Bệnh nhi nam (14 tuổi, ngụ TP.HCM) được đưa đến cấp cứu tại Bệnh viện Nhi đồng 2, TP.HCM trong tình trạng đa chấn thương.
Nguyên nhân ban đầu xuất phát từ mâu thuẫn với bạn bè trên mạng xã hội, bị bạn bè cô lập. Sau đó, bệnh nhi rơi vào trầm cảm, không kiểm soát được hành vi dẫn đến việc tự làm hại bản thân bằng cách nhảy từ trên tầng cao.
Sau khi điều trị chấn thương, bệnh nhi tiếp tục được bác sĩ tâm lý theo dõi, dùng thuốc để ổn định giấc ngủ, giảm suy nghĩ tự hại và duy trì trị liệu tâm lý lâu dài.
Trường hợp khác là bệnh nhi V.H. (15 tuổi, ngụ TP.HCM) đến điều trị tâm lý tại bệnh viện trong tình trạng dễ xúc động, khó kiểm soát cảm xúc, có những hành vi cũng như lời nói không phù hợp với người lớn, thậm chí có thời điểm nảy sinh ý nghĩ tự làm hại bản thân.
Bệnh nhi đến khám tâm lý tại Bệnh viện Nhi đồng 2, TP.HCM. (Ảnh minh họa)
Theo chia sẻ của người nhà bệnh nhi, em V.H. có những biểu hiện bất thường về mặt tâm lý từ 2 năm trước, nhất là khi bé bắt đầu tuổi dậy thì. Gia đình cũng thừa nhận, việc cho bé sử dụng mạng xã hội khiến tình trạng tâm lý càng bất thường hơn, buộc phải tìm đến bác sĩ tâm lý.
“Tôi cũng nhận thấy việc bé sử dụng điện thoại, tham gia mạng xã hội ảnh hưởng rất lớn, nhưng việc ngăn cấm bé rất khó do, phần do nhu cầu liên lạc với các nhóm để phục vụ cho việc học tập”, mẹ bệnh nhi chia sẻ.
Theo ghi nhận tại Liên chuyên khoa Tâm lý lâm sàng, Phục hồi chức năng, Y học cổ truyền, Bệnh viện Nhi đồng 2, số trẻ gặp các vấn đề như rối loạn tập trung chú ý, rối loạn cảm xúc tăng trung bình 10 - 20% mỗi năm.
Mỗi ngày, khoa tiếp nhận từ 110 - 120 lượt trẻ đến khám và tư vấn tâm lý. Trong đó, trên 90% trẻ đến khám đều có sử dụng thiết bị điện tử và mạng xã hội, đặc biệt là nhóm trên 12 tuổi.
Bác sĩ Trần Quang Huy cho biết, việc tiếp cận mạng xã hội và thiết bị điện tử quá sớm có thể ảnh hưởng rõ rệt đến sự phát triển tâm lý. Khi trẻ liên tục tiếp nhận các kích thích như lượt thích, bình luận, tin nhắn, não sẽ tiết dopamine - chất gây cảm giác hưng phấn. Việc lặp lại liên tục khiến trẻ dễ phụ thuộc, dẫn đến giảm khả năng tập trung, giảm chú ý, lâu dài có thể gây rối loạn cảm xúc.
“Tôi đồng ý với việc nên hạn chế, tốt hơn là cấm luôn việc trẻ sử dụng mạng xã hội quá sớm, nhất là với nhóm trẻ dưới 16 tuổi. Việc dành quá nhiều thời gian cho tương tác ảo khiến trẻ giảm tương tác xã hội trực tiếp. Các hoạt động như thể thao, giao tiếp ngoài đời bị thay thế bằng nhắn tin và lướt mạng, làm hạn chế kỹ năng xã hội và khả năng kiểm soát cảm xúc. Từ những vấn đề tâm lý, lâu dần có thể trở thành tâm thần”, bác sĩ Huy nhấn mạnh.
Theo bác sĩ, mạng xã hội hiện nay ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống, tâm lý của trẻ. Nhiều phụ huynh chủ quan, không quan tâm kịp thời đến những thay đổi bất thường trong tâm lý con trẻ, từ đó dẫn đến những hậu quả nặng nề.
Trẻ có thể có các biểu hiện như thu mình trong phòng, hạn chế giao tiếp, ăn uống kém, rối loạn giấc ngủ. Những trẻ nặng hơn có thể có những hành vi mất kiểm soát, dễ nổi nóng, làm hại người khác hoặc tự làm hại bản thân.
Việc điều trị các trường hợp này cần phối hợp nhiều bước. Với các ca nặng có suy nghĩ tự hại, ảo giác, trẻ phải dùng thuốc để ổn định giấc ngủ và kiểm soát hành vi. Khi tình trạng ổn định hơn, sẽ chuyển sang trị liệu tâm lý dài hạn với sự hỗ trợ chặt chẽ từ gia đình.
Bác sĩ khuyến cáo, phụ huynh nên hạn chế trẻ sử dụng mạng xã hội, kiểm soát nội dung truy cập và tăng cường các hoạt động ngoại khóa, gắn kết gia đình. Cuối tuần nên tạo điều kiện cho trẻ tham gia hoạt động ngoài trời, rèn kỹ năng sống và tăng giao tiếp trực tiếp.
Khi trẻ có các biểu hiện lạ về giao tiếp, tính cách, thói quen sinh hoạt…phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được đánh giá tâm lý sớm.
Theo các chuyên gia, tâm lý không đồng nghĩa với tâm thần. Những rối loạn cảm xúc nếu không được can thiệp kịp thời có thể tiến triển nặng hơn. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp trẻ phục hồi tốt, hạn chế những hậu quả đáng tiếc về sau.
Trên thế giới, nhiều quốc gia cũng đang siết chặt độ tuổi sử dụng mạng xã hội, đặc biệt với nhóm dưới 16 tuổi. Australia đã thông qua đạo luật buộc các nền tảng chặn tài khoản người dùng dưới 16 tuổi từ ngày 10/12/2025 và triển khai cơ chế xác minh độ tuổi, nếu vi phạm sẽ bị phạt nặng.
Ở châu Âu, Đan Mạch công bố kế hoạch cấm trẻ dưới 15 tuổi truy cập một số mạng xã hội, trong khi Nghị viện châu Âu ra nghị quyết kêu gọi đặt ngưỡng 16 tuổi, yêu cầu có sự đồng ý của phụ huynh đối với người dùng vị thành niên.
Ở châu Á, Malaysia dự kiến từ năm 2026 sẽ chặn toàn bộ tài khoản dưới 16 tuổi và áp dụng xác minh danh tính điện tử, cho thấy xu hướng các chính phủ chủ động can thiệp để bảo vệ trẻ em trên không gian số.
Tại Việt Nam, Nghị định 147/2024/NĐ-CP (hiệu lực từ 25/12/2024) quy định trẻ dưới 16 tuổi khi đăng ký mạng xã hội phải dùng thông tin của cha/mẹ, đồng thời phụ huynh có trách nhiệm giám sát nội dung và quá trình sử dụng của con. Quy định này được xem là bước tiến trong việc thiết lập cơ chế “giám hộ số”, giúp trẻ dùng mạng nhưng vẫn trong vùng an toàn.
