Chùa Hòe Nhai (hay chùa Hồng Phúc, nằm ở số 19 phố Hàng Than, phường Ba Đình, Hà Nội) được xây dựng từ thời nhà Lý (1010 - 1225), là chốn Tổ đình của Phật giáo miền Bắc nói riêng và Việt Nam nói chung kể từ thế kỷ XVII. Trong chùa có nhiều bước tượng cổ độc đáo, nổi bật nhất là tượng “Vua cõng Phật” hay còn có tên là "Vua sám hối".
Tượng "Vua sám hối" cao 3m được thờ phía bên trái chính điện, ngự giữa tượng hai vị Thiên vương. Theo tài liệu của Ban Quản lý di tích – danh thắng Hà Nội, bức tượng có từ đời vua Lê Hy Tông (1662-1716). Sau khi nhà Trần suy vi, Nho giáo phát triển mạnh và lấn át, bài xích Phật giáo. Nhiều vị quan tâu lên vua Lê Hy Tông về việc một số tăng lữ sai phạm, phá giới và dèm pha tôn giáo này, khiến nhà vua ra quyết sách hạn chế đạo Phật.
Năm 1678, Lê Hy Tông ban sắc lệnh hà khắc đuổi hết các nhà sư lên rừng, gây ra cảnh chùa chiền hoang phế, rất nhiều tăng ni hoàn tục. Trước cảnh Phật giáo nước nhà rơi vào thảm cảnh, hòa thượng Tông Diễn cải trang làm thường dân đến gặp vua dâng ngọc, bên trong có tờ sớ. Vị hòa thượng cũng giãi bày để vua hiểu đúng giá trị và những gì Phật giáo đem lại.
Sau đó, Lê Hy Tông hồi tâm chuyển ý, thay đổi thái độ với Phật giáo và rút lại quyết định trước kia. Đồng thời, để tỏ lòng ăn năn, ông cho tạc bức tượng “Vua sám hối” với hình ảnh nhà vua quỳ xuống cõng trên lưng vị Phật Thích Ca Mâu Ni. Đây là bức tượng cực lạ trong nghệ thuật Phật giáo Việt Nam, chưa từng có tác phẩm nào mang ý nghĩa tương tự. Tượng còn có tên “Dĩ thân vi thân sàng”, tức là lấy thân làm giường, tỏ ý chuộc lỗi với nhà Phật.
Phía hậu cung bên phải khu vực tượng "Vua sám hối" là bàn thờ đức Quán âm Tống tử, hai bên có hai vị Thiên vương. Tượng thể hiện lòng từ bi vô hạn của đức Quan âm, cầu lợi ích cho tất cả chúng sinh, ban phước lành, đặc biệt là con cái cho những gia đình hiếm muộn hoặc chưa có người nối dõi.
Hai bên hậu cung điện Phật thờ Thập điện Diêm vương, mang ý nghĩa ẩn dụ về cõi địa ngục nhằm răn đe người ác, cảnh tỉnh mọi người không làm điều ác.
Chính điện chùa Hòe Nhai có tượng Phật tọa thiền trên tòa sen. Các tượng pháp thuần hậu được sắp xếp mang ý nghĩa nhân quả và thể hiện hạnh tu.
Chùa Hòe Nhai có 68 bức tượng thuần hậu được làm từ nhiều chất liệu như gỗ quý, đất nện, đá nguyên khối, đồng hun.
Trong chùa còn có nhiều bức tượng cổ mang giá trị lịch sử; đặc biệt là bộ tượng Dược Sư Tam Tôn bao gồm Phật Dược Sư, Nhật Quang Bồ Tát, Nguyệt Quang Bồ Tát cổ nhất tại Việt Nam và tượng Cửu Long.
Chùa còn lưu giữ 28 tấm bia đá. Có một tấm bia cho biết lần mở rộng chùa quy mô lớn năm 1698 do nữ cư sỹ Nguyễn Thị Phán, pháp hiệu Từ Dụ đứng ra quyên góp công đức thập phương thực hiện. Mặt sau tấm bia có bài minh “Phúc diễn vô cương” dài 160 câu ca ngợi bà.
Ở sân chùa, trước tòa Tam bảo là 3 tháp mộ; trong đó có tòa tháp Ấn Quang được xây dựng ngày 20/7/1963 để kỷ niệm sự kiện nhà sư Thích Quảng Đức "vị pháp thiêu thân".
Chùa còn có cổ vật quý hiếm là khánh đồng cao 1m, rộng 1,5m, được đúc từ năm Long Đức thứ 3 (1734) đời vua Lê Thuần Tông.
Nơi đây thu hút nhiều du khách ghé thăm. Chị Marta (đến từ Tây Ban Nha) cho biết Việt Nam là quốc gia đầu tiên tại châu Á mà chị chọn ghé thăm trong kỳ nghỉ và đặc biệt ấn tượng với chùa Hòe Nhai. "Tôi từng xem các phim tài liệu về lịch sử, văn hóa Việt Nam từ 10 năm trước, đến nay mới có dịp ghé thăm. Tôi tham quan chùa Hòe Nhai vì gần chỗ lưu trú, cảm tưởng rất choáng ngợp bởi sự tinh xảo của các bức tượng Phật và thích thú câu chuyện xoay quanh chúng", Marta nói. Chùa Hòe Nhai mở cửa tất cả các ngày trong tuần để du khách ghé thăm.
