Trình bày Tờ trình về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam tại phiên họp Quốc hội chiều 8/12, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết tại Nghị quyết số 172 về chủ trương đầu tư dự án, Quốc hội đã phê duyệt đầu tư dự án với hình thức đầu tư công, theo Cổng TTĐT Quốc hội.
Tại Nghị quyết số 227 về Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư PPP theo Luật PPP và hình thức đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho dự án, bên cạnh hình thức đầu tư công.
Hiện tại, Chính phủ đang chỉ đạo triển khai thực hiện giải phóng mặt bằng, lựa chọn tư vấn dự án, rà soát, biên dịch tiêu chuẩn kỹ thuật, nghiên cứu, đánh giá, lựa chọn phương thức đầu tư tối ưu, tiếp nhận hồ sơ đề xuất các doanh nghiệp tham gia thực hiện dự án, xây dựng và ban hành các nghị định hướng dẫn, lập và phê duyệt các đề án liên quan đến nguồn nhân lực và phát triển công nghiệp đường sắt.
Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, các địa phương đang tập trung thực hiện giải phóng mặt bằng và khởi công một số khu tái định cư. Bộ trưởng kiến nghị cần tách công tác giải phóng mặt bằng thành các dự án độc lập, trong đó nguồn vốn được bố trí từ ngân sách Trung ương và địa phương, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết khoản này.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình của Chính phủ. (Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội).
Bộ trưởng Trần Hồng Minh nêu rõ theo Nghị quyết 172 về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, công tác giải phóng mặt bằng sẽ được tách thành các dự án thành phần để triển khai thuận lợi hơn. Việc tách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập được đánh giá là cần thiết vì nhiều lý do.
Các lý do được đưa ra gồm: quy mô giải phóng mặt bằng rất lớn với tổng chiều dài là 1541 km qua 15 địa phương; công tác giải phóng mặt bằng được triển khai độc lập, thực hiện song song với công tác báo cáo nghiên cứu khả thi nên có thể đẩy nhanh tiến độ; các địa phương, đơn vị liên quan được phân cấp, phân quyền nên chủ động thực hiện, cân đối nguồn vốn.
Ngược lại, nếu chỉ là dự án thành phần trong dự án tổng thể, công tác giải phóng mặt bằng sẽ phụ thuộc vào tiến độ, trình tự, thủ tục chung. Trường hợp điều chỉnh tổng mức đầu tư cũng phải điều chỉnh chủ trương cho toàn bộ dự án.
Ngoài ra, Luật Đầu tư công quy định dự án sử dụng một phần vốn đầu tư công là dự án đầu tư công. Vì vậy, khi tách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập, dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam sẽ có thể nghiên cứu đầu tư theo các hình thức khác.
Cuối cùng, quy định tại Luật Đường sắt cũng nêu rõ với các dự án đường sắt đầu tư theo hình thức khác, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải được tách thành một dự án đầu tư công độc lập.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng cũng đề nghị trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù đặc biệt cho các phương thức đầu tư nếu có, để kịp thời triển khai dự án và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Cần kiểm soát chặt chẽ nguồn lực đầu tư dự án
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra. (Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội).
Về các đề xuất liên quan đến cơ chế, chính sách áp dụng cho dự án, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết cơ quan thẩm tra nhận thấy việc Quốc hội cho phép tách nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư của dự án quan trọng quốc gia thành dự án thành phần đã có tiền lệ tại Nghị quyết số 38 của Quốc hội đối với dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Tuy nhiên, Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ làm rõ khái niệm dự án độc lập, xác định rõ sơ bộ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi, thời gian hoàn thành các dự án độc lập và sự đồng bộ thống nhất của toàn dự án. Đảm bảo không gây khó khăn, lãng phí nguồn lực khi chưa xác định được hướng tuyến, phạm vi, ranh giới thực hiện và kiểm soát chặt chẽ tổng mức đầu tư dự án.
Đối với đề xuất ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế chính sách đặc thù cho dự án trong thời gian Quốc hội không họp, ông Phan Văn Mãi nhắc lại rằng tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, bên cạnh hình thức đầu tư công.
Nghị quyết cũng giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư và nhà đầu tư theo quy định. Trường hợp cần cơ chế, chính sách vượt thẩm quyền của Chính phủ thì Chính phủ phải báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định. Vì vậy, theo Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính, việc đề xuất cơ chế ủy quyền như trên là không cần thiết.
