Người gầy cũng có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ - căn bệnh tưởng chừng chỉ xảy ra ở người béo phì, tiểu đường loại 2 hoặc mắc các hội chứng chuyển hóa.
Theo BS.CK2 Lâm Nguyễn Thùy An, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3, gan nhiễm mỡ, hay còn gọi là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), là tình trạng tích tụ mỡ trong gan không liên quan đến việc tiêu thụ rượu bia.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng khoảng 10-20% người mắc gan nhiễm mỡ có thân hình gầy, với chỉ số khối cơ thể (BMI) hoàn toàn bình thường.
Mô phỏng gan khỏe mạnh (trái) và gan nhiễm mỡ (phải). Ảnh: Healthline
Những nguyên nhân sau khiến người có cân nặng bình thường vẫn có khả năng mắc gan nhiễm mỡ.
Mỡ nội tạng và cơ chế chuyển hóa bất thường
Mỡ nội tạng là loại mỡ tích tụ xung quanh gan, lòng mạch và ruột. Chúng dễ gây ra các bệnh chuyển hóa, kể cả ở người có vóc dáng gầy. Bình thường, gan chuyển hóa đường thành năng lượng.
Nếu cơ thể thiếu đường (do ăn uống không đầy đủ hoặc giảm cân quá mức), gan buộc phải sử dụng mỡ thay thế. Lượng mỡ dồn về gan lâu ngày sẽ gây tích tụ và hình thành bệnh.
Di truyền và rối loạn chuyển hóa
Một số người có gene di truyền khiến họ dễ bị rối loạn chuyển hóa mỡ, làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.
Tiểu đường và đề kháng insulin
Đường huyết cao làm gan dễ bị tích mỡ, ngay cả ở những người không thừa cân.
Chế độ ăn uống thiếu cân đối
Tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa, đường, thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng tích tụ mỡ trong gan, dù không gây tăng cân đáng kể.
Ăn chay không khoa học hoặc kiêng khem quá mức
Khiến cơ thể thiếu dưỡng chất cần thiết, gây mất cân bằng trong chuyển hóa mỡ.
Thiếu vận động
Người gầy nhưng ít vận động cũng có nguy cơ bị rối loạn chuyển hóa chất béo, dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Tác dụng phụ của thuốc và các yếu tố khác
Một số loại thuốc như corticosteroid, tamoxifen, dẫn xuất amiodarone có thể làm tăng tích tụ mỡ trong gan. Hút thuốc lá, uống nhiều bia rượu dù không béo cũng có khả năng làm gan bị tổn thương và tích tụ mỡ.
Tại Việt Nam, nguy cơ càng cao hơn do yếu tố di truyền đặc thù, cộng thêm cơ địa người Việt thường tích mỡ nội tạng, khung xương nhỏ khiến BMI đôi khi không phản ánh đúng mức độ rủi ro. Do đó, nhiều người còn chủ quan, dẫn đến những biến chứng bệnh nghiêm trọng.
"Người gầy thường nghĩ họ không nằm trong nhóm nguy cơ nên không đi khám, không tầm soát. Khi phát hiện thì bệnh đã tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), gây xơ gan, suy gan, thậm chí ung thư gan", bác sĩ An nói, thêm rằng một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ biến chứng nặng ở nhóm người gầy còn tương đương, thậm chí là cao hơn nhóm người béo.
Từ đó, bác sĩ An khuyến cáo mọi người nên chủ động bảo vệ gan, phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ bằng cách:
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, các loại đậu, cá, ngũ cốc nguyên hạt, protein. Hạn chế đường, nước ngọt, trà sữa, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán, dầu mỡ động vật, đồ uống có cồn.
- Tăng cường vận động: Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày và không nghỉ quá 2 ngày không tập. Người trưởng thành nên dành khoảng 150 phút mỗi tuần để tập các bài tập đơn giản, duy trì thói quen vận động để hỗ trợ chuyển hóa mỡ hiệu quả hơn.
- Kiểm soát bệnh lý nền: Nếu bị tiểu đường, rối loạn lipid máu, huyết áp cao, hãy kiểm soát chặt chẽ theo hướng dẫn của bác sĩ. Nên kiểm tra men gan, mỡ máu, siêu âm bụng ít nhất mỗi năm 1 lần.
- Tránh các yếu tố nguy cơ: Không hút thuốc lá, hạn chế bia rượu. Cẩn trọng khi sử dụng thuốc có thể gây hại cho gan và luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
