Do đó nhận biết sớm các triệu chứng của cúm A sẽ giúp cha mẹ có thể xử trí và đưa con đến bệnh viện thăm khám kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm. Bên cạnh đó, phụ huynh cũng nên lưu ý rằng tiêm vắc xin vẫn là biện pháp phòng tránh hiệu quả nhất, giúp tạo “lá chắn” bảo vệ trẻ khỏi virus cúm A cũng như nhiều bệnh lí khác, nhất là trong thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi thất thường này.
Cúm A ở trẻ em
Cúm A ở trẻ là tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, do các chủng virus cúm A như A/H1N1, A/H5N1, A/H7N9, A/H3N2 gây nên. Bệnh thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác do có những triệu chứng tương tự, khó phân biệt.
Theo WHO, ước tính hàng năm toàn thế giới có khoảng 5-10% người lớn và 20-30% trẻ em mắc cúm A hoặc cúm B. Trong mỗi đợt dịch cúm, có khoảng 3 đến 5 triệu ca bệnh nặng, 290 – 650 ngàn ca tử vong liên quan đến hô hấp.
Bệnh cúm A ở trẻ em thường diễn tiến nhanh, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Trong lịch sử, cúm A đã từng bùng phát thành dịch, đại dịch, đe dọa cuộc sống, tính mạng của nhiều người dân.
Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh cúm A, tuy nhiên trẻ nhỏ là nhóm đối tượng dễ mắc cúm A do nhiều yếu tố nguy cơ sau:
Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 2 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị virus cúm tấn công, gây bệnh;
Trẻ chưa được tiêm vắc xin phòng cúm, chưa tạo được miễn dịch chủ động chống lại virus này;
Trẻ đến trường, học tập, sinh hoạt và tiếp xúc với nhiều người, nguy cơ mắc bệnh tăng cao;
Trẻ không có thói quen giữ gìn vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay, sát khuẩn sau khi chạm vào bề mặt chứa virus cúm A.
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi - Bệnh viện Bạch Mai, bệnh cúm A ở trẻ em thường diễn tiến nhanh, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Nguyên nhân gây cúm A ở trẻ em thường là do hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt, chưa có kháng thể trước cúm do chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh. Mặt khác, vào mùa đông – mùa của dịch cúm bùng phát mạnh, hệ hô hấp của trẻ trở nên nhạy cảm với tác nhân gây bệnh khiến trẻ dễ mắc bệnh.
Đường lây truyền và biểu hiện bệnh
Virus cúm A có nhiều trong trong dịch tiết nước bọt, nước mũi,… Do đó, con đường lây truyền phổ biến nhất của bệnh cúm A là qua đường giọt bắn. Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, giọt bắn sẽ chạm vào miệng, mũi của trẻ đối diện khiến trẻ mắc bệnh, hoặc cũng có thể chạm vào đồ dùng có dính virus rồi đưa lên mũi, miệng.
Các chuyên gia cho rằng người bệnh có các biểu hiện như: sốt, nhức đầu, đau mình, hắt hơi, chảy mũi. Nếu sốt cao hoặc không được xử trí đúng cách, người bệnh sẽ bị mất nước, li bì, rối loạn điện giải, một số trẻ thậm chí có dấu hiệu co giật.
Ngoài ra, một số triệu chứng đi kèm với sốt do cúm A như viêm họng, hắt hơi, ho. Những trường hợp cúm A kéo dài, bệnh diễn biến nghiêm trọng có thể gây tức ngực, khó chịu và ho khan.
Ở trẻ bị nhiễm cúm A, triệu chứng sốt thường phổ biến với trẻ dưới 24 tháng tuổi. Khi cúm A ở thể nhẹ, trẻ có thể sốt từ 38 độ trở lên, kèm theo nhức đầu, mỏi cơ, lười vận động, ho. Trong một số trường hợp, trẻ có thể nôn trớ nhiều lần, háo nước,…
Trẻ mắc cúm A nghiêm trọng có thể bỏ bú, bỏ ăn, lòng bàn tay, gan bàn chân lạnh, thở nhanh, li bì. Một số trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, trẻ có thể sốt cao kèm co giật.
Biến chứng cúm A ở trẻ nhỏ
Cúm A ở trẻ thường diễn biến lành tính, tuy nhiên cũng có nguy cơ biến chứng nặng và nguy hiểm ở một số đối tượng như trẻ sinh non, trẻ nhỏ, trẻ có bệnh tim mạch bẩm sinh, suy giảm hệ miễn dịch, suy dinh dưỡng, hen phế quản,… Đây là những đối tượng có sức đề kháng kém, khi mắc bệnh, có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng như: suy hô hấp, viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não, viêm cơ tim, viêm thanh khí phế quản và nhiễm khuẩn thứ phát. Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, những biến chứng này có thể làm trầm trọng hơn tình trạng của bệnh nhi, gia tăng nguy cơ tử vong.
Để phát hiện kịp thời nguy cơ biến chứng khi trẻ mắc cúm A, phụ huynh cần theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của trẻ, đưa trẻ ngay đến cơ sở y tế gần nhất nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như:
Khó thở, thở rút ngực, thở nhanh;
Da và môi tái nhợt, mặt xanh xao;
Đau ngực;
Nôn liên tục;
Sốt cao khó hạ;
Li bì, bỏ bú;
Xuất hiện co giật;
Tiểu ít hoặc không có nước tiểu trong vòng 8h.
Điều trị tại nhà
Khi trẻ mắc cúm A, phụ huynh nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế được khám và chẩn đoán, điều trị theo đúng phác đồ của bác sĩ đưa ra. Trong trường hợp nhẹ, có thể điều trị tại nhà, phụ huynh cần tuân thủ cho trẻ dùng thuốc theo sự hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý mua thuốc cho trẻ hoặc cho trẻ uống quá liều.
Trong quá trình chăm sóc và điều trị cúm tại nhà cho trẻ phụ huynh cần lưu ý những điều sau:
Cho trẻ ở phòng riêng tối thiểu 7 ngày, tính từ thời điểm xuất hiện triệu chứng đầu tiên của bệnh. Phòng ở của trẻ nên gọn gàng, sạch sẽ, thoáng mát vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông;
Việc vệ sinh, tắm rửa của trẻ cũng nên được thực hiện tại phòng vệ sinh riêng. Nếu không có nhà vệ sinh riêng, nên cho bé đeo khẩu trang và rửa tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh;
Không nên cho bé ra khỏi nhà nếu không thật sự cần thiết. Khi ra ngoài, nên cho bé đeo khẩu trang, giữ ấm đầy đủ để tránh nhiễm lạnh;
Chú ý chế độ ăn của trẻ. Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng trong các bữa ăn hàng ngày. Cho trẻ ăn thức ăn mềm, loãng, dễ tiêu hóa, bổ sung rau xanh và uống nhiều nước.
Nếu trong 7 ngày điều trị tại nhà, tình trạng sức khỏe của trẻ không được cải thiện, thậm chí xấu đi, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám và theo dõi điều trị.
Điều trị tại cơ sở y tế
Hầu hết các trường hợp trẻ bị cúm A có thể điều trị và theo dõi tại nhà. Kết hợp hạ sốt tích cực theo hướng dẫn của bác sĩ, bù nước, dinh dưỡng đầy đủ và nghỉ ngơi hợp lý. Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh sẽ thuyên giảm trong 5 đến 7 ngày, các triệu chứng ho, mệt mỏi sẽ khỏi hẳn trong vòng 2 tuần.
Tuy nhiên, một số trường hợp nặng, phải được điều trị tích cực tại bệnh viện để tránh các biến chứng về sau như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, suy đa tạng.
Phòng ngừa cúm A ở trẻ em
Cúm A rất dễ lây nhiễm, trẻ nhiễm cúm A không thể tự chăm sóc nên mất thời gian của bố mẹ, ảnh hưởng đến khả năng học tập cũng như chất lượng sống của trẻ, nếu chẳng may biến chứng, cúm A còn gây nhiều khó khăn trong điều trị, tốn kém tiền bạc… Vì vậy, biện pháp dự phòng cúm A ở trẻ em hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhất là tiêm vắc xin cúm mỗi năm một lần. Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên đã có thể tiêm vắc xin phòng cúm mũi đầu tiên, mũi thứ hai cách mũi một khoảng thời gian 1 tháng. Sau đó, trẻ nên tiêm nhắc vắc xin cúm lại hằng năm, vì virus cúm có khả năng biến đổi liên tục. Nếu không được tiêm nhắc, trẻ vẫn có nguy cơ mắc bệnh và diễn tiến nặng do không có miễn dịch với chủng cúm mới biến đổi mỗi năm.
