Thị trường lao động Mỹ suy yếu, AI là biến số mới
Chia sẻ tại tọa đàm Data Talk | Macro Insight: Số liệu Vĩ mô tháng 8 & Ẩn số từ Fed phát sóng ngày 10/9, ông Trần Ngọc Báu - CEO Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup, nhận định điểm nhấn rõ nét nhất của kinh tế Mỹ hiện nay, đồng thời cũng là mối lo ngại lớn nhất khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải cân nhắc đưa ra các biện pháp hỗ trợ nhanh hơn, nằm ở diễn biến thị trường lao động.
Ông Trần Ngọc Báu, CEO Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup (Ảnh chụp màn hình: Minh Nguyệt)
Dữ liệu gần đây cho thấy lực lượng lao động phi nông nghiệp gần như đi ngang từ đầu năm đến nay, đặc biệt là tỏng giai đoạn tháng 4 - 5. Lao động trong khu vực sản xuất giảm, khu vực công cũng bắt đầu cắt giảm nhân sự, trong khi khu vực dịch vụ có dấu hiệu yếu đi. Cá dữ liệu này cho thấy thị trường lao động đang suy yếu.
Tuy nhiên, vị chuyên gia nhấn mạnh một ẩn số quan trọng mà Fed và các nhà hoạch định chính sách phải cân nhắc, đó là tác động của làn sóng trí tuệ nhân tạo (AI).
Theo ông Báu, sự sụt giảm số lao động không đồng nghĩa năng lực sản xuất giảm, bởi năng suất cá nhân hiện có thể tăng 1,5 - 2 lần nhờ AI. Do đó, cần thận trọng khi đánh giá liệu sự suy yếu lao động có thực sự phản ánh suy thoái hay chỉ là sự dịch chuyển cơ cấu trong bối cảnh mới.
Dù số việc làm giảm, tổng thu nhập cá nhân tại Mỹ vẫn tăng trưởng ổn định 4,5 – 5% trong suốt một năm qua, mức tăng được duy trì suốt 30 năm gần đây. Nguồn thu nhập này đến từ lương và giá trị tài sản tài chính, khi chứng khoán, vàng và bitcoin đều tăng mạnh. Ngược lại, tiêu dùng lại giảm tốc, phản ánh tâm lý thận trọng khi cơ hội việc làm khó khăn hơn.
Lạm phát Mỹ hạ nhiệt, Fed vẫn thận trọng
Ông Báu nhận định, dữ liệu công bố vào đầu tháng 8 cho thấy chỉ số giá tiêu dùng tại Mỹ đi ngang. Dù từng xuất hiện lo ngại Mỹ có thể bước vào “làn sóng thứ hai” của lạm phát, khả năng này hiện nay khá thấp.
Nguyên nhân được chỉ ra là do các động lực từng gây áp lực giá mạnh trong giai đoạn 2020 - 2022 như dầu, vận tải, nhà ở, y tế đã hạ nhiệt. Giá thuê nhà giảm liên tục 3 - 4 tháng qua, thậm chí gây lo ngại rủi ro với thị trường tài chính.
"Nhìn chung, các yếu tố bên ngoài khó có khả năng tạo ra một làn sóng lạm phát mới. Quan điểm của tôi là lạm phát Mỹ sẽ sớm ổn định quanh mức 3 - 3,1%, trước khi giảm về mức thấp hơn trong năm sau, khi tiêu dùng yếu đi và kinh tế xuất hiện dấu hiệu đứt gãy rõ rệt hơn", ông Báu nói.
Tuy nhiên, Fed vẫn thận trọng do chi phí đầu vào của doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ vẫn ở mức cao, thể hiện qua chỉ số PMI giá đầu vào còn cách xa mốc 50. Dù vậy, các doanh nghiệp chưa thể tăng giá bán vì nhu cầu tiêu dùng yếu. Điều này đồng nghĩa nguy cơ lạm phát chưa hoàn toàn biến mất, nhưng rủi ro bùng phát làn sóng thứ hai vẫn rất thấp.
Về triển vọng, có khả năng GDP Mỹ sẽ yếu đi trong các quý cuối năm, tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng lên khoảng 4,5%, lạm phát trung bình quanh mức 3%.
Dù vậy, dự báo của Fed cho rằng tình trạng suy yếu này chỉ kéo dài 1 - 2 năm và kinh tế sẽ cân bằng trở lại từ 2026 - 2027 trở đi. Do đó, theo ông Báu, các quyết sách của Fed sẽ thiên về ngắn hạn, chủ yếu điều chỉnh lãi suất ở mức vừa phải, duy trì mặt bằng cao trong thời gian dài thay vì cắt giảm mạnh như thị trường kỳ vọng.
Thực tế, sau khi dữ liệu lao động suy yếu được công bố, thị trường tài chính đã nâng kỳ vọng Fed giảm lãi suất ba lần trong năm nay (tháng 9, 10 và 12), tổng cộng 0,75 điểm %. Thị trường còn dự đoán thêm ba lần giảm khác vào năm sau, tổng cộng 0,75 điểm %. Theo đó, qua 6 lần giảm, Fed sẽ đưa lãi suất quỹ liên bang xuống phạm vi 2,5 - 3% vào cuối năm 2026.
Ngược lại, ở góc độ thận trọng hơn, các thành viên Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) lại dự kiến Fed chỉ cắt giảm lãi suất hai lần trong năm nay và 1 - 2 lần trong năm sau.
"Theo tôi, kỳ vọng Fed sẽ giảm ba lần trong năm nay là hơi thái quá. Khả năng cao là Fed chỉ thực hiện một lần giảm vào tháng 9 và thêm một lần nữa vào tháng 12, chứ không nhất thiết phải tới ba lần,” ông Báu nhấn mạnh.
Ông cho rằng sang năm 2026, diễn biến còn khó dự báo, song về cơ bản Fed sẽ không có những đợt hạ mạnh. Lãi suất điều hành nhiều khả năng được duy trì quanh mức 3,25 – 3,5% vào cuối năm sau.
Theo ông Báu, kịch bản mong muốn hơn cả là Fed giảm lãi suất từ từ, vừa hỗ trợ tăng trưởng, vừa phản ánh nền kinh tế Mỹ vẫn đủ sức chống chịu. Ngược lại, nếu kinh tế Mỹ suy yếu nhanh chóng và rơi vào suy thoái, tác động tiêu cực chắc chắn sẽ lan tỏa mạnh, trong đó có Việt Nam.
