Hãng tin CNBC cho hay chỉ trong vòng 12 tháng tính đến cuối tháng 6/2025, nền công nghiệp Đức đã mất 114.000 việc làm. Tính trung bình, gần 10.000 người mất việc mỗi tháng. Điều đáng nói là gần một nửa trong số này đến từ ngành công nghiệp ô tô – biểu tượng xuất khẩu và là trụ cột của nền kinh tế lớn nhất châu Âu.
Theo phân tích của hãng kiểm toán EY dựa trên số liệu của cơ quan thống kê Destatis, ngành ô tô đã cắt giảm khoảng 51.500 việc làm trong một năm, tương đương 6,7% lực lượng lao động của ngành.
Nếu so với giai đoạn trước đại dịch Covid-19, con số mất việc lên tới 112.000. Đây không còn là những điều chỉnh nhỏ mang tính chu kỳ, mà phản ánh một giai đoạn tái cấu trúc sâu rộng.
Áp lực sa thải
Ngành xe hơi Đức đang phải gồng mình trước hàng loạt sức ép. Từ bên ngoài, cạnh tranh từ Trung Quốc ngày càng gay gắt, đặc biệt ở mảng xe điện, nơi các hãng xe Đức bị đánh giá là "chậm chân" so với đối thủ.
Trong khi Tesla và các hãng xe Trung Quốc như BYD đang bứt tốc mạnh mẽ, các ông lớn của Đức lại có vẻ "ngập ngừng" trong quá trình chuyển đổi sang xe điện. Việc thiếu một chiến lược rõ ràng, chi phí phát triển cao và sự cạnh tranh về giá từ các đối thủ châu Á đã khiến họ khó lòng bắt kịp.
Không chỉ thua về giá, các thương hiệu châu Á còn đi trước về công nghệ pin, phần mềm và mạng lưới sạc – những yếu tố then chốt trong cuộc chuyển dịch sang phương tiện không phát thải.
Thêm vào đó, thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ và Trung Quốc đều gặp khó. Sáu tháng đầu năm 2025, xuất khẩu ô tô và linh kiện sang Mỹ giảm 8,6% so với cùng kỳ.
Tại Trung Quốc, nhu cầu xe nhập khẩu suy yếu, trong khi các hãng nội địa chiếm ưu thế nhờ chiến lược giá rẻ và sự hỗ trợ của chính phủ. Thị trường Trung Quốc, từng là "mỏ vàng" của xe hơi Đức, nay lại chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của các thương hiệu nội địa. Áp lực cạnh tranh về giá và công nghệ từ Trung Quốc đang bào mòn thị phần và lợi nhuận của các hãng xe Đức.
Chính sách thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump, với nguy cơ áp thuế mới, càng ảnh hưởng nặng nề đến ngành ô tô Đức – một ngành đặc biệt phụ thuộc vào xuất khẩu. Việc xuất khẩu ô tô và phụ tùng sang Mỹ giảm 8.6% trong nửa đầu năm 2025 là minh chứng rõ ràng.
Trong nước, ngành ô tô còn vướng vào ma trận thủ tục hành chính và các quy định nghiêm ngặt, khiến quá trình đầu tư và triển khai công nghệ mới bị chậm trễ. Hệ quả là trong quý II/2025, doanh thu toàn ngành giảm 1,6% so với cùng kỳ, trong khi các "ông lớn" như Volkswagen, Mercedes-Benz hay BMW đều chứng kiến lợi nhuận lao dốc.
Là ngành sử dụng hơn 800.000 lao động trực tiếp và đóng góp khoảng 5% GDP, ô tô từng là niềm tự hào của nước Đức. Thế nhưng, nay chính ngành này lại trở thành tâm điểm của làn sóng cắt giảm việc làm.
Báo cáo của EY nhận định chi phí năng lượng tăng cao ở châu Âu đã làm đội giá thành sản xuất. Cùng với đó, lợi nhuận sụt giảm mạnh, dư thừa năng lực sản xuất và các thị trường nước ngoài đang ốm yếu khiến việc cắt giảm việc làm không thể tránh khỏi. Volkswagen, một trong những biểu tượng của ngành, đã báo cáo lợi nhuận quý II sụt giảm mạnh và hạ thấp dự báo cả năm.
Hình ảnh quen thuộc của các dây chuyền lắp ráp vận hành 24/7, của những đoàn xe "Made in Germany" xuất khẩu đi khắp thế giới, đang phai nhạt. Thay vào đó là các thông báo đóng cửa nhà máy, rút gọn sản xuất và tinh giản nhân sự. Các công ty trong chuỗi cung ứng – từ sản xuất linh kiện, dịch vụ kỹ thuật đến logistics – cũng bị cuốn vào vòng xoáy suy giảm.
Sự sụt giảm việc làm trong ngành ô tô kéo theo hệ lụy lan rộng sang các lĩnh vực khác. Mỗi công việc mất đi trong nhà máy lắp ráp có thể đồng nghĩa với nhiều việc làm gián tiếp ở các nhà thầu phụ, công ty vận tải, nhà cung cấp nguyên liệu cũng biến mất.
U ám
Theo báo cáo của Clean Energy Wire / EY, doanh số và lợi nhuận của các hãng xe Đức sụt giảm rõ rệt trong năm 2024. Trong khi các hãng Nhật và Mỹ tăng trưởng, thì các hãng Đức (Volkswagen, Mercedes, BMW) ghi nhận mức giảm doanh số khoảng 2,8% và lợi nhuận giảm từ 15% đến 38%.
Ngành cung ứng cũng chịu tổn thất khi trong năm 2024, doanh thu ngành xe mất 5% (tương đương gần 19.000 việc làm bị cắt), riêng nhà cung ứng giảm khoảng 8%. Xuất khẩu sang Trung Quốc giảm đến 17%.
Sự suy yếu của ngành ô tô diễn ra trong bối cảnh toàn nền kinh tế Đức đang đối mặt với nhiều khó khăn. Giá năng lượng cao sau khi mất nguồn cung khí đốt giá rẻ từ Nga đã làm xói mòn lợi thế chi phí của ngành sản xuất. Dân số già, thiếu hụt lao động tay nghề cao và năng suất trì trệ đang đè nặng lên triển vọng dài hạn.
Theo Financial Times, kể từ đại dịch Covid-19, Đức đã mất gần 250.000 việc làm trong lĩnh vực sản xuất. Xu hướng này làm dấy lên lo ngại về khả năng de-industrialisation (hạ nhiệt công nghiệp), khi nhiều công ty rời khỏi Đức.
GDP quý II/2025 giảm 0,3% so với quý trước, đưa nền kinh tế quay lại vùng suy thoái kỹ thuật. Nợ công dự kiến tăng lên gần 64% GDP vào năm 2026, trong khi quy định "phanh nợ" hiến định hạn chế khả năng chi tiêu công để kích thích tăng trưởng.
Những yếu tố này kết hợp lại tạo thành một vòng xoáy nguy hiểm: sản xuất giảm khiến việc làm giảm, gây ra tiêu dùng suy yếu, dẫn đến đầu tư co hẹp và hậu quả là tăng trưởng chững lại. Nếu xu hướng này kéo dài, vị thế "công xưởng của châu Âu" mà Đức giữ vững suốt hàng thập kỷ có thể bị lung lay.
Tháng 1/2025, tỷ lệ thất nghiệp tại Đức lên đến 6,4%, cao nhất trong 10 năm qua. Tính đến tháng 7/2025, số người thất nghiệp tại Đức là khoảng 2,98 triệu, tương đương tỷ lệ 6,3%, tăng khoảng 65.000 so với tháng trước và 171.000 so với cùng kỳ năm trước.
Khi người lao động mất việc, sức mua giảm, dẫn đến giảm cầu nội địa. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn tiêu cực, ảnh hưởng đến các ngành dịch vụ, bán lẻ và các lĩnh vực khác của nền kinh tế. Sự bất ổn trên thị trường lao động cũng có thể dẫn đến giảm niềm tin tiêu dùng và đầu tư, làm chậm lại quá trình phục hồi kinh tế.
Con số 114.000 việc làm công nghiệp mất đi trong một năm không chỉ là thống kê khô khan. Nó là lời cảnh báo rằng nền kinh tế Đức đang bước vào giai đoạn thử thách khắc nghiệt. Ngành ô tô – từng là "đầu tàu" – giờ đây trở thành chỉ báo sớm cho những biến động sâu sắc hơn.
Để vượt qua, nước Đức cần không chỉ những giải pháp tình thế, mà là một chiến lược cải cách toàn diện: giảm chi phí sản xuất, tăng tốc đổi mới công nghệ, đơn giản hóa thủ tục, đầu tư mạnh vào hạ tầng và đào tạo kỹ năng cho lực lượng lao động. Nếu không, tốc độ "khựng ga" hôm nay của ngành xe hơi có thể là hình ảnh thu nhỏ của cả nền kinh tế trong những năm tới.
*Nguồn: CNBC, Fortune, BI
