Gia tăng ca bệnh sốt xuất huyết nặng tại Đồng bằng sông Cửu Long

Số ca nặng tăng cao bất thường

Sốt xuất huyết Dengue vẫn là gánh nặng y tế đáng kể tại Việt Nam hai thập kỷ qua, đặc biệt tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Trước đây, bệnh chủ yếu xuất hiện theo mùa mưa, nhưng hiện nay được ghi nhận quanh năm với tần suất cao hơn, cho thấy dịch không còn theo chu kỳ.

Theo Báo cáo tình hình bệnh sốt xuất huyết Dengue khu vực phía Nam (tuần 43 từ ngày 20-26/10), các tỉnh trong khu vực ĐBSCL (gồm 5 tỉnh/thành sau sáp nhập là An Giang, Cần Thơ, Cà Mau, Đồng Tháp, Vĩnh Long) ghi nhận 23.767 ca mắc.

Tại Đồng Tháp, tính đến tháng 10 đã ghi nhận hơn 7.000 ca mắc, 1 ca tử vong, tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ về số ca mắc lẫn tử vong. Toàn tỉnh Vĩnh Long đến trung tuần tháng 11 ghi nhận gần 6.600 ca, tăng hơn 4.000 ca so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, số ca nặng chiếm 1,8% và đã có 1 trường hợp tử vong.

Số liệu được tổng hợp từ hệ thống giám sát và quản lý bệnh truyền nhiễm theo Thông tư 54/2015/TT-BYT cho thấy tại Cần Thơ, tích lũy từ đầu năm đến ngày 30/10, toàn thành phố ghi nhận 3.744 ca mắc, 1 ca tử vong; bên cạnh đó riêng tháng 11, ghi nhận thêm 919 ca mắc, tích lũy đến hết tháng 11 là 4.663 ca. Ở Cà Mau, toàn tỉnh có hơn 3.100 ca mắc, 2 ca tử vong, tăng 260% so với cùng kỳ 2024, với 1.976 ổ dịch.

BS.CKII Huỳnh Minh Trúc, Giám đốc Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP Cần Thơ cho biết sự gia tăng về ca mắc và ca nặng cũng là xu hướng chung của khu vực phía Nam. Tính từ đầu năm đến nay, khu vực phía Nam ghi nhận 103.601 ca mắc, chiếm hơn 76% tổng số ca cả nước.

Tỷ lệ người lớn mắc sốt xuất huyết Dengue đang cao hơn trẻ em

Điều đáng lo ngại không chỉ là số ca mắc tăng mà còn là sự thay đổi trong nhóm nguy cơ: nếu trước đây, bệnh chủ yếu gặp ở trẻ em thì nay người lớn chiếm hơn 52% tổng ca mắc, cho thấy cả người lớn cũng đang đối mặt với nguy cơ cao. Nhiều trường hợp vẫn chủ quan, đến viện muộn khi đã rơi vào giai đoạn sốc.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang, người lớn chiếm hơn 50% ca mắc; riêng tháng 10, số bệnh nhân tăng gấp 4-6 lần so với cùng kỳ năm trước. Cùng thời điểm, Bệnh viện Nhi đồng Cần Thơ cũng tiếp nhận 17 trẻ bị sốc sốt xuất huyết, nguy hiểm tính mạng chỉ trong hai tháng đầu quý III.

Tình hình này cho thấy sốt xuất huyết Dengue tại ĐBSCL ngày càng phức tạp, với phạm vi lây lan rộng và nhiều ca nặng trên cả trẻ em lẫn người lớn

Diễn tiến sốt xuất huyết Dengue khó nắm bắt với dấu hiệu thông thường

Chia sẻ tại một tọa đàm sức khỏe cộng đồng, BS.CKII. Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TPHCM, cảnh báo: “Người mắc sốt xuất huyết Dengue nhiều khi trông rất khỏe mạnh nhưng thực ra bên trong đã sốc, cơn sốc này không giống với quan niệm sốc thường thấy nên dễ chủ quan.

Những trẻ lớn thường vào viện trong tình trạng nặng do sức chịu đựng tốt, bố mẹ hỏi thì cũng bảo không sao. Có trường hợp dù vẫn đi bộ từ ngoài cổng vào bệnh viện, mặt mày tươi tỉnh như thường, không thể hiện sự lừ đừ nhưng thực chất bên trong đã sốc”.

Thực tế lâm sàng ghi nhận nhiều ca bệnh có kết quả âm tính liên tục khi xét nghiệm nhanh trong ba ngày đầu, đến ngày thứ tư mới phát hiện thì đã sốc nặng, mạch không đo được.

Từ thực tế điều trị tại miền Tây, BS.CKII. Huỳnh Thị Kim Yến, Chi Hội trưởng Liên Chi Hội Truyền Nhiễm các tỉnh miền Tây, nguyên Trưởng Bộ môn Truyền nhiễm, giảng viên Trường Đại học Y Dược Cần Thơ, cho biết trẻ nhỏ thường sốc vào ngày thứ năm, còn người lớn sốc sớm hơn, chỉ sau 3-4 ngày khởi phát sốt.

Có trường hợp bệnh nhân đã nằm viện điều trị đến ngày thứ 7, sắp xuất viện thì bệnh nhân đột ngột than mệt, nặng ngực. Khi cho làm điện tim và xét nghiệm lại thì phát hiện tình trạng chuyển nặng và ngay lập tức chuyển sang hồi sức tích cực.

Đó là một trường hợp may mắn cứu được, nhưng cũng có trường hợp đã không qua khỏi. Bởi vậy, sốt xuất huyết Dengue thay đổi theo từng ngày, không lường trước được, tuyệt đối không chủ quan.

Đằng sau mỗi ca nặng là gánh nặng không nhỏ về chi phí và tinh thần. Theo BS. Yến: “Một khi bệnh nhân rơi vào suy đa tạng, chi phí có thể đội lên 700-800 triệu đồng là chuyện bình thường”.

Áp lực ngày càng lớn của hệ thống y tế

Theo BS.CKII. Huỳnh Minh Trúc, Giám đốc Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP Cần Thơ, tỷ lệ ca nặng tại thành phố đã tăng 6-9%, khiến nhiều bệnh viện tuyến cơ sở phải chuyển người bệnh lên tuyến trên. Khi bệnh không còn theo mùa mà xuất hiện quanh năm, ngành y tế buộc phải duy trì giám sát dịch tễ liên tục, tăng cường truyền thông phòng bệnh, tập huấn cho tuyến dưới và xử lý ổ dịch ngay khi phát hiện.

BS.CKII. Huỳnh Thị Kim Yến cho biết, số ca nặng không chỉ tạo gánh nặng tài chính cho gia đình và bảo hiểm y tế, mà còn khiến đội ngũ y bác sĩ phải làm việc với cường độ cao, đặc biệt khi người bệnh nhập viện muộn hoặc diễn tiến nhanh.

BS. Yến chia sẻ: “Chúng tôi phải túc trực gần như 24/24 để theo dõi biến chứng. Có những ca chỉ sau vài giờ là chuyển sốc, nếu không xử lý kịp thời sẽ rất nguy hiểm”.

Chủ động phòng bệnh là cách hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và giảm tải cho hệ thống y tế. Các chuyên gia khuyến cáo người dân cần giữ môi trường sống sạch sẽ, dọn vật chứa nước, che kín lu khạp, ngủ mùng cả ngày lẫn đêm và phối hợp phun diệt muỗi, diệt lăng quăng.

Khi có dấu hiệu sốt, nên đi khám sớm, không tự dùng thuốc hay mua lại đơn cũ, và tái khám theo hướng dẫn bác sĩ. Tiêm chủng chủ động cũng là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc và biến chứng nặng do sốt xuất huyết Dengue.