dịch liên kết phải lập, lưu trữ, kê khai, cung cấp hồ sơ về giao dịch liên kết và các bên liên kết của người nộp thuế, kể cả bên liên kết ở nước ngoài;
[13] Người nộp thuế là doanh nghiệp xã hội có trách nhiệm kê khai chính xác, trung thực và đầy đủ các khoản thu từ hoạt động hợp tác, tài trợ và hợp đồng kinh tế với tổ chức, cá nhân nước ngoài sử dụng cho mục đích xã hội, môi trường theo quy định của pháp luật về thuế và pháp luật có liên quan;
[14] Người nộp thuế phải nộp số tiền thuế, khoản thu khác ấn định theo quyết định xử lý về thuế, khoản thu khác của cơ quan quản lý thuế. Trường hợp không đồng ý với số tiền thuế, khoản thu khác do cơ quan quản lý thuế ấn định thì người nộp thuế vẫn phải nộp số tiền thuế, khoản thu khác đó, đồng thời có quyền đề nghị cơ quan quản lý thuế giải thích hoặc khiếu nại, khởi kiện về việc ấn định thuế. Người nộp thuế có trách nhiệm cung cấp các hồ sơ, tài liệu để chứng minh cho việc khiếu nại, khởi kiện;
[15] Khi cơ quan quản lý thuế kiểm tra thuế, người nộp thuế có nghĩa vụ chấp hành quyết định kiểm tra thuế tại trụ sở người nộp thuế của cơ quan quản lý thuế; chấp hành thông báo yêu cầu giải trình, bổ sung thông tin, tài liệu của cơ quan quản lý thuế; cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác, trung thực các thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra thuế; ký biên bản kiểm tra thuế trong thời hạn quy định của pháp luật; chấp hành kết luận, quyết định xử lý kết quả kiểm tra thuế.
Trước bối cảnh "hỗn loạn" tại các cục thuế hiện nay, Luật sư Lê Hiếu đưa ra lời khuyên: "Sự thay đổi của Luật Quản lý thuế số 108/2025/QH15 là xu thế tất yếu của quản lý thuế hiện đại dựa trên dữ liệu số. Thay vì hoang mang xếp hàng chờ đợi để hỏi những thông tin chưa rõ ràng, người nộp thuế cần chủ động rà soát lại hệ thống kế toán, chuẩn bị hạ tầng công nghệ (máy tính tiền, hóa đơn điện tử) và cập nhật Mã định danh khoản phải nộp của mình".
Cũng theo luật sư, các hộ kinh doanh cần đặc biệt lưu ý mốc 1/1/2026 đối với các quy định về hóa đơn điện tử và mốc 1/7/2026 khi toàn bộ 15 nghĩa vụ trên chính thức có hiệu lực đầy đủ. Việc nắm rõ luật chơi ngay từ bây giờ sẽ giúp doanh nghiệp và hộ kinh doanh tránh được những án phạt nặng nề về sau.
