ĐBQH: "Không để vay ODA dễ, chi thoải mái rồi trông chờ ngân sách trả nợ"

Sáng 18/11, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, theo Cổng TTĐT Quốc hội.

Phát biểu ý kiến về trình tự, thủ tục vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn ĐBQH TP HCM đề nghị dự thảo Luật bổ sung yêu cầu đánh giá đủ năng lực quản trị dự án của các cơ quan đề xuất vay, đặc biệt là UBND cấp tỉnh và doanh nghiệp nhà nước.

“Thực tiễn nhiều địa phương đề xuất dự án vay ODA nhưng không đủ năng lực quản lý, dẫn tới chậm giải ngân, đội vốn, kéo dài thời gian thực hiện. Việc quy định rõ nội dung này sẽ giúp sàng lọc dự án, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và hạn chế rủi ro về nợ công”, đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân, Đoàn ĐBQH TP HCM cũng phân tích dự thảo Luật hiện cho phép đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và một phần chi đầu tư được vay lại vốn ODA, vay ưu đãi, đồng thời bổ sung cơ chế để những đơn vị chưa đáp ứng yêu cầu đủ điều kiện vẫn có thể được cấp phát từ ngân sách trong một số trường hợp. 

Theo đại biểu, ở góc độ huy động nguồn lực, đây là một bước mở tích cực. Tuy nhiên, nếu nhìn ở góc độ rủi ro tài khoá thì chính sách này đang nới điều kiện vốn vay, trong khi hiện nay năng lực quản trị tài chính và khả năng tạo dòng tiền trả nợ của nhiều đơn vị sự nghiệp còn rất hạn chế.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân cũng nhấn mạnh cơ chế giám sát hiệu quả sử dụng vốn vay lại ở nhiều nơi vẫn còn yếu. Vì vậy, ông cảnh báo: “Nếu không gắn chặt với khuôn khổ đánh giá rủi ro, điều này có thể dẫn đến tình trạng vay thì dễ, chi thì thoải mái nhưng trả nợ lại trông chờ vào ngân sách”.

Cũng tại phiên thảo luận, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai, Đoàn ĐBQH TP Hà Nội đã đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu lại quy định về giao chỉ tiêu vay và vay lại vốn ODA.

Theo phân tích của đại biểu TP Hà Nội, Luật Quản lý nợ công quy định mục đích vay của chính quyền địa phương gồm có hai nội dung: bù đắp bội chi của ngân sách địa phương và vay để trả nợ gốc của ngân sách địa phương.

Tuy nhiên, từ thực tế của TP Hà Nội trong những năm gần đây, đại biểu cho biết ở đầu kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn, khi triển khai các dự án quan trọng quốc gia hoặc quan trọng của thành phố, quá trình tính toán kế hoạch, thành phố nhận thấy công tác chuẩn bị đầu tư có thể chậm so với 1 - 2 năm đầu của kỳ kế hoạch trung hạn nhưng không đến mức bội chi. Mặc dù vậy thành phố vẫn được trung ương tính toán và phân bổ việc vay và giao chỉ tiêu vay nợ.

"Chúng tôi thấy việc bội thu mà vẫn phải có chỉ tiêu vay lại này thật sự hợp lý. Đề nghị trong quá trình điều hành hoặc quy định có một điều khoản để giải quyết bất cập này", đại biểu nêu ý kiến.

Mở rộng cơ chế cấp phát vốn ODA cho địa phương và đơn vị sự nghiệp công lập

Làm rõ thêm vấn đề các đại biểu Quốc hội đã đề cập về nguyên tắc cấp phát và cho vay lại, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết bên cạnh việc kế thừa các nguyên tắc về cho vay lại địa phương và đơn vị sự nghiệp công lập ở Luật Quản lý nợ công năm 2017, dự thảo Luật sửa đổi mở thêm nguyên tắc cấp phát cho đơn vị sự nghiệp công lập và địa phương.

Theo đó, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, giao Chính phủ căn cứ vào mục tiêu điều hành để xác định các nguyên tắc có thể cấp phát từ nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi cho địa phương.

Theo Bộ trưởng, Luật sửa đổi sẽ mở thêm cơ chế cấp phát áp dụng đối với các đơn vị sự nghiệp công lập chưa đảm bảo ở mức độ tự chủ tài chính. Đơn vị sự nghiệp công lập vẫn phải thực hiện theo cơ chế cho vay lại một phần nhằm không tạo ra sự ỷ lại và chia sẻ trách nhiệm trả nợ với ngân sách.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nêu rõ đối với một số địa phương và một số đơn vị sự nghiệp công lập hiện nay không cân đối, không tự chủ được ngân sách, trong quá trình xem xét đặt vấn đề về cho vay lại các nguồn vốn ODA, Chính phủ sẽ tính toán để có mức độ hỗ trợ phù hợp. Đối với các trường hợp đã tự chủ được thì vẫn triển khai như bình thường để nâng cao trách nhiệm của các đơn vị sử dụng các nguồn vốn ODA.