Tại hội thảo "Công nghệ cho Cuộc sống xanh và Kinh doanh số" trong khuôn khổ Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam - châu Á 2025, các chuyên gia nhận định Việt Nam đang chuyển dịch trọng tâm từ việc số hóa công tác quản lý nhà nước sang kiến tạo giá trị trực tiếp cho người dân.
Giải quyết những "nỗi đau" thường nhật
Một trong những thước đo rõ ràng nhất của đô thị thông minh là khả năng giải quyết các vấn đề dân sinh bức xúc, điển hình là giao thông.
Chia sẻ thực tế từ trải nghiệm cá nhân, ông Nguyễn Phú Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế số - Xã hội số (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho rằng "nếu làm giao thông thông minh hiệu quả, sẽ góp phần giảm tắc đường".
Thực tế, Hà Nội vừa qua đã lắp đặt hàng nghìn camera trang bị trí tuệ nhân tạo. Kết quả bước đầu cho thấy người dân đi đường ngăn nắp hơn, góp phần giảm ùn tắc và giúp hệ thống giao thông vận hành tốt hơn.
Bên cạnh giao thông, sự tiện lợi trong thủ tục hành chính cũng là đích đến. Theo ông Nguyễn Phú Tiến, thay vì phải mang theo ví dày cộm giấy tờ, mục tiêu của các ứng dụng đô thị thông minh là "ra đường không cần đem giấy tờ xe, chỉ cần cái điện thoại".
Các ứng dụng như iHanoi hay Hue-S đang bắt đầu đi vào cuộc sống, dù mới ở bước đầu nhưng đã cho thấy nỗ lực đưa tiện ích số đến gần dân hơn.
Ngoài ra, nhiều người thường mặc định "sống xanh" chỉ liên quan đến môi trường hay cây cối. Tuy nhiên, dưới góc nhìn công nghệ, sống xanh gắn liền với sự tối ưu hóa và giảm thiểu lãng phí trong mọi hoạt động từ sáng đến tối.
Ông Nguyễn Phú Tiến đưa ra một định nghĩa rất đời thường: "Từ sáng ra khỏi nhà đến tối về nhà, cái gì chúng ta gặp mà 'xanh' được thì chính là cuộc sống xanh".
Ông dẫn các ví dụ: Y tế làm sao đỡ phải xếp hàng, khám chữa bệnh dựa trên công nghệ, hồ sơ sức khỏe điện tử, bệnh án điện tử.
Giáo dục hướng tới học bạ điện tử, bằng cấp điện tử, không phải cấp bằng giấy. Du lịch thông minh, các hoạt động từ đặt chỗ, tìm kiếm đến thăm quan diễn ra trên môi trường mạng. Tất cả ứng dụng công nghệ số sẽ giúp cuộc sống tốt hơn, xanh hơn.
Minh bạch túi tiền cư dân và thị trường nhà đất
Với những người đang sống tại các tòa nhà cao tầng hoặc có ý định mua nhà, công nghệ đang trở thành công cụ bảo vệ quyền lợi tài chính hiệu quả nhất.
Ông Lê Thành Tuân, Giám đốc Công ty Công nghệ S-TECH, chỉ ra một thực tế: Hiện nay hơn 90% tòa nhà vẫn đang vận hành thủ công, dữ liệu phân tán dẫn đến thất thoát và thiếu công cụ kiểm soát chi phí.
Trong khi đó, tòa nhà là nơi tiêu thụ năng lượng lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến ví tiền của từng hộ dân.
"Nếu số hóa được vận hành, có dữ liệu, chúng ta sẽ biết cần đầu tư vào đâu, tiết kiệm ở đâu, đó mới là gốc rễ của quản trị khu đô thị thông minh", ông Tuân nhấn mạnh. Việc minh bạch hóa này giúp cư dân nắm bắt thông tin nhanh chóng, rõ ràng về cách ban quản lý sử dụng phí dịch vụ.
Ở góc độ rộng hơn là thị trường bất động sản, người mua nhà thường xuyên lạc vào "ma trận" giá cả. Ông Hoàng Tuấn Anh, Giám đốc Dự án Meey Atlas, cho biết thị trường đang tồn tại nhiều dữ liệu giá ảo và thiếu tính cập nhật.
Giải pháp được đề xuất là các sàn giao dịch tập trung tích hợp AI để phân tích và định giá, giúp người dân tránh bị "hớ" khi giao dịch tài sản lớn.
Dưới góc độ quản lý nhà nước, ông Nguyễn Phú Tiến khẳng định đô thị thông minh không chỉ là câu chuyện của hạ tầng kỹ thuật hay các trung tâm điều hành (IOC) của chính quyền. Đích đến cuối cùng là mang lại cuộc sống chất lượng, hạnh phúc và tiện nghi hơn cho người dân.
Lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ ra, thời gian tới, muốn hệ sinh thái số xanh hơn, bền vững hơn, cần cơ chế chính sách đột phá, quyết tâm thực hiện cái mới.
Tiếp đến, cần sự tham gia của doanh nghiệp, tăng cường hợp tác công tư và ứng dụng dữ liệu, AI. "Đô thị thông minh, phát triển bền vững không thể hoàn thành ngay mà là một quá trình dài, hướng tới cuộc sống xanh, thông minh và có hệ sinh thái. Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm trong việc đó", ông nói.
