Nội dung trên được nêu trong báo cáo của TPHCM “Về việc tổ chức thực hiện các Luật, Nghị quyết được thông qua tại kỳ họp thứ 9 của Quốc hội khóa XV, Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM và giải ngân vốn đầu tư công năm 2025”.
Hành lang pháp lý còn thiếu, chưa có quy định cụ thể
Sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, TPHCM đã chủ động xây dựng đề án riêng, phối hợp với các bộ, ngành để tháo gỡ khó khăn.
Tuy nhiên, đến nay, việc triển khai vẫn gặp nhiều vướng mắc do thiếu khung pháp lý hoàn chỉnh.
Theo Sở Tài chính TPHCM, các văn bản quy phạm pháp luật về hình thành, định giá và đấu thầu tín chỉ carbon từ dự án sử dụng vốn ngân sách vẫn chưa được ban hành. Điều này khiến địa phương chưa thể xác định được cơ chế lựa chọn nhà đầu tư, quy trình mua bán hay phương thức định giá tín chỉ.
Ngoài ra, các bộ, ngành Trung ương khi góp ý đều yêu cầu thành phố phải đảm bảo đúng quy định pháp luật hiện hành, trong khi lĩnh vực này còn nằm ngoài phạm vi thẩm quyền của địa phương. Điều đó khiến TPHCM, dù được phép thí điểm theo Nghị quyết 98/2023/QH15, vẫn không có cơ sở để giao dịch tín chỉ carbon trên thực tế.
Vướng mắc về tỷ lệ đóng góp và cơ chế mua bán
Một nguyên nhân quan trọng khác khiến TPHCM chưa thể thực hiện giao dịch là chưa có hướng dẫn cụ thể về tỷ lệ tín chỉ được phép bán.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, số tín chỉ carbon được tạo ra từ các dự án của TPHCM trước hết phải được trích cho phần đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam. Chỉ phần còn lại mới được phép giao dịch.
Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có văn bản hướng dẫn xác định phần tín chỉ này. Trong khi đó, các chuyên gia quốc tế, trong đó có Ngân hàng Thế giới, cho rằng tín chỉ sau khi đóng góp NDC vẫn có thể được bán ra thị trường quốc tế, dù với giá thấp hơn. Sự thiếu thống nhất này khiến TPHCM không thể xác định khối lượng tín chỉ thương mại hợp pháp, dẫn đến việc trì hoãn toàn bộ kế hoạch.
Bên cạnh đó, cơ chế mua bán tín chỉ carbon cũng đang trong giai đoạn hoàn thiện. Nếu TP muốn giao dịch với nhà đầu tư quốc tế, phải chờ Nghị định về trao đổi kết quả giảm phát thải được ban hành (dự kiến tháng 10/2025). Còn nếu thực hiện trong nước, phải chờ đến khi hệ thống giao dịch và lưu ký tín chỉ carbon hoàn thành, sớm nhất là năm 2027.
Cần lộ trình thận trọng, chắc chắn
Trong bối cảnh hành lang pháp lý còn thiếu, TPHCM xác định việc thí điểm cơ chế tài chính giảm phát thải phải được thực hiện từng bước, thận trọng và đảm bảo chặt chẽ về pháp lý.
UBND TP đã giao Sở Tài chính tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành hoàn thiện đề án, làm rõ các cơ chế và phương thức giao dịch trước khi trình lại.
Theo đánh giá, việc chậm triển khai thị trường tín chỉ carbon không chỉ ảnh hưởng đến mục tiêu giảm phát thải mà còn khiến TPHCM bỏ lỡ cơ hội thu hút nguồn lực tài chính xanh từ các nhà đầu tư quốc tế.
Tuy vậy, khi hành lang pháp lý hoàn thiện, TP được kỳ vọng sẽ trở thành địa phương tiên phong trong giao dịch tín chỉ carbon, đóng góp quan trọng vào nỗ lực chống biến đổi khí hậu của cả nước.
