Góp ý dự thảo Luật Thương mại điện tử chiều 13/11 tại nghị trường Quốc hội, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (đoàn Tây Ninh) đánh giá, các điều khoản trong dự thảo Luật đã xác định tương đối đầy đủ trách nhiệm của ba chủ thể chính trong hoạt động livestream bán hàng gồm người bán, người livestream và nền tảng.
Dù vậy khi đối chiếu với một số tình huống trong thực tế - chẳng hạn các vụ việc người nổi tiếng livestream bán hàng, kém chất lượng, thổi phồng công dụng thực phẩm chức năng, hoặc trường hợp dùng kỹ thuật seeding ảo để thao túng niềm tin của người mua - thì vẫn còn một số khoảng trống cần phải được rõ hơn để tăng tính khả thi của luật.
Cụ thể, đại biểu đánh giá, dự thảo chưa làm rõ các cơ chế để kiểm soát trước khi phát sóng đối với các mặt hàng có nguy cơ tác động đến sức khỏe của cộng đồng.
Quy định lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu là 1 năm có thể chưa đủ để đảm bảo khi xảy ra tranh chấp hoặc xử lý vi phạm kéo dài. Ngoài ra, dự thảo Luật chưa nói rõ quyền tiếp cận bản ghi livestream của người tiêu dùng khi có tranh chấp và cũng chưa quy định rõ trách nhiệm cung cấp bản ghi theo yêu cầu của cơ quan quản lý.
Trường hợp người livestream đưa ra thông tin vượt quá nội dung quảng cáo đã được xác nhận thì chưa có cơ chế xử lý riêng, nhất là trách nhiệm liên đới với người bán.
Ngoài ra, nền tảng hiện chỉ ràng buộc về nghĩa vụ phải gỡ bỏ nội dung vi phạm, chưa có quy định liên quan đến kiểm soát thuật toán đề xuất ưu tiên hiển thị livestream. Đại biểu Thuý đánh giá, đây là một yếu tố bị cho là tạo hiệu ứng lôi kéo khách hàng mua theo đám đông ảo.
Để đảm bảo dự thảo phù hợp hơn với thực tiễn đang diễn ra rất nhanh của thương mại qua livestream, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy đề nghị bổ sung cơ chế kiểm soát trước khi phát trực tiếp đối với các phiên livestream quảng cáo công dụng đặc biệt đối với sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm.
ĐBQH Hoàng Thị Thanh Thúy. (Ảnh Media Quốc hội).
“Người bán hoặc người livestream cần phải cung cấp hồ sơ sản phẩm cho nền tảng thương mại điện tử để rà soát có điều kiện”, đại biểu Thuý đề xuất.
Cùng với đó, cần làm rõ trách nhiệm liên đới của người livestream trong trường hợp đưa thông tin vượt quá hoặc sai lệch so với hồ sơ hàng hóa cho người bán cung cấp, kèm theo biện pháp xử lý bổ sung như cấm livestream trong thời gian nhất định.
Mở rộng thời hạn lưu trữ dữ liệu livestream lên tối thiểu 2 năm và quy định nghĩa vụ cung cấp bản ghi, bình luận, bằng chứng chốt đơn cho người tiêu dùng hoặc cơ quan có thẩm quyền khi có tranh chấp hoặc yêu cầu điều tra.
Cần bổ sung nghĩa vụ nền tảng công khai tiêu chí hiển thị livestream, kiểm soát bình luận seeding ảo và có cơ chế để cảnh báo khi phát hiện lưu lượng tương tác bất thường.
“Có thể xem xét để phân loại người livestream có ảnh hưởng lớn, hoặc phiên livestream có doanh thu lớn để áp dụng cơ chế kiểm soát chặt hơn, tương tự như cách mà một số quốc gia đã và đang thực hiện”, đại biểu Thuý cho biết.
Cũng góp ý về vấn đề quản lý livestream, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng), cho rằng cần soát các nghĩa vụ khác cần tuân thủ của từng chủ thể trong hoạt động livestream để đảm bảo quyền lợi của các bên, đặc biệt là của người mua hàng trong các phiên livestream.
Tại đây, đại biểu Nga đề xuất: người bán chịu trách nhiệm chính về chất lượng, nguồn gốc hàng hóa. Người livestream chịu trách nhiệm trong phạm vi nội dung mà họ trình bày hoặc khẳng định, quảng cáo. Tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi dịch vụ kỹ thuật. Người tiếp thị chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi họ kiểm soát được; không áp đặt nghĩa vụ vượt quá khả năng hoặc tính chất công việc
“Nền tảng thương mại điện tử chịu trách nhiệm khi không thực hiện biện pháp kỹ thuật theo quy định, không phải là cơ quan tiền kiểm nội dung, không biến nền tảng thương mại điện tử thành “cơ quan thẩm định quảng cáo”, vì điều này vừa không đúng chức năng, vừa không khả thi”, đại biểu Nga đề xuất.
Bảo vệ trẻ em trên nền tảng thương mại điện tử
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh phát biểu. (Ảnh Media Quốc hội).
Góp ý về dự thảo Luật, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) đề nghị bổ sung trách nhiệm bảo vệ trẻ em trong thương mại điện tử.
Đại biểu trích dẫn thống kê của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc UNICEF Việt Nam 2025, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, mỗi ngày, 70% trẻ em dưới 15 tuổi nhận được quảng cáo cá nhân hóa: đồ chơi, game, đồ ăn nhanh, liên tục, không ngừng nghỉ; 45% trẻ từ 13 đến 17 tuổi chi hơn 500.000 đồng mỗi tháng trên các sàn thương mại điện tử, và 65% trong số đó là do AI gợi ý…
Đại biểu Tú Anh đề nghị cấm hoàn toàn quảng cáo dựa trên dữ liệu cá nhân, hành vi hoặc vị trí của người dùng dưới tuổi. Tài khoản trẻ em phải mặc định ở chế độ riêng tư và phải cung cấp tính năng cho phép trẻ em và phụ huynh chọn hiển thị theo thời gian thực, không bị cá nhân hóa bởi thuật toán.
Xây dựng nút báo cáo thân thiện với trẻ em - sử dụng hình ảnh hoặc giọng nói - và xử lý các khiếu nại về nội dung độc hại trong thời hạn nghiêm ngặt.
