Ngày 5/12, tại TPHCM diễn ra Hội nghị tổng kết Đề án xây dựng mô hình thí điểm quản lý theo “Chuỗi thực phẩm an toàn” và công tác phối hợp quản lý, kết nối tiêu thụ nông sản, thực phẩm giữa Sở An toàn thực phẩm TPHCM cùng các tỉnh, thành giai đoạn 2021-2025, triển khai phương hướng hoạt động giai đoạn 2026-2030.
Tại hội nghị, bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM cho biết, an toàn thực phẩm từ lâu đã là vấn đề không chỉ của riêng ngành y tế, nông nghiệp hay công thương, mà là mối quan tâm chung của toàn xã hội.
Hội nghị tổng kết Đề án xây dựng mô hình thí điểm quản lý thực phẩm theo “Chuỗi thực phẩm an toàn”, diễn ra ngày 5/12 (Ảnh: Hoàng Lê).
Trong quá trình triển khai nhiệm vụ, Sở An toàn thực phẩm luôn kiên trì hai mục tiêu song hành, gồm chống thực phẩm bẩn - ngăn chặn vi phạm và xây dựng nguồn thực phẩm sạch, an toàn.
Bà Lan nhận định, nhiều năm qua dư luận thường quan tâm nhiều đến mảng xử lý vi phạm, thanh kiểm tra các vụ ngộ độc thực phẩm, trong khi phần xây dựng vùng nguyên liệu sạch, tăng cường chuỗi cung ứng an toàn lại ít được chú ý hơn.
Đề án Chuỗi thực phẩm an toàn được TPHCM triển khai từ năm 2017, phối hợp giữa thành phố với 15 tỉnh, thành là vùng cung ứng nông sản chủ lực (sau quá trình sắp xếp lại địa giới hành chính hiện còn 6 tỉnh).
Về góc độ quản lý nhà nước, mỗi năm, thành phố thực hiện lấy mẫu kiểm nghiệm với tần suất lớn, phối hợp cùng hệ thống các phòng kiểm nghiệm trên địa bàn. Kết quả cho thấy, tỷ lệ thực phẩm vi phạm về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, vi sinh, hóa chất công nghiệp… giảm dần qua các năm.
Cơ quan quản lý an toàn thực phẩm trong một lần đi kiểm tra tại chợ đầu mối (Ảnh: NT).
Điều này là dấu hiệu cho thấy sản xuất đang chuyển dịch theo hướng tích cực, an toàn hơn. Song song đó, hệ thống phân phối tại TPHCM - gồm siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi, chợ đầu mối - ngày càng tuân thủ tốt các tiêu chí về truy xuất nguồn gốc, bảo quản lạnh và kiểm soát chất lượng.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đảm bảo an toàn thực phẩm vẫn còn nhiều thách thức, như rủi ro tồn dư hóa chất, biến động nguồn cung, tình trạng thực phẩm không rõ nguồn gốc vẫn xuất hiện ở một số nơi.
Hay thực tế, nhiều vụ ngộ độc trong cộng đồng không được báo cáo đầy đủ, dẫn đến việc đánh giá rủi ro đôi khi gặp trở ngại. Bên cạnh đó, ý thức phòng chống thực phẩm bẩn và sử dụng thực phẩm an toàn của chính người tiêu dùng cũng là điều cần chú ý.
“Chúng ta còn chưa giải quyết được suy nghĩ cái gì tốt thì xuất khẩu, cái gì rẻ rẻ, xấu xấu để lại ăn. Không thể đòi hỏi ngủ dậy một đêm mà giải quyết được tất cả thực phẩm bẩn. Vì vậy, nhiệm vụ phía trước vẫn rất nặng nề”, bà Phong Lan nhận định.
Bà Phạm Khánh Phong Lan nhận định, an toàn thực phẩm không thể được đảm bảo chỉ bằng thanh tra hay xử phạt (Ảnh: Hoàng Lê).
Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM cho biết thêm, hiện nay, thành phố đặc biệt chú trọng kiểm soát bữa ăn tại trường học, bếp ăn tập thể, cơ sở phục vụ du lịch hay những nơi có số lượng lớn người sử dụng thực phẩm mỗi ngày.
Tất cả các trường được yêu cầu sử dụng thực phẩm có nguồn gốc an toàn, từ nhà cung ứng đạt chuẩn đã được áp dụng rộng rãi. Đây là giải pháp quan trọng nhằm bảo vệ thế hệ trẻ, đồng thời thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm sạch.
Bà Phong Lan khẳng định, an toàn thực phẩm không thể được đảm bảo chỉ bằng thanh tra hay xử phạt, cũng không thể chỉ dựa vào một cơ quan quản lý. Cần có sự đồng hành chặt chẽ của các tỉnh thành cung ứng sản phẩm, sự nỗ lực của doanh nghiệp và lựa chọn tiêu dùng có trách nhiệm của người dân.
Hội nghị được tổ chức ngày 5/12 có 3 nội dung lớn. Thứ nhất, tổng kết kết quả triển khai hoạt động từ năm 2017 đến nay (đặc biệt là giai đoạn 2021-2025) để cùng đánh giá những mặt đạt được, những tồn tại cần điều chỉnh và những bài học cần rút kinh nghiệm.
Thứ hai, xác định mục tiêu cho giai đoạn 2026–2030. Trong giai đoạn mới này, TPHCM sẽ cập nhật các biên bản hợp tác với 6 tỉnh, tăng cường kiểm soát từ gốc - kiểm soát ngay tại vùng trồng, vùng nuôi; áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc hiện đại; hoàn thiện hệ thống kiểm nghiệm; bổ sung quy chuẩn, tiêu chí đánh giá chất lượng an toàn thực phẩm và nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng.
Thứ ba, khen thưởng, ghi nhận những doanh nghiệp - địa phương có đóng góp nổi bật về mô hình sản xuất bền vững, an toàn.
Theo báo cáo của Sở An toàn thực phẩm, từ năm 2021 đến cuối tháng 9/2025, Ban Quản lý Đề án “Chuỗi thực phẩm an toàn” đã cấp chứng nhận cho 131 trang trại, cơ sở sản xuất, chăn nuôi, nuôi trồng vào chuỗi, với tổng sản lượng rau, củ, quả là hơn 119.000 tấn, thịt các loại hơn 484.300 tấn, thủy sản các loại hơn 11.300 tấn và 24 triệu lít nước mắm.
Hằng năm, Ban Quản lý Đề án tổ chức hậu kiểm cơ sở, trang trại được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện tham gia chuỗi thực phẩm an toàn. Về cơ bản, các cơ sở được kiểm tra đều duy trì tốt điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm.
