Công nghệ đuổi mây (hay còn gọi là cloud seeding) là một trong những thử nghiệm táo bạo nhằm can thiệp vào tự nhiên.
Công nghệ đuổi mây - tạo mưa nhân tạo (cloud seeding) - được nhiều quốc gia coi là giải pháp chiến lược. (Nguồn: BBC)
Công nghệ kiểm soát lượng mưa: Từ ứng dụng nông nghiệp tới những ngày trọng đại
Từ cứu hạn, đảm bảo nguồn nước đến “giữ trời quang” cho các sự kiện lớn, công nghệ tạo mưa nhân tạo đang trở thành công cụ chiến lược của nhiều quốc gia.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và khan hiếm nước ngày càng nghiêm trọng, công nghệ tạo mưa nhân tạo (cloud seeding) được nhiều quốc gia coi là giải pháp chiến lược. Từ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đến triển khai thực tế, công nghệ này mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng gây ra không ít tranh luận.
Theo các nghiên cứu khoa học, tạo mưa nhân tạo là quá trình đưa những hạt nhân ngưng tụ như bạc iodide, potassium iodide hoặc đá khô (CO₂ rắn) vào trong mây để kích thích hình thành giọt nước. Khi giọt đủ lớn và nặng, chúng sẽ rơi xuống tạo thành mưa.
Các phương pháp gieo mây phổ biến gồm: Phun từ máy bay, bắn tên lửa hoặc pháo mang hóa chất lên mây, thậm chí dùng hệ thống đốt pháo sáng từ mặt đất.
Công nghệ này được ứng dụng nhằm giảm hạn hán, bổ sung nguồn nước, hỗ trợ nông nghiệp, kiểm soát cháy rừng, giảm ô nhiễm không khí và điều chỉnh thời tiết cho các sự kiện lớn.
Quá trình tạo ra mưa nhân tạo. (Nguồn: induqin.com)
Theo ScienceAlert, Nga từng tiến hành gieo mây, ngăn mưa rơi trong nhiều dịp lễ lớn. Điển hình như dịp Ngày Quốc tế Lao động 1/5 năm 2016. Họ dùng máy bay hoặc tên lửa thả vào mây một số chất đặc biệt như bột bạc, muối kali hay đá khô. Những chất này giúp mưa rơi sớm ở nơi khác, trước khi đám mây bay tới Moscow. Nhờ vậy, các sự kiện lớn của Nga trong những năm gần đây diễn ra trong điều kiện thời tiết thuận lợi.
Trước đó, Trung Quốc cũng áp dụng công nghệ tương tự trong lễ khai mạc Olympic Bắc Kinh 2008. Hơn 1.100 quả rocket đã được bắn lên trời để “giải phóng” mưa trước khi sự kiện diễn ra.
Một bước tiến quan trọng đến từ nhóm nghiên cứu của Giáo sư Linda Zou, Đại học Khalifa (UAE). Theo MIT Technology Review, nhóm đã phát triển vật liệu nano với lõi muối NaCl, phủ ngoài bằng titanium dioxide.
Ưu điểm nổi bật là hạt nano có thể hoạt động ở độ ẩm thấp hơn (khoảng 65%), trong khi vật liệu truyền thống chỉ hiệu quả khi độ ẩm trên 75%. Nhờ đó, khả năng hình thành giọt nước được cải thiện rõ rệt.
UAE đã thử nghiệm tại Texas (Mỹ) và ghi nhận kết quả khả quan. Ngoài ra, nhóm còn phát triển hạt nhân tạo băng cho mây lạnh, có thể hoạt động ở nhiệt độ -8°C, cao hơn nhiều so với vật liệu cũ.
Tiềm năng và thách thức
Một nghiên cứu trên Global Journal of Climate Studies cho thấy, việc gieo mây bằng bạc iodide có thể giúp tăng lượng mưa từ 10–30% trong điều kiện tối ưu. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại mây, độ cao đáy mây, độ ẩm không khí và chiến lược triển khai.
Phân tích chi phí – lợi ích cho thấy lợi ích kinh tế, như tăng năng suất nông nghiệp hay giảm thiệt hại do hạn hán, thường vượt trội so với chi phí thực hiện. Dù vậy, giới khoa học khuyến nghị các chính phủ cần dựa trên bằng chứng khoa học, giám sát chặt chẽ và minh bạch thông tin khi triển khai công nghệ này.
Công nghệ tạo mưa nhân tạo mở ra nhiều tiềm năng như bổ sung nguồn nước, hỗ trợ quản lý khí hậu cục bộ và ứng dụng đa dạng trong nông nghiệp, môi trường, thậm chí cả sự kiện.
Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ: Hiệu quả công nghệ chưa ổn định, chi phí cao, yêu cầu hạ tầng hiện đại cùng nhân lực chuyên môn. Ngoài ra, việc sử dụng hóa chất có thể gây lo ngại về tác động môi trường lâu dài. Vấn đề pháp lý và đạo đức khi can thiệp thời tiết, nhất là tại các khu vực biên giới, cũng đang đặt ra nhiều tranh cãi.
Từ những chiến dịch quy mô quốc gia, đến nghiên cứu tiên phong về vật liệu nano tại UAE, có thể thấy công nghệ tạo mưa nhân tạo đang bước vào giai đoạn phát triển mới.
Tuy vậy, để trở thành giải pháp bền vững, công nghệ này cần được triển khai có trách nhiệm, dựa trên cơ sở khoa học, minh bạch và có sự phối hợp quốc tế.
Hãng công nghệ tiết lộ cách vệ sinh smartphone 'chuẩn' 0
Giấc mơ máy bay siêu thanh trở lại: Yên tĩnh hơn, thông minh hơn 0
Răng cá mập đang bị ăn mòn 0
