Một trong những điểm dừng chân quan trọng của đoàn là Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ nông nghiệp sạch Krông Pắc, nơi được mệnh danh là "đại nông trại sầu riêng" đạt chuẩn xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc.
Giấy thông hành đặc biệt
Giữa vườn sầu riêng sum suê, trái sai trĩu cành của HTX Dịch vụ nông nghiệp sạch Krông Pắc, đoàn khách Trung Quốc tỏ ra thích thú trước mô hình trồng sầu riêng hữu cơ. Đằng sau 150 ha sầu riêng mà nhiều doanh nhân Trung Quốc đã đặt hàng mua quả, và nay đến đoàn công tác Trung Quốc để mắt tới là sự đồng lòng của 186 hộ dân, trong đó có 81 hộ đồng bào Tày, Nùng, Ê Đê. Họ là những người từng quen trồng trọt phụ thuộc rất lớn vào phân hóa học, thuốc trừ sâu.
Giải thích lý do các đoàn Trung Quốc "chấm" vườn sầu riêng ở đây, ông Mai Đình Thọ, cựu Phó bí thư Đảng ủy H.Krông Pắc (cũ), nay là Chủ nhiệm HTX, tự hào cho biết: "Sầu riêng thuộc HTX chúng tôi đã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) cấp mã số vùng trồng. Đó chính là tấm vé thông hành quan trọng để sầu riêng đường hoàng xuất khẩu vào thị trường tiêu thụ sản lượng sầu riêng cực lớn này".

Ông Mai Đình Thọ trong “đại nông trại sầu riêng” hữu cơ, áp dụng công nghệ
Ảnh: Quang Viên
Không chỉ dừng ở đó, hơn 69 ha sầu riêng trong HTX đã được Bộ Nông nghiệp - Môi trường phê duyệt đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, cùng 146 ha có chứng nhận VietGAP giúp nâng tầm uy tín thương hiệu. "Mỗi năm, HTX thu hoạch gần 4.000 tấn sầu riêng, doanh thu hàng trăm tỉ đồng. Điều quan trọng hơn là chúng tôi đã chứng minh rằng người nông dân VN hoàn toàn có thể làm nông nghiệp sạch, trong đó có sầu riêng, một cách bài bản, không thua kém quốc tế", ông Mai Đình Thọ nhấn mạnh.
Ông Nông Đức Lai khi tham quan cũng nhận định: "Trung Quốc đã mở cửa cho sầu riêng Thái Lan, Campuchia, Philippines, Lào, Indonesia nên sự cạnh tranh rất lớn. Nhưng sầu riêng của HTX Dịch vụ nông nghiệp sạch Krông Pắc vừa ngon vừa có giá cả phải chăng, đặc biệt là có các chứng chỉ chất lượng". Không những vậy, HTX còn được quyền sử dụng nhãn hiệu tập thể "Sầu riêng Krông Pắc". Đó không chỉ là minh chứng chất lượng mà góp phần khẳng định vị thế nông sản VN trên thị trường quốc tế.

Các thiết bị công nghệ giúp quản lý mọi chỉ số trong vườn sầu riêng của HTX vừa nhanh vừa khoa học
Ảnh: Quang Viên
Phát triển để vui chung
Nhắc về lý do lập HTX, ông Mai Đình Thọ chùng giọng: "Tôi từng chứng kiến nhiều bà con bị bệnh, thậm chí ung thư. Tôi nghĩ nguyên nhân không chỉ do di chứng chiến tranh mà còn vì lạm dụng hóa chất nông nghiệp trong canh tác. Tôi muốn thay đổi để người trồng sầu riêng và cả người tiêu dùng sầu riêng có sức khỏe tốt hơn".
Đó là bước khởi đầu đầy trăn trở nhưng cũng đầy tâm huyết. Với những hộ đồng bào dân tộc thiểu số, việc từ bỏ thói quen canh tác cũ không hề dễ dàng. Nhưng bằng những lớp tập huấn và sự kiên trì giải thích, HTX đã thay đổi nhận thức của bà con để hướng đến canh tác hữu cơ, sử dụng phân vi sinh, chế phẩm sinh học thay cho thuốc hóa học...
Mục sư Ama Zô Tha (người Ê Đê) chia sẻ: "Nếu mạnh ai nấy trồng sầu riêng, không theo quy trình sạch, chắc chắn người tiêu dùng sẽ quay lưng. Nghĩ đến sức khỏe của họ, nghĩ đến lợi ích bền vững của mình, tôi chọn vào HTX Dịch vụ nông nghiệp sạch Krông Pắc". Với 1 ha trồng 110 cây, tỷ lệ thu hoạch 80%, mỗi năm ông có lợi nhuận trên dưới 1 tỉ đồng.

Công nghệ được áp dụng trong vườn sầu riêng thuộc HTX Dịch vụ nông nghiệp sạch Krông Pắc
Ảnh: Quang Viên
Ông Nguyễn Công Điềm (người Tày) kể: "Ngày trước, phun thuốc hóa học, tôi là người hít chất độc đầu tiên, chuyện ảnh hưởng đến sức khỏe là không tránh khỏi. Vào HTX, tôi yên tâm sức khỏe hơn, vừa có đầu ra cho sầu riêng ổn định, vừa không thấy áy náy khi bán sầu riêng cho người tiêu dùng".
Không chỉ thay đổi mô hình trồng sầu riêng, HTX Dịch vụ nông nghiệp sạch Krông Pắc còn mạnh dạn đổi mới tư duy quản lý, chăm sóc sầu riêng bằng cách sử dụng công nghệ cao. Từ thiết bị đo dinh dưỡng đất Enfarm đến hệ thống giải pháp AIGU Smart Farm, mọi chỉ số về đất, nước, thời tiết, sâu bệnh đều được kiểm tra chính xác và tự động. "Trước đây, để biết đất thiếu dinh dưỡng gì, chúng tôi phải mò mẫm. Giờ chỉ cần một thao tác, máy báo kết quả, vừa nhanh vừa khoa học", ông Thọ nói.
Theo đơn vị cung cấp giải pháp AIGU Smart Farm: "Chuyển đổi từ vô cơ sang hữu cơ với sầu riêng là cực khó. Nhưng công nghệ đã trở thành người bạn đồng hành, giúp bà con chăm sóc cây sầu riêng khoa học, chính xác hơn. Đó là chìa khóa để biến trái sầu riêng hữu cơ thành sản phẩm chất lượng cao".
Tại đại nông trại trên, 186 hộ dân người Ê Đê, Tày, Nùng và Kinh đã bỏ qua rào cản ngôn ngữ, phong tục để cùng chung tay vì thương hiệu "Sầu riêng Krông Pắc". Họ chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật, cùng học hỏi cách làm nông nghiệp sạch.
Giá trị từ chất lượng
Ngay đầu vụ thu hoạch 2025, giá sầu riêng tại vườn Đắk Lắk dao động 58.000 - 70.000 đồng/kg. Những vườn đạt chuẩn, truy xuất nguồn gốc minh bạch, có tỷ lệ xuất khẩu cao, giá lên tới 75.000 đồng/kg. Ngược lại, vườn không đạt chuẩn chỉ bán được 35.000 - 40.000 đồng/kg, thậm chí đối mặt nguy cơ thua lỗ.