Chiều 4.12, dự án luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế đã được trình Quốc hội. Báo cáo tờ trình, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết, dự thảo luật đề xuất tổ chức, thành lập một tòa án chuyên biệt tại TP.HCM, có thẩm quyền giải quyết với các tranh chấp, yêu cầu phát sinh tại Trung tâm tài chính quốc tế cả ở TP.HCM và Đà Nẵng.
Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Quảng
ẢNH: GIA HÂN
Dự thảo quy định cơ cấu tổ chức của Tòa án chuyên biệt đặc thù để bảo đảm thẩm quyền trong giải quyết vụ việc theo 2 cấp (sơ thẩm và phúc thẩm), gồm tòa sơ thẩm; tòa phúc thẩm; bộ máy giúp việc. Tòa án chuyên biệt có chánh án, phó chánh án, chánh tòa, phó chánh tòa, thẩm phán, thư ký tòa án, công chức khác và người lao động.
Thẩm phán Tòa án chuyên biệt được Chủ tịch nước bổ nhiệm có thể là người nước ngoài hoặc công dân Việt Nam, đáp ứng được những điều kiện, tiêu chuẩn cụ thể.
Thẩm phán Tòa án chuyên biệt là người nước ngoài thì phải đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn: Thẩm phán nước ngoài, luật sư, chuyên gia có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh; có trình độ tiếng Anh để giải quyết vụ việc tại Tòa án chuyên biệt; không quá 75 tuổi, có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Tòa án chuyên biệt có thẩm quyền giải quyết vụ việc phát sinh giữa các thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với nhau hoặc giữa thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với cơ quan, tổ chức, cá nhân khác không phải là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế trừ vụ việc có liên quan đến lợi ích công cộng, lợi ích của nhà nước.
Tờ trình của TAND tối cao nêu 2 vấn đề còn có ý kiến khác nhau, gồm thành phần xét xử sơ thẩm, phúc thẩm và thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt.
Thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết nhất trí với quy định của dự thảo luật về thành lập Tòa án chuyên biệt đặt tại TP.HCM cũng như nguyên tắc tổ chức, cơ cấu tổ chức...
Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, việc dự thảo luật quy định áp dụng các nội dung có tính chất nền tảng, cốt lõi của thủ tục tố tụng, thông luật để giải quyết tranh chấp về đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, làm cơ sở để TAND tối cao ban hành Quy tắc tố tụng của Tòa án chuyên biệt thể hiện tính đặc thù, vượt trội.
Theo Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, điểm cốt lõi của thông luật và pháp luật thương mại quốc tế là nguyên tắc "tự do thỏa thuận" lựa chọn luật, theo đó sự lựa chọn của các bên về nguyên tắc phải được ưu tiên tuyệt đối, đứng đầu trong mọi thứ tự áp dụng.
Ủy ban cũng đề nghị không quy định việc các bên lựa chọn áp dụng “điều ước quốc tế mà Việt Nam chưa là thành viên”. Lý do, điều ước quốc tế làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của quốc gia, nên việc Việt Nam chấp thuận các cam kết theo điều ước quốc tế cần thông qua thủ tục ký kết, phê chuẩn chặt chẽ.
