Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7 quy định lao động làm việc trong điều kiện bình thường được hưởng lương hưu khi đóng từ đủ 15 năm BHXH bắt buộc và đủ tuổi nghỉ hưu. Năm 2025, tuổi nghỉ hưu với nam là 61 tuổi 3 tháng, nữ là 56 tuổi 8 tháng và tăng theo lộ trình cho đến khi đạt 62 tuổi với nam vào năm 2028 và nữ 60 tuổi vào năm 2035. Thời gian đóng BHXH làm điều kiện rút ngắn 5 năm so với hiện hành.
Với người bị suy giảm khả năng lao động; làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn được nghỉ hưu sớm hơn nhưng không quá 5 năm so với quy định. Điều kiện là có tổng thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên khi làm các công việc trên, hoặc công tác ở vùng đặc biệt khó khăn kể cả nơi có phụ cấp khu vực 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021.
Tuổi nghỉ hưu thấp hơn tối đa 5 năm còn áp dụng với ba nhóm đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên gồm sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân; hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội; hạ sĩ quan, chiến sĩ nghĩa vụ công an; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí; dân quân thường trực, trừ trường hợp quy định khác tại các luật chuyên ngành.
Người thuộc ba nhóm này được nghỉ hưu sớm tối đa 10 tuổi so với quy định nếu làm việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, công tác tại vùng đặc biệt khó khăn, nơi phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trước ngày 1/1/2021; người nhiễm HIV/AIDS do tai nạn khi làm nhiệm vụ.
Tuổi nghỉ hưu sớm tối đa 10 năm còn áp dụng với lao động khai thác than trong hầm lò, nhiễm HIV/AIDS do tai nạn khi làm nhiệm vụ mà đóng từ đủ 15 năm BHXH trở lên.
Người suy giảm khả năng lao động đóng BHXH bắt buộc từ đủ 20 năm trở lên được hưởng lương hưu mức thấp hơn nếu thuộc một trong các trường hợp: thấp hơn tối đa 5 tuổi so với quy định và suy giảm khả năng lao động từ 61 đến dưới 81%; thấp hơn tối đa 10 tuổi và suy giảm 81% trở lên; làm nghề nặng nhọc, độc hại từ đủ 15 năm trở lên và suy giảm 61% trở lên.
Chính phủ sẽ quy định việc hưởng lương hưu đối với người không xác định được ngày, tháng sinh hoặc mất hồ sơ và các trường hợp đặc biệt khác. Tại dự thảo nghị định hướng dẫn nội dung liên quan, Bộ Nội vụ đề xuất trường hợp hồ sơ lao động không xác định được ngày, tháng sinh mà chỉ có năm sinh thì lấy ngày 1/1 của năm sinh đó làm căn cứ xác định tuổi. Người không xác định được ngày sinh, chỉ có tháng, năm sinh thì lấy ngày 1 của tháng, năm đó để xác định tuổi.
Tỷ lệ hưởng lương hưu tương ứng với số năm đóng BHXH của người về hưu từ ngày 1/7/2025. (Đồ họa: Đăng Hiếu).
Về mức hưởng, lương hưu hàng tháng của lao động nữ làm việc trong điều kiện bình thường, đủ tuổi nghỉ hưu được tính bằng 45% bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, tương ứng 15 năm tham gia. Mỗi năm tích lũy sau đó cộng thêm 2% cho đến khi đạt tối đa 75%, tương ứng 30 năm tham gia.
Người suy giảm khả năng lao động nghỉ hưu trước tuổi mỗi năm khấu trừ 2% mức hưởng. Trường hợp nghỉ trước tuổi dưới 6 tháng thì không bị trừ, từ đủ 6 tháng đến dưới 12 tháng bị trừ 1%.
Mức hưởng với lao động nam bằng 45% bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH tương ứng 20 năm tham gia. Mỗi năm đóng sau đó được cộng 2% cho đến khi đạt tỷ lệ hưởng tối đa 75%, tương ứng 35 năm tham gia. Trường hợp lao động nam tham gia từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, lương hưu hàng tháng bằng 40% bình quân tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH, tương ứng 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 1%.
Lao động đóng vượt trần 35 năm với nam, 30 năm với nữ thì ngoài tỷ lệ hưởng tối đa còn nhận trợ cấp một lần. Khoản này bằng 0,5 lần bình quân tiền lương làm căn cứ đóng với mỗi năm vượt trần.
Lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng phù hợp với khả năng ngân sách nhà nước và Quỹ Bảo hiểm xã hội.
Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi được Quốc hội thông qua ngày 29/6/2024, có hiệu lực từ 1/7/2025. Chính sách với nhiều thay đổi lớn trong giải quyết hưởng BHXH một lần, rút ngắn thời gian đóng từ 20 xuống 15 năm để hưởng lương hưu, điều chỉnh tỷ lệ lương hưu của nam giới đóng dưới 20 năm...
