Vì sao năm nào Thủ tướng cũng phải kêu gọi giải ngân?
Sáng 18.11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại hội trường về dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Quản lý nợ công.
Nêu ý kiến, đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Hưng Yên) đề cập tới vấn đề về đầu tư của các tập đoàn, công ty nước ngoài và vay vốn ODA. Vị đại biểu đề nghị công khai “vay bao nhiêu, kế hoạch vay như thế nào, lãi suất là bao nhiêu, nợ có hạn không…”.
Đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Hưng Yên)
ẢNH: GIA HÂN
Một vấn đề nữa ông Thân băn khoăn, là “tại sao năm nào Thủ tướng cũng phải kêu gọi giải ngân đầu tư công?”.
Vị đại biểu nói, về mặt logic khoa học, trước khi đưa ra những dự án giải ngân trong năm thì đều phải có phương án. Ông đặt câu hỏi trách nhiệm thuộc về những đơn vị nào, cơ quan nào và cho rằng “nên bàn về cái đó, chứ tôi chưa thấy năm nào Thủ tướng cũng kêu gọi giải ngân tối đa, nhưng cuối cùng không hoàn thành. Điều đó dẫn đến đọng vốn, lãi suất thì chúng ta lại phải thêm”.
Cùng tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) đề nghị bổ sung yêu cầu đánh giá “đủ năng lực quản trị dự án” của các cơ quan đề xuất vay vốn ODA, nhất là UBND cấp tỉnh và doanh nghiệp nhà nước.
Ông Hùng dẫn thực tiễn nhiều địa phương đề xuất dự án vay ODA nhưng không đủ năng lực quản lý dẫn tới chậm giải ngân, đội vốn, kéo dài thời gian thực hiện. Việc quy định như trên sẽ giúp sàng lọc dự án, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và hạn chế rủi ro nợ công.
Ngoài ra, ông Hùng còn đề nghị quy định cụ thể hơn thời điểm đối chiếu, thời điểm khóa số liệu và phương thức báo cáo (trực tuyến hoặc văn bản nhằm bảo đảm thống nhất) liên quan đến công bố thông tin nợ công. Bởi lẽ, sự chậm trễ trong báo cáo số liệu từ địa phương đang là nguyên nhân chính dẫn đến báo cáo nợ công toàn quốc bị kéo dài.
“Cho vay cả thế giới nhưng chưa thấy nơi nào dài như Việt Nam”
Tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, thời gian vay vốn ODA kéo rất dài so với các dự án đầu tư công cũng là vấn đề mà cá nhân ông và Chính phủ rất trăn trở.
Thủ tướng, Chính phủ đã rất nhiều lần chỉ đạo rà soát tất cả những vấn đề liên quan đến thể chế, quy trình, thủ tục trong đàm phán và giải ngân dự án ODA. Việc sửa luật lần này cũng để tiếp tục hoàn thiện thêm các vấn đề trên.
Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng
ẢNH: GIA HÂN
“Báo cáo đại biểu là thời gian từ khi đặt vấn đề cho đến đàm phán, giải ngân các khoản vay ODA của chúng ta rất dài. Là bởi vì trước đây quy trình rất dài. Mặt khác, phía nhà tài trợ cũng có nhiều quy định không phù hợp với Việt Nam”, Bộ trưởng Tài chính nói.
Theo ông Thắng, nguyên nhân chậm trễ là do cả 2 bên, bên vay và bên nhà tài trợ. Ví dụ có rất nhiều dự án, chính sách đền bù của nhà tài trợ rất khác, nên khi triển khai một dự án của World Bank, cùng thời điểm đó triển khai dự án thu hồi đất của doanh nghiệp nhà nước, thì ngay lập tức người dân so sánh chính sách khác nhau. Do đó, Bộ trưởng cho rằng, “quan trọng là phải thống nhất với quan điểm của các nhà tài trợ”.
Về phía Việt Nam, ông Thắng chỉ ra, thủ tục trước đây rất rườm rà và cũng qua rất nhiều bước, rất nhiều bộ ngành. Trước đây, phải qua Bộ Tài chính, qua Bộ KH-ĐT, Ngân hàng Nhà nước, hay các bộ ngành khác rồi xuống địa phương.
“Khi chúng tôi làm việc với các nhà tài trợ lớn như WB và ADB thì họ cũng rất là bức xúc và nói 'chúng tôi cho vay cả thế giới nhưng chưa thấy nơi nào mà lại dài như Việt Nam'", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu.
Ông cũng kể lại câu chuyện làm việc với Chủ tịch của WB tại Việt Nam, đề nghị cung cấp thời gian bình quân khoản vay ODA tất cả các thị trường là bao nhiêu. Chủ tịch WB cho hay, một khoản vay tính bình quân tất cả các quốc gia khoảng 12 - 15 tháng.
“Tôi đã trực tiếp chỉ đạo Bộ Tài chính chỉnh sửa và trình các cấp có thẩm quyền để điều chỉnh tất cả những vấn đề liên quan đến tài chính, để đảm bảo một khoản vay ODA của chúng ta cũng chỉ từ 12 - 15 tháng”, Ông Thắng nói và cho biết đây là nỗ lực rất lớn của Chính phủ, của Bộ Tài chính, kỳ vọng trong thời gian tới các khoản vay sẽ có sự cải thiện.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Tài chính, ngoài vấn đề rất lớn về thể chế, còn là vấn đề tổ chức thực hiện của các địa phương.
“Vừa rồi có vấn đề là nhiều dự án tiền có nhưng không giải ngân được”, ông Thắng nêu và cho rằng nguyên nhân là hết thời hạn của gói tín dụng nhưng không giải ngân được, buộc phải trả lại các nhà tài trợ. Ông cũng hy vọng việc sửa luật Đầu tư công cũng sẽ cải thiện được tiến độ trong khâu tổ chức thực hiện.
Bộ trưởng Tài chính cũng khẳng định, tất cả dự án phải đảm bảo hiệu quả tài chính, thì sau đó chúng ta mới lo đến lạm phát, lo đến gánh nặng nợ quốc gia. Hiệu quả tài chính là điều kiện tiên quyết để xem xét vay vốn, chứ không phải vay bằng mọi giá.
