Trong phiên chất vấn tại Phiên họp thứ 21 của UBTVQH, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cần đánh giá đúng thực trạng giải quyết các vụ án tham nhũng hiện nay. Đồng thời, đưa ra giải pháp chú trọng, nâng cao hiệu quả thu hồi tiền, tài sản đối với các bị cáo trong các vụ án kinh tế, tham nhũng.
Chất vấn Chánh án Toà án Nhân dân tối cao Nguyễn Hoà Bình, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội nêu vấn đề liên quan đến tài sản nhà nước trong các bản án. Trong đó việc xác định thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra dựa vào giá trị tài sản tại thời điểm phạm tội hay tại thời điểm khởi tố?
Đại biểu Thúy cũng đề nghị làm rõ vì sao Tòa xử nơi thì căn cứ giá trị tài sản tại thời điểm bị cáo thực hiện hành vi phạm tội, nơi thì căn cứ giá trị tài sản tại thời điểm khởi tố để xác định trách nhiệm hình sự của bị cáo?
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội. (Ảnh: Quốc hội).
Trả lời đại biểu Thuý, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, về khoa học pháp lý và luật pháp, hậu quả của các vụ án được xác định tại thời điểm xảy ra phạm tội không được tính ở thời điểm khởi tố.
"Tất cả tình tiết khách quan, động cơ, mục đích, hành vi và thủ đoạn cũng được tính ở cùng thời điểm; nếu tính hậu quả ở thời điểm khác thì không đảm bảo tính khoa học", Chánh án nói.
Nguyên nhân là do, nếu như một lô đất trong vụ án, năm nay, phát hiện khởi tố giá 100 tỷ đồng, năm ngoái phát hiện thì giá 50 tỷ đồng, sang năm phát hiện thì giá 200 tỷ đồng. Do đó, việc xác định hậu quả tại thời điểm phát hiện sẽ tùy nghi, không công bằng và khoa học.
Trước đây, do nhận thức nên có tình trạng này, ông Bình lý giải thực tế đại biểu Thuý nêu tại chất vấn.
"Ví dụ, trước đây có nhận thức rằng: Ở thời điểm các vi phạm dự án, giá đất dự án chỉ 100 tỷ, nhưng tại thời điểm phát hiện thì giá đất lên 200 tỷ, nếu mà chúng ta xác định thiệt hại vụ án 100 tỷ thì có vẻ quy mô vụ án giảm đi so với giá hiện hành", ông Bình nói thêm.
Theo sự phân công của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Hội đồng thẩm phán Tòa án tối cao đã ban hành Nghị quyết hướng dẫn, theo đó, từ nay tất cả các vụ án đều được xác định thời điểm khởi tố. Tuy nhiên, về thu hồi tài sản, sẽ thu hồi toàn bộ dự án tại tại thời điểm thi hành án, tránh thất thoát tài sản của Nhà nước.
"Không phải thu giá trị lô đất là 100 tỷ mà sẽ thu tài sản ở thời điểm thi hành án, nếu là 300 tỷ thì thu 300 tỷ", Chánh án cho biết.
Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình. (Ảnh: Quốc hội).
Tại phần tranh luận, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy nêu vấn đề về việc hai bản án gồm: Bản án hình sự phúc thẩm 158 ngày 15/5/2020 liên quan đến ba tài sản đất đai nhà nước được tính theo giá đất tại thời điểm khởi tố; bản án hình sự phúc thẩm ngày 29/11/2021 về khu đất 8 - 12 Lê Duẩn (quận1, TP.HCM) lại xác định thiệt hại tại thời điểm các bị cáo phạm tội.
Theo bà Thúy, với vụ án khu đất 8 - 12 Lê Duẩn, nếu xác định thiệt hại tại thời điểm khởi tố thì giá trị thiệt hại là 1.927 tỷ đồng, còn nếu tại thời điểm phạm tội chỉ có 252 tỷ đồng. Như vậy chênh lệch trên 1.600 tỷ đồng. Đại biểu Thuý đề nghị Chánh án cho biết ông có kháng nghị bản án để xử theo đúng quy định pháp luật hay không?
Trả lời đại biểu Thuý, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, về các bản án cụ thể, do ông không có tài liệu trong tay nên chưa thể trả lời đại biểu ngay nhưng sẽ kiểm tra cụ thể để trả lời đại biểu.
"Từ năm 2022, sau khi ban hành nghị quyết hướng dẫn thì chúng tôi đều xác định thời điểm tính giá trị thiệt hại là thời điểm phạm tội chứ không phải thời điểm khởi tố", ông Bình hồi âm đại biểu.
Cũng tại phiên chất vấn, Chánh án Nguyễn Hoà Bình cho biết, về tăng cường thu tài sản tham nhũng, trên thế giới cũng như Việt Nam việc thu không hoàn toàn triệt để.
Theo tổng kết 10 năm chúng ta thu được 40% số tài sản tham nhũng. Đây là con số rất đáng ghi nhận, biểu dương của các cơ quan tiến hành tố tụng. Để nâng cao hơn nữa, chỉ thu hồi những tài sản tham nhũng nếu quá trình tố tụng các cơ quan chứng minh được tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng.
Muốn thu hồi được thì công tác chứng minh phải rất chất lượng. Do đó nâng cao chất lượng điều tra và kịp thời phong tỏa tài sản. Trên thế giới có cơ chế thu hồi tài sản của nghi can tham nhũng mà không giải trình được nguồn gốc. Nếu làm được điều này có thể tăng cao hơn nữa tỷ lệ thu hồi, Chánh án cho biết.
