Việt Nam gửi sang nước ngoài khoảng 2.000 yêu cầu tương trợ và thực hiện rất tốt các cam kết quốc tế với tỷ lệ 87% (so với mức trung bình 30 - 40% của thế giới).
Đại biểu Nguyễn Minh Đức, Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, an ninh và đối ngoại của Quốc hội
ẢNH: PHẠM THẮNG
Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, an ninh và đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Minh Đức cho rằng, việc luật Tương trợ tư pháp ra đời sẽ tạo cơ sở pháp lý để thực hiện các yêu cầu tương trợ tốt hơn.
Cô dâu Việt, người lao động rất cần tương trợ tư pháp
Lý giải căn cứ ra đời luật, ông Đức nói, số lượng người Việt Nam hàng năm đi lao động ở nước ngoài rất đông, lên tới vài trăm nghìn người đi Hàn Quốc, Đài Loan, các nước Trung Đông… Ước tính người Việt Nam đi lao động tại khoảng 40 quốc gia và vùng lãnh thổ theo con đường hợp pháp.
Tuy nhiên, trong thực tế phát sinh nhiều vấn đề về dân sự xảy ra cần có tương trợ tư pháp cho người lao động Việt Nam tại các nước. Ví dụ như thỏa thuận hợp đồng, nhiều điều khoản hợp đồng không thỏa mãn, bị cắt lương, giảm thu nhập…
Ngoài ra, có trường hợp người lao động bỏ trốn, quá hạn không về vi phạm dân sự.
"Đa số người lao động không biết kêu cứu ai. Trước đây không có luật nên quy trình giải quyết rất phức tạp", đại biểu Nguyễn Minh Đức nêu.
Cạnh đó, ông cũng phản ánh thực trạng các vướng mắc dân sự của phụ nữ Việt Nam kết hôn ở nước ngoài (chủ yếu Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan). Thống kê có xấp xỉ 7.000 phụ nữ Việt Nam kết hôn tại Hàn Quốc nhưng ly hôn chiếm tới 35%.
Nhiều phụ nữ Việt Nam kết hôn tại Trung Quốc với đàn ông lớn tuổi nên không được cấp giấy tờ tư pháp, đứa trẻ sinh ra không có giấy tờ. Một số cô dâu ôm con trốn về Việt Nam cũng không xác nhận được giấy tờ. Phát sinh các vấn đề dân sự về quyền thừa kế, quyền nuôi con…
Ngoài ra, sinh viên đi du học tự túc, tiền bạc được chuyển qua các kênh khác nhau cũng dẫn tới các điều cần được tương trợ về tư pháp.
Theo Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, an ninh và đối ngoại của Quốc hội, tất cả những điều này đòi hỏi tương trợ tư pháp về dân sự nhưng lâu nay chưa có luật. Hiện Việt Nam mới ký các hiệp định song phương về tương trợ tư pháp mới có với Trung Quốc, Đài Loan, chưa có với Nhật, Hàn Quốc…
Về tương trợ tư pháp hình sự, theo đại biểu Đức, một số trường hợp công dân Việt Nam lao động tại Hàn Quốc, Nhật Bản trốn ở lại hoặc trộm cắp, vi phạm luật giao thông, vi phạm pháp luật…
Ngoài việc tương trợ này thì còn có luật Dẫn độ, đây là bước tiến mới để thực hiện các cam kết quốc tế, công dân Việt Nam phạm tội trốn ra nước ngoài thì rất cần luật tương trợ tư pháp về hình sự.
Đặc biệt các vụ việc có yếu tố nước ngoài liên quan các doanh nghiệp FDI, khi ký kết các doanh nghiệp trong nước thiếu hiểu biết, dẫn tới bị cài cắm trong hợp đồng thiệt hại hàng triệu USD. Người dân không biết cầu cứu ở đâu, gửi yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự ra nước ngoài cũng gặp nhiều khó khăn, nhất là ủy thác điều tra, thu thập chứng cứ, xử lý tài sản…
Chia sẻ thêm về dự thảo luật Dẫn độ, đại biểu Nguyễn Minh Đức thông tin, hiện hầu hết các vụ đàm phán do Bộ Công an chủ trì, chủ yếu yêu cầu dẫn độ về tội phạm kinh tế, tội phạm tham nhũng.
Song trên thực tế, một số nước gây khó khăn trong quá trình yêu cầu dẫn độ, dù đã được cung cấp chứng cứ và có đủ căn cứ cấu thành tội phạm. Nguyên nhân do hệ thống luật pháp khác nhau, các mức phạt khác nhau, một số nước không áp dụng án tử hình với tội tham nhũng nên các nước đưa ra lý do trì hoãn việc bảo hộ.
Do đó, vừa qua cơ quan soạn thảo đã xin ý kiến Chính phủ trình Quốc hội bỏ tử hình với 8 tội danh để thực hiện các biện pháp tư pháp hình sự.
"Việc loại bỏ tử hình giảm xuống chung thân sẽ dẫn độ được các đối tượng về nước, từ đó tiến hành điều tra ra thêm các đối tượng khác cũng như thu hồi tài sản tham nhũng. Tránh việc đối tượng đó là chìa khóa của vụ án mà chúng ta không thể dẫn độ về", ông Đức nêu.
