Elon Musk là một trong những người thông minh và quyền lực nhất thế giới. Là doanh nhân đứng sau SpaceX và Twitter để giải quyết các vấn đề phức tạp, Musk có một cách tiếp cận không giống với đa số chúng ta.
Elon Musk điều hành một lúc 5 công ty. Ảnh: Vanity Fair
Ông sử dụng tư duy "Nguyên tắc đầu tiên" để đưa những vấn đề phức tạp có thể trở nên dễ dàng và giải quyết một cách nhanh chóng.
Nhiều nhà tư tưởng, nhà khoa học nổi tiếng cũng có thiên hướng tư duy theo nguyên tắc đầu tiên này. Song có lẽ không ai có thể áp dụng triết lý tư duy theo nguyên tắc đầu tiên hiệu quả như Elon Musk.
Tư duy theo nguyên tắc đầu tiên là một cách hiệu quả để xử lý các vấn đề phức tạp và khơi dậy khả năng sáng tạo. Cốt lõi của tư duy này là chia nhỏ các vấn đề thành những yếu tố cơ bản để giải quyết sau đó tập hợp chúng lại. "Tôi nghĩ đa số mọi người bị ràng buộc bởi những quy ước hay những trải nghiệm trước đó. Mọi người chỉ áp dụng một cách thức vì trước đó nó được làm như vậy hay không dám mạo hiểm vì chưa từng ai làm nó trước đây. Thực tế đây là những suy nghĩ lố bịch.
Tôi có xu hướng tiếp cận vấn đề theo mô hình vật lý học. Vật lý giúp tôi tư duy theo nguyên tắc đầu tiên thay vì tư duy dựa trên những gì đã có sẵn. Bạn cần xem xét các nguyên tắc cơ bản và xây dựng lập luận từ đây. Sau đó, bạn mới đưa ra kết luận và đánh giá xem nó có hiệu quả hay không hoặc khác gì so với quá khứ", Musk phân tích trong Wait But Why,
Về cơ bản suy nghĩ theo nguyên tắc đầu tiên không xuất phát từ những giả định của riêng bạn mà có thể xuất phát từ một góc nhìn hạn chế, những ý tưởng cũ không còn hiệu quả hoặc niềm tin không còn được xã hội áp dụng nữa.
Dưới đây là 4 bước áp dụng nguyên tắc đầu tiên để giải quyết vấn đề:
1. Xác định các giả định hiện tại của bạn
Albert Einstein từng nói: "Nếu tôi có một giờ để giải quyết vấn đề, tôi sẽ dành 55 phút để suy nghĩ về vấn đề đó và 5 phút để suy nghĩ về các giải pháp". Giả sử bạn muốn bắt đầu một công việc kinh doanh mới nhưng trong đầu luôn có hàng loạt những giả định như: Tôi không có nhà đầu tư, tôi không có nguồn vốn để thực hiện ý tưởng khởi nghiệp của mình hay tôi không có khả năng để làm việc này...
Trong trường hợp này, hay bất kể thách thức của bạn là gì, bước đầu tiên là viết tất cả những giả định đó xuống giấy.
2. Chia nhỏ các vấn đề của bạn thành các nguyên tắc cơ bản
Những nguyên tắc cơ bản ở đây chính là bản chất của một sự vật hiện tượng hoặc yếu tố cơ bản nhất của bất kỳ điều gì. "Điều quan trọng là xem kiến thức như một loại cây. Hãy chắc chắn rằng bạn hiểu các nguyên tắc cơ bản, tức là thân và các cành lớn, trước khi bạn đi vào các chi tiết như lá, hay ngọn.
Khi xác định được các nguyên tắc cơ bản của mình, hãy sử dụng phương pháp đặt câu hỏi của Socrates để đi tìm sự thật và tách biệt thực tế khỏi những hư cấu. Ví dự như: Tại sao tôi nghĩ điều này? Làm thế nào để tôi biết điều này là đúng? Tôi có thể rút ra kết luận từ quá trình lập luận này?...
Cách đặt câu hỏi kiểu Socrates giúp bạn hiểu thực tế và bắt đầu với những gì là sự thật - không phải với những gì do cảm xúc hay trực giác suy đoán. Trong một cuộc phỏng vấn, Musk đã khẳng định: "Nguyên tắc đầu tiên rút gọn mọi thứ thành sự thật cơ bản nhất và giúp chúng ta khẳng định được điều gì là đúng đắn".
Tương tự, Musk đã dùng cách tiếp cận này để giải quyết vấn đề pin cho dòng xe điện của Tesla. Ai cũng cho rằng pin cho xe điện là rất đắt và xe điện sẽ không chạy xa được. Tuy nhiên giờ đây, pin của xe Tesla có thể giúp con người chạy hơn 300 dặm mới cần sạc một lần và pin không phải là nguyên liệu đắt nhất trên xe Tesla.
3. Đừng quan tâm đến những lời chỉ trích hay phản đối
Khi thực hiện một điều gì vĩ đại có thể bạn sẽ vấp phải những ý kiến phản đối, thậm chí là chỉ trích, ghét bỏ khiến cá nhân bạn bị mất uy tín. Nhưng hãy nhớ rằng máy bay có thể cất cánh được nhờ đi ngược gió. Trước khi tìm ra cách hoạt động của bóng đèn, Thomas Edison đã chế tạo 10.000 mẫu bóng đèn bị hỏng. Chính những người chỉ trích, phản đối hay coi bạn là kẻ thất bại hôm nay có thể sẽ trở thành người hâm mộ lớn nhất của bạn trong tương lai
4. Tạo ra giải pháp của riêng bạn
Chia nhỏ các vấn đề thành những sự thật cơ bản sẽ giúp bạn nhìn thấy khả năng giải quyết và tạo ra giải pháp của riêng mình. Tư duy nguyên tắc đầu tiên là cách để giúp bạn thoát khỏi tâm lý đám đông. Vậy nên bạn đừng để mắc kẹt trong những kết quả suy nghĩ của người khác. Hãy để mắt đến những thay đổi mới bởi nó có thể mở ra cơ hội cho những ý tưởng sáng tạo.
Hãy nhớ rằng Uber trở thành công ty taxi lớn nhất thế giới mà không sở hữu bất kỳ phương tiện nào. Họ phá vỡ quy tắc và chuẩn mực hiện có để dẫn đầu ngành công nghiệp của mình. Khi đã định hình được niềm tin mới, nó sẽ thúc đẩy bạn tiến lên phía trước.
