Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM)
ẢNH: GIA HÂN
"Phải nhìn thẳng vào thực trạng hôm nay và tự hỏi: liệu chúng ta đang phòng ngừa bệnh tật đúng hướng, hay vẫn để hệ thống y tế chạy theo chữa bệnh?", ông Nhân nêu.
Ông Nhân cũng cảnh báo Việt Nam đang bước vào giai đoạn "gánh nặng kép", thời điểm rất nhạy cảm của dân số và sức khỏe. Bệnh không lây nhiễm chiếm tới gần 80% tổng ca tử vong; hơn 40% tử vong trước tuổi 70.
Theo ông Nhân, người dân ăn mặn hơn nhiều lần khuyến cáo, tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến tăng nhanh, thuốc lá và thuốc lá điện tử lan rộng trong giới trẻ, rượu bia ở mức cao hàng đầu châu Á, trong khi không gian vận động hạn chế và môi trường sống tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Chỉ hơn một thập kỷ nữa, Việt Nam sẽ chính thức bước vào xã hội già trong khi thu nhập còn thấp, bệnh mạn tính gia tăng, y tế cơ sở chưa đủ mạnh để quản lý bệnh từ sớm.
"Già hóa khi không khỏe nghĩa là chi phí y tế tăng, quỹ BHYT chịu sức ép lớn, năng suất lao động suy giảm và các gia đình phải gồng gánh chăm sóc dài hạn. Nếu không thay đổi hướng tiếp cận, chúng ta sẽ mắc kẹt trong vòng xoáy: tuổi thọ tăng - sức khỏe giảm - chi phí leo thang”, đại biểu Phạm Trọng Nhân chia sẻ.
Dẫn ra ví dụ về chăm sóc sức khỏe toàn dân tại các nước như Nhật Bản, Phần Lan..., ông Nhân đề xuất chương trình quốc gia về chăm sóc sức khỏe cần được thiết kế lại theo hướng chẩn đúng - trị trúng và đánh thẳng vào gốc rễ nguy cơ.
Cụ thể như tăng thuế thuốc lá, rượu bia và đồ uống nhiều đường theo lộ trình hiệu quả; kiểm soát quảng cáo và khuyến mại sản phẩm gây hại. Kiểm soát thực phẩm bẩn, phụ gia độc hại tại chợ và bếp ăn trường học...
Đến 2049, dân số Việt Nam sẽ "siêu già"
Cũng băn khoăn về tình trạng già hóa dân số, đại biểu Trần Thị Hiền (Ninh Bình) cho hay, dân số Việt nam đã bước vào giai đoạn già hóa, dự báo đến 2036 trở thành dân số già và đến 2049 là “siêu già”.
Đại biểu Trần Thị Hiền (Ninh Bình)
ẢNH: GIA HÂN
Đặt bên cạnh mục tiêu đến năm 2045 nước ta trở thành nước thu nhập cao, có thể thấy thách thức “già trước khi giàu” là rất thực tế. Điều này sẽ tạo áp lực rất lớn đối với cả ngân sách Nhà nước và nguồn lực xã hội cho các vấn đề về chăm sóc y tế, phát triển các cơ sở dưỡng lão...
Tuy nhiên, theo bà Hiền, dự thảo nghị quyết chưa có chính sách đột phá nào xử lý “điểm nghẽn” để thực hiện có hiệu quả các chủ trương của Nghị quyết 72 về khuyến khích phát triển các cơ sở chăm sóc người cao tuổi.
Dự kiến đến 2030 mới có khoảng 60 cơ sở và đến 2035 là khoảng 70 cơ sở chăm sóc người cao tuổi, trong khi đó mục tiêu đặt ra là đến 2030 phải đạt tối thiểu 90 cơ sở, gồm cả công lập và ngoài công lập. Do đó, nữ đại biểu đề xuất cần có các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ để thu hút mạnh hơn nguồn vốn xã hội hóa đầu tư cơ sở ngoài công lập, thí điểm mô hình chăm sóc bán trú đối với nguời cao tuổi...
Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) thì cho rằng, mở rộng quyền lợi chăm sóc sức khỏe và giảm chi phí y tế cho người dân phải đảm bảo tính khả thi và bền vững. Ông đề nghị cụ thể hóa lộ trình tăng mức hưởng và tiến tới miễn viện phí theo từng giai đoạn 3 - 5 năm, gắn với các chỉ tiêu về cân đối Quỹ Bảo hiểm y tế và ngân sách Nhà nước.
Bởi theo đại biểu Mai, nhu cầu khám chữa bệnh tăng rất nhanh theo tốc độ già hóa dân số và gia tăng bệnh không lây nhiễm. Nếu không thiết kế lộ trình đủ chặt chẽ, có thể dẫn đến nguy cơ mất cân đối quỹ bảo hiểm y tế trung và dài hạn.
Cạnh đó, ông Mai cũng đề nghị mở rộng chính sách nâng mức hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh với người cao tuổi từ đủ 70 tuổi, để phù hợp với thực tiễn tuổi già hóa sớm, đồng thời có cơ chế kiểm soát chi phí hợp lý để tránh gia tăng lạm dụng quỹ.
