UBND TP Hà Nội vừa gửi tờ trình, dự thảo nghị quyết tới HĐND thành phố về quy định vùng phát thải thấp. Theo Luật Thủ đô 2024, vùng phát thải thấp là khu vực được xác định để hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường.
Thành phố xác định tiêu chí vùng phát thải thấp gồm: Khu vực thuộc vùng bảo vệ nghiêm ngặt và vùng hạn chế phát thải được xác định tại Quy hoạch Thủ đô Hà Nội; khu vực thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông từ mức độ D đến F theo TCVN và khu vực có chỉ số chất lượng không khí trong tối thiểu một năm gần nhất ở dưới mức trung bình theo số liệu trạm quan trắc chuẩn của quốc gia và thành phố.
Hà Nội dự kiến thực hiện theo lộ trình sau: Từ ngày 1/7/2026 áp dụng vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong vành đai 1 (gồm 9 phường Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ô Chợ Dừa, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà, Tây Hồ).
Từ ngày 1/1/2028, thành phố thực hiện vùng phát thải thấp tại vành đai 1 và một số khu vực tại vành đai 2 trở vào (14 phường, gồm 9 phường trong vành đai 1 và 5 phường Láng, Đống Đa, Kim Liên, Bạch Mai, Vĩnh Tuy).
Ba tuyến đường vành đai thực hiện lộ trình hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đồ họa: Hoàng Khánh
Từ ngày 1/1/2030, thành phố thực hiện vùng phát thải thấp tại vành đai 3 trở vào, gồm 36 phường, xã. Trong đó có 14 phường ở vành đai 1 và 2 cùng 22 xã phường mới là Phú Thượng, Xuân Đỉnh, Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Yên Hòa, Thanh Xuân, Khương Đình, Định Công, Phương Liệt, Tương Mai, Hoàng Mai, Vĩnh Hưng, Long Biên, Phúc Lợi, Việt Hưng, Bồ Đề, Phù Đổng, Đông Anh, Thư Lâm, Phúc Thịnh, Vĩnh Thanh, Nội Bài.
Từ năm 2031 trở đi, các khu vực trên địa bàn có một trong các tiêu chí phải thực hiện vùng phát thải thấp.
Tại các khu vực vùng phát thải thấp, thành phố sẽ cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực; cấm xe môtô, xe gắn máy hoạt động kinh doanh trên nền tảng phần mềm ứng dụng hỗ trợ kết nối vận tải lưu thông. Thành phố hạn chế, tiến tới cấm ôtô không đáp ứng quy chuẩn khí thải mức 4 lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực.
Hà Nội cũng đưa ra quy định với xe máy, ôtô hoạt động kinh doanh vận tải dùng nhiên liệu hóa thạch, trong đó yêu cầu lộ trình chuyển đổi xanh với xe máy là trước năm 2030, với taxi 100% phương tiện thay thế, đầu tư mới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường từ 1/7/2026.
Từ ngày 1/1/2035, UBND thành phố sẽ quyết định việc hạn chế lưu thông loại phương tiện giao thông đường bộ, lộ trình, phạm vi trên một số tuyến đường, phần đường, làn đường, chiều đường, khung giờ theo điều kiện thực tế.
Ngoài quy định cấm xe môtô, xe gắn máy lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực, trong vùng phát thải thấp còn áp dụng nhiều biện pháp khác như: Không đầu tư mới và đăng ký mới có kiểm soát phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch khi thải bỏ phương tiện giao thông cũ đã hết hạn lưu thông, đặc biệt đối với phương tiện thuộc sở hữu của tổ chức; cấm lưu thông các xe tải trên 3,5 tấn sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Nhiều phương tiện xe máy lưu thông trên phố Ngộ Quyền, phường Hoàn Kiếm, địa bàn trọng điểm thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội. Ảnh: Minh Quân
Dự thảo nghị quyết trên khác với lộ trình cấm xe máy chạy xăng dầu được nêu tại Chỉ thị số 20 ngày 12/7/2025 của Thủ tướng. Chỉ thị nêu rõ Hà Nội thực hiện các giải pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe môtô, xe gắn máy, hạn chế xe ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vành đai 1 và 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong vành đai 3.
Lý giải cho đề xuất cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực thay vì cấm toàn thời gian như Chỉ thị 20, UBND thành phố cho hay quá trình xin ý kiến các sở, ban, ngành, UBND phường, xã và đăng tải trên Cổng thông tin của thành phố, Sở Nông nghiệp và Môi trường (đơn vị chủ trì soạn thảo) nhận được một số góp ý đề nghị giãn lộ trình thực hiện, đảm bảo phù hợp với điều kiện hạ tầng giao thông, an sinh xã hội, thói quen và hành vi.
Những góp ý đến từ các đơn vị: Sở Tư pháp, Sở Xây dựng, Sở Tài chính, UBND phường Tây Hồ, Giảng Võ, Viện Kinh tế xã hội Hà Nội và đặc biệt là Hiệp hội các Nhà sản xuất xe máy Việt Nam; 16 doanh nghiệp trong ngành cung ứng linh kiện, phụ tùng xe máy trên cả nước; Hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam và ý kiến phản biện xã hội của Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố.
Bên cạnh đó, giai đoạn này các sở, ban, ngành đang xây dựng cơ chế, chính sách, đầu tư xây dựng hạ tầng trong lĩnh vực phát triển hệ thống giao thông xanh theo Chỉ thị số 20. Một số chính sách do các bộ, ngành được Chính phủ giao thực hiện tại Chỉ thị số 20 và một số văn bản liên quan đến nay chưa được ban hành. Thành phố dẫn chứng như quy chuẩn/tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các trạm sạc xe điện lắp đặt tại nơi công cộng, nơi trông giữ xe tập trung, trạm dừng nghỉ (Bộ Công Thương xây dựng).
UBND thành phố đánh giá đây là việc khó, cấp bách liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực, thời gian triển khai gấp, tác động trực tiếp đến người dân và xã hội. Việc tổ chức phải thực hiện bài bản, có lộ trình, đủ về thời gian và lượng thông tin để làm thay đổi suy nghĩ, hành vi của người dân. Việc triển khai cần có sự vào cuộc của tất cả các cấp, các ngành có liên quan, các giải pháp phải đồng bộ.
Khu vực Vành đai 1, thành phố Hà Nội. Đồ họa: Hoàng Khánh
Tờ trình trên sẽ được xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 28 HĐND thành phố ngày 26-28/11.
Việc xây dựng vùng phát thải thấp là một trong những giải pháp Hà Nội thực hiện để giảm ô nhiễm môi trường, cải thiện chất lượng không khí. Những năm gần đây thành phố phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí. Theo Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia 2016-2020, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại thành phố vượt gần hai lần quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Nồng độ bụi PM10 trung bình năm vượt quá giới hạn quy chuẩn Việt Nam từ 1,3 đến 1,6 lần.
Thành phố xác định nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu là phát thải từ phương tiện giao thông đường bộ, chiếm 58-74% tùy từng thời điểm (phương tiện phát thải chính là xe máy, tiếp đến là xe tải và taxi) và nguồn bụi đường.
Thống kê của Sở Xây dựng, thành phố có hơn 8 triệu phương tiện các loại (bao gồm 1,1 triệu ôtô, 6,9 triệu xe máy) và khoảng 1,2 triệu phương tiện cá nhân (ôtô, xe máy) từ các tỉnh, thành phố khác lưu thông trên địa bàn.
