Cây hoàng tinh có tên khoa học là Polygonatum sibiricum, Polygonatum cyrtonemua, Polygonatum kingianum, thuộc họ hành tỏi (Liliaceae). Tại Việt Nam, chúng còn có nhiều tên gọi khác như: Hoàng tinh hoa đỏ, cây cơm nếp, mễ phủ hay cứu hoàng thảo. Loại cây này có thân nhỏ và dài khoảng 50 - 80cm, lá hình bầu dục. Khi ra hoa trông giống như những chiếc chuông rủ xuống đất, cuống hoa dài khoảng 1,5 - 2cm và thường nở vào khoảng tháng 3 - 4 hàng năm. Củ của cây hoàng tinh có hình dáng sần sùi, nhiều rễ trông na ná củ gừng hay nhân sâm Hàn Quốc.
Tại Việt Nam, người ta thường thấy cây hoàng tinh mọc nhiều ở những khu rừng ẩm, trên những vùng núi có đá xanh ở các tỉnh miền Bắc như Sapa - Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang. Cách bào chế cây hoàng tinh không quá phức tạp. Thông thường, người ta sẽ phơi củ hoàng tinh ngoài trời rồi sấy khô. Một số ngâm củ hoàng tinh với rượu, sau đó lấy ra cắt lát dày rồi phơi phô.
Theo Đông y, hoàng tinh có vị ngọt, tính bình giúp bổ khí dưỡng âm, kiện tỳ, nhuận phế, ích thận,... và một số công dụng nổi bật sau:
Ổn định đường huyết, chống tiểu đường
Đối với những người bị tiểu đường tuýp II, cây hoàng tinh có tác dụng tốt trong việc kiểm soát lượng đường huyết và tình trạng kháng insulin. Sở dị loại củ này có công dụng như vậy là bởi hoạt chất saponin từ hoàng tinh có thể làm giảm tình trạng tăng đường huyết và tăng lipid máu. Trong cây và củ hoàng tinh còn có hàm lượng chất xơ giúp cơ thể giảm cảm giác thèm ăn, từ đó kiểm soát được vấn đề cân nặng.
Điều hòa rối loạn lipid máu
Ngoài công dụng hạ đường huyết, cây hoàng tinh còn có thể điều hòa rối loạn lipid máu và các bệnh liên quan. Chúng thể ức chế sự gia tăng cholesterol toàn phần và triglycerid trong gan, máu do chế độ ăn nhiều chất béo gây ra. Cơ chế tác dụng của nó là nhờ điều chỉnh các chất chuyển hóa nội sinh trong mẫu máu, nước tiểu và gan.
Giúp kháng khuẩn
Một số thí nghiệm trên chuột lang chỉ ra, hoàng tinh có thể ức chế sự phát triển của vi khuẩn và cải thiện sức khỏe. Một số chất có hoạt tính chống vi khuẩn và chống viêm trong loại cây này như: Isoflavonoid, Axit salicylic, 5-hydroxymethyl-2-furancarboxaldehyde, Liquiritigenin,... giúp khả năng bảo vệ gan và có tác động chống oxy hóa, chống nấm.
Tốt cho tim mạch
Các bác sĩ cho biết cao lỏng hoàng tinh giúp tăng cường lưu lượng máu vành mạnh, liều lượng lớn hơn có tác dụng đối kháng với thiếu máu cơ tim thực nghiệm do pituitrin gây nên. Do đó, chuyên gia khuyên người người tiểu đường, tiêu hóa kém và người bị bệnh tim có thể chế biến hoàng tinh làm thuốc uống hoặc thuốc ăn.
Một số món ăn thuốc có thể chế biến từ cây và củ hoàng tinh như: Cháo sinh địa hoàng tinh, hoàng tinh ngọc trúc hầm tụy lợn, hoàng tinh sơn dược hầm gà, hoàng tinh hầm thịt nạc.
