Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần 3/2025 với chủ đề “Động lực nào cho tăng trưởng GDP 8,3% - 8,5%” do Báo Người Lao Động tổ chức sáng 26/9, GS. TS. Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội nhận định đầu tư công chính là “vốn mồi” để kéo theo đầu tư tư nhân, từ đó thúc đẩy đầu tư toàn xã hội.
Tính cả số lượng vốn các địa phương đã đăng ký bổ sung mới đây, tổng lượng vốn đầu tư công dự kiến sẽ giải ngân trên cả nước trong năm nay là khoảng 1 triệu tỷ đồng. Đầu tư công bỏ ra 1 triệu tỷ đồng thì sẽ kéo theo vốn đầu tư xã hội khoảng từ 1,5 - 2 lần nữa.
"Như vậy, chúng ta kỳ vọng có thêm khoảng 1,5 - 2 triệu tỷ đồng vốn đầu tư xã hội, nâng tổng đầu tư xã hội lên khoảng 2,5 - 3 triệu tỷ đồng. Rõ ràng đây là một con số rất lớn, giúp khắc phục tình trạng đầu tư tư nhân năm nay vẫn ở mức thấp, chỉ khoảng 8%, trong khi trước đây đạt tới 15%", ông Cường nói.
Theo ông, một trong những kỳ vọng lớn hiện nay chính là hệ thống hạ tầng cao tốc. Nếu được hoàn thành đúng tiến độ, cao tốc sẽ tạo ra hiệu ứng lan toả rất mạnh. Khác với trước đây khi hầu hết dự án đầu tư công chỉ do Chính phủ thực hiện, phương thức triển khai nay đã thay đổi khi Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, còn các tập đoàn tư nhân trực tiếp tham gia, giúp tăng hiệu quả và lan toả sức hút đối với nền kinh tế.
Dẫn chứng từ dự án đường sắt Bắc - Nam, ông Cường nhận định nếu Nhà nước chỉ đầu tư hạ tầng, kết quả sẽ rất hạn chế, nhưng khi tư nhân tham gia sẽ kéo theo sự phát triển của các ngành luyện kim, vật liệu, cơ khí chế tạo… qua đó hình thành ngành công nghiệp cơ khí mới, mở ra sân chơi dài hạn vượt xa giá trị của một dự án hạ tầng đơn lẻ.
Một ví dụ khác được GS. TS. Hoàng Văn Cường nhắc tới là việc khánh thành Trung tâm Triển lãm quốc gia sau thời gian thi công kỷ lục trong dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9 vừa qua. Công trình này đã thu hút tới 10 triệu lượt khách tham quan, tạo cú hích cho các dịch vụ xung quanh và kéo theo nhiều dự án tư nhân khai thác hạ tầng và dịch vụ mới.
GS. TS. Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội. (Ảnh: Báo Người Lao Động).
Về thực trạng hiện nay, ông Cường cho biết vẫn có khoảng 2.200 dự án đầu tư công và tư nhân đang đình trệ vì vướng mắc pháp lý, hạ tầng, với tổng vốn lên tới 6 triệu tỷ đồng. Nếu được khơi thông, nguồn lực này sẽ ngay lập tức được bơm vào nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng.
Tuy nhiên, ông lưu ý việc giải ngân ồ ạt mà không kiểm soát có thể dẫn tới nguy cơ lạm phát. Vì vậy, giải pháp là tháo gỡ đúng chỗ, đưa dòng vốn “đang nằm im” trở lại phục vụ nền kinh tế một cách bền vững.
Ông cho rằng các dự án hạ tầng luôn có tác động dài hạn, đặc biệt trong lĩnh vực logistics. Việt Nam có lợi thế lớn để trở thành trung tâm logistics của khu vực và thế giới nếu hệ thống cao tốc và cảng biển được đầu tư đồng bộ, kết nối hiệu quả. Khi đó, không chỉ xuất nhập khẩu được thúc đẩy mà sức cạnh tranh và vị thế của nền kinh tế Việt Nam trên bản đồ toàn cầu cũng sẽ được nâng lên.
TS. Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM. (Ảnh: Báo Người Lao Động).
Đồng quan điểm, TS. Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM, cho rằng việc Chính phủ đôn đốc các dự án hạ tầng giao thông có ý nghĩa then chốt, bởi hạ tầng không chỉ giảm chi phí logistics mà còn nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, tạo nền tảng cho phát triển lâu dài.
Cũng theo ông Trần Du Lịch, đầu tư công đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong ba trụ cột tăng trưởng của nền kinh tế (bao gồm tiêu dùng, đầu tư công và xuất khẩu). Theo ông, việc giải ngân mạnh trong quý IV/2025 không chỉ kích thích tổng cầu mà còn thể hiện ngay hiệu quả trên nền kinh tế.
Vì vậy, cần ưu tiên sử dụng nguồn lực trong nước như sắt thép, đá, vật liệu xây dựng nội địa, vừa thúc đẩy tăng trưởng vừa hỗ trợ ngành sản xuất trong nước. Tất nhiên, song song với đó, phải giải quyết các điểm nghẽn về đền bù giải toả và chất lượng dự án.
"Theo tôi, một trong những lãng phí lớn trong đầu tư công chính là thời gian. Các dự án hạ tầng, đặc biệt là giao thông, thường bị kéo dài quá mức. Với những dự án đủ điều kiện, hoàn toàn có thể triển khai làm '3 ca, 4 kíp' để rút ngắn tiến độ, tiết kiệm thời gian và tạo hiệu ứng lan toả nhanh cho nền kinh tế", ông Lịch nói.
Khó tuyển nhân công tại các dự án
TS Phan Hữu Duy Quốc, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Xây dựng số 1. (Ảnh: Báo Người Lao Động).
Chia sẻ từ thực tiễn doanh nghiệp, TS Phan Hữu Duy Quốc, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Xây dựng số 1 (CC1), cho biết đơn vị ông cùng nhiều doanh nghiệp khác đang tăng tốc thi công tại hàng loạt công trình trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam, sân bay Long Thành hay nhà ga T1 Đồng Hới.
Tuy nhiên, ông Quốc cho biết việc đẩy nhanh tiến độ toàn diện đang dẫn tới chi phí leo thang. Nhân công tăng từ 500.000 đồng/ngày lên 1 triệu đồng/ngày nhưng vẫn khó tuyển. Cùng với đó, giá vật liệu cũng tăng mạnh, điển hình như cát xây dựng từ 300.000 đồng lên tới 800.000 đồng/m3.
Chủ tịch CC1 cho rằng cơ chế hợp đồng hiện nay chưa điều chỉnh kịp thời để hỗ trợ chi phí phát sinh khi nhà thầu phải chạy tiến độ “3 ca, 4 kíp”. Do đó, tiến độ cần được tính toán ngay từ đầu trong hợp đồng để lợi ích của Nhà nước và doanh nghiệp hài hòa, hướng tới sự phát triển bền vững thay vì những cuộc “nước rút” ngắn hạn.
Ông Phan Hữu Duy Quốc cũng lưu ý động lực đầu tư tư nhân đang bị hạn chế nghiêm trọng, minh chứng là tại TP HCM gần như không còn thấy cần cẩu mới xuất hiện, cho thấy có rất ít các dự án xây dựng mới. Nguyên nhân chính là các dự án bị tắc nghẽn thủ tục pháp lý. Vì vậy, ông cho rằng việc rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng xuống một tuần, như trong dự thảo cải cách hành chính, nếu được thực thi sẽ là cú hích lớn để khơi thông vốn tư nhân.
