Một gia đình tại thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định mới đây đã gửi câu hỏi đến Bộ Nông nghiệp và Môi trường, phản ánh về việc không thể tách thửa hay xây dựng nhà ở riêng cho con cháu dù sở hữu đất có sổ đỏ và không xảy ra tranh chấp. Nguyên nhân xuất phát từ việc căn nhà của gia đình được xây dựng từ năm 2006 có diện tích vượt quá phần đất ở được cấp trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Theo phản ánh, gia đình ông Đặng Quang Hiển có một thửa đất rộng hơn 2.000 m2 do bố ông nhận chuyển nhượng từ ông nội. Thửa đất này đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ năm 2006, trong đó chỉ có 40 m2 là đất ở tại nông thôn, phần còn lại là đất trồng cây lâu năm. Cũng trong năm đó, bố ông Hiển đã xây dựng một căn nhà kiên cố có diện tích khoảng 100m2 trên phần đất này.
Tuy nhiên đến năm 2020, khi ông muốn tách thửa để cho tặng một phần đất cho con xây dựng nhà ở riêng, Văn phòng Đăng ký đất đai từ chối tiếp nhận hồ sơ với lý do: nhà xây vượt 60 m2 so với phần đất ở, không thể vẽ sơ đồ tách thửa, không chuyển mục đích sử dụng đất, cũng không đổi sổ hay tách sổ được.
Ảnh minh hoạ.
Gia đình đã nhiều lần làm việc với chính quyền địa phương nhưng không nhận được hướng dẫn cụ thể để tháo gỡ. Trong khi đó, các con cháu trong gia đình không thể xây dựng nhà ở riêng trên phần đất của ông bà để lại, dù đất có đầy đủ giấy tờ pháp lý và không vướng tranh chấp.
Trước tình hình trên, ông Hiển đặt vấn đề rằng liệu gia đình có được xin chuyển mục đích sử dụng phần đất trồng cây lâu năm sang đất ở hay không, có thể hợp thức hóa phần nhà xây vượt quá 60 m² so với diện tích đất ở được công nhận trong sổ đỏ hay không, và trong trường hợp ngôi nhà đã được xây dựng hơn 15 năm thì có thể được xem xét cấp đất ở theo hiện trạng sử dụng, từ đó tạo điều kiện tách thửa để con cái có nơi ở ổn định hay không.
Phản hồi về vấn đề trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, theo quy định tại khoản 5 Điều 116 Luật Đất đai 2024, việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng cây lâu năm trong khu dân cư sang đất ở phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện hoặc quy hoạch chung, phân khu đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Trình tự, thủ tục cụ thể để xin chuyển mục đích sử dụng đất hiện được hướng dẫn tại Điều 44 Nghị định 102/2024/NĐ-CP. Bên cạnh đó, hạn mức giao đất ở và thời gian thực hiện các thủ tục hành chính liên quan cũng được quy định chi tiết tại Điều 12 và các điều khoản liên quan trong Nghị định này.
Đặc biệt, Bộ nhấn mạnh, theo khoản 1 Điều 5 và khoản 1 Điều 31 Luật Đất đai 2024, người sử dụng đất có nghĩa vụ sử dụng đúng mục đích và ranh giới thửa đất. Việc tự ý xây nhà vượt phần diện tích đất ở trong sổ đỏ là hành vi vi phạm pháp luật đất đai và có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 123/2024/NĐ-CP.
Đối với việc hợp thức hóa phần diện tích nhà đã xây dựng từ năm 2006, Bộ Nông nghiệp và Môi trường dẫn Điều 139 Luật Đất đai 2024, trong đó có quy định về việc giải quyết các trường hợp sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai xảy ra trước ngày 1/7/2014. Hướng xử lý chi tiết được nêu tại khoản 3 và khoản 6 Điều 25 Nghị định 101/2024/NĐ-CP.
Theo đó, hộ gia đình ông Hiển có thể được xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở theo hiện trạng, nếu đáp ứng được điều kiện về thời gian sử dụng và không phát sinh tranh chấp.
Tuy nhiên, để được áp dụng các quy định này, ông Hiển cần liên hệ trực tiếp với Phòng Nông nghiệp và Môi trường thị xã An Nhơn – cơ quan có thẩm quyền giải quyết cụ thể tại địa phương.
